Η Διεθνής Καλλιτεχνική Φιλοξενία Community Dance, Transition | Enter Communities of Body είναι μια συνεργασία Ευρωπαίων και Αφρικανών καλλιτεχνών του χορού, που πραγματοποιείται έως τις 18 Δεκεμβρίου από κοντά, από απόσταση και ψηφιακά, και αφορά τη δημιουργία εργαστηρίων και έργων Community Dance (Χορού της Κοινότητας) πάνω στις έννοιες της Κοινότητας, της Μετάβασης και της Ευρω-Αφρικανικής Ανταλλαγής. Μια συνεργασία του Καλλιτεχνικού Δικτύου Παραστατικών Τεχνών Κινητήρας, του Goethe-Institut Athen και του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος με το Flux Laboratory Athens, με την υποστήριξη του Γαλλο-Γερμανικού Πολιτιστικού Ταμείου και την ευγενική υποστήριξη μέρους του residency απ’ το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου και το Γαλλικό Ινστιτούτου της Μπουκαβού (Κονγκό).

Ο Blaise Mangitukulu από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Emilie Vaudou από τη Γαλλία, η Μαριλένα Σιταροπούλου από την Ελλάδα και η Patricia Woltmann από τη Γερμανία είναι οι καλλιτέχνες του χορού, οι οποίοι συνεργάζονται στο πλαίσιο του Community Dance, Transition | Enter Communities of Body από κοντά, από απόσταση και διαδικτυακά από τον τόπο, όπου κατοικούν αυτήν τη στιγμή, τη Μπουκαβού, το Παρίσι, την Αθήνα και το Βερολίνο αντίστοιχα. Οι καλλιτέχνες επιλέχθηκαν τον Φεβρουάριο του 2020 από διεθνή επιτροπή αποτελούμενη από την Αντιγόνη Γύρα, καλλιτεχνική διευθύντρια του Κινητήρα, η οποία και εμπνεύστηκε το πρόγραμμα φιλοξενίας, τη Στεριανή Τσιντζιλώνη, PhD θεωρητικό και επιμελήτρια χορού, τον Χρήστο Πολυμενάκο, δημιουργό-ερευνητή-εκπαιδευτή, τη Muriel Piquet-Viaux, τότε μορφωτική ακόλουθο της Πρεσβείας της Γαλλίας στην Ελλάδα, την Dr. Stefanie Peter, διευθύντρια του πολιτιστικού τμήματος του Goethe-Institut Athen, την Ίριδα Ασημακοπούλου, από το πολιτιστικό τμήμα του Goethe-Institut Athen και τη Δήμητρα Μίχου, από το πολιτιστικό τμήμα του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος. Μετά τη ματαίωση της δια ζώσης συνάντησης στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2020 εξαιτίας της πανδημίας, ακολούθησαν έξι μήνες εντατικής ανταλλαγής προκλήσεων, αδιεξόδων και πηγών έμπνευσης, με τις κεραίες στραμμένες προς τις εξελίξεις. Τώρα μια νέα, τολμηρή εκδοχή μπαίνει σε εφαρμογή, το Transition | Enter Communities of Body.

Για το δημιουργικό αυτό εγχείρημα μας μιλούν η Αντιγόνη Γύρα και ο Χρήστος Πολυμενάκος.

Πώς προέκυψε η ιδέα σας για το Transition Enter Communities of body; Ποιο ήταν το αρχικό σκεπτικό, γιατί επιλέξατε τον χορό της κοινότητας και τι αλλαγές έφερε η καραντίνα στον αρχικό σας σχεδιασμό;

Αντιγόνη Γύρα: Η ιδέα της μετάβασης (transition) προέκυψε στον σχεδιασμό του συνολικού προγράμματος του Κινητήρα για τη σεζόν 2019-20. Bρισκόμασταν σε μια μετάβαση, μιας και κλείναμε το «σπίτι» μας για 10 χρόνια στην Ερεχθείου κι αποφασίζαμε να συνεχίσουμε το έργο μας ως νομάδες. Το residency αυτό ήταν το πιο φιλόδοξο απ’ όλα τα residencies που είχαμε σχεδιάσει όσο είχαμε τον χώρο και για πρώτη φορά στα χρονικά μας, η δράση μας αυτή χρηματοδοτήθηκε και μάλιστα από πολλούς φορείς. Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου αλλάζει όχι μόνο ο αιώνας αλλά και η χιλιετία με έκανε να σκεφτώ ότι ο χορός της κοινότητας είναι απαραίτητος, ούτως ώστε η τέχνη να ανοίγει δρόμους κοινωνικής αλλαγής και βαθιάς δημοκρατίας. Τέλος, η νέα νομαδική ταυτότητα του Κινητήρα ταίριαζε στο άνοιγμα προς την Αφρική, μια ήπειρο που η τέχνη της παραμένει άγνωστο τοπίο για τους περισσότερους Ευρωπαίους. Στην πορεία και λόγω Covid 19 έπρεπε ν’ αποφασίσουμε αν θα ακυρώναμε το πρότζεκτ ή αν θα βρίσκαμε νέους τρόπους υλοποίησης. Εκεί προσκάλεσα τον Χρήστο Πολυμενάκο να πάρει τα ηνία και να επανασχεδιάσει με οδηγό την τεχνολογία το αρχικό σκεπτικό. Κι ο Χρήστος έγινε ο νονός του Transition Enter Communities of body.

 

Τη Δευτέρα 30 Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθούν τέσσερα εργαστήρια (Community Dance Workshops) με τους Ευρωπαίους και Αφρικανούς καλλιτέχνες, ανοιχτά σε αγγλόφωνους και γαλλόφωνους συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο. Πώς καταλήξατε στην ιδέα των εργαστηρίων και άρα στη δουλειά σε ερευνητικό επίπεδο; Ποιοι είναι οι στόχοι σας, οι προσδοκίες σας;

Χρήστος Πολυμενάκος: Ο Blaise, η Emilie, η Μαριλένα και η Patricia είχαν ήδη ενταγμένα στην έρευνά τους εκπαιδευτικά εργαλεία. Ο Κινητήρας έχει πολύ σημαντική παράδοση στην εκπαίδευση και είναι κι ένας τομέας που κι εγώ, προσωπικά, αγαπώ πολύ. Η ερώτηση που τους έκανα τότε, ήταν σχεδόν ρητορική. Απλώς τότε άλλαξε και πάλι το εγχείρημα και έγινε πιο επίσημο το γεγονός ότι θα περιλάμβανε εργαστήρια από τους καλλιτέχνες. Αυτό που περιμένουμε από τα εργαστήρια είναι να βιώσουμε ερεθίσματα από τις κοινότητες, να γευτούμε την ανταλλαγή Αφρικής και Ευρώπης, να ανταλλάξουμε ματιές στο θέμα της μετάβασης, όποια και αν είναι αυτή, να αξιοποιήσουμε ευρέως διαδεδομένα ψηφιακά μέσα για τη διεθνή συνεργασία. Στόχος είναι να μοιραστούμε τα ευρήματα, τα ερωτήματα, τις αποτυχίες και να συνεχίσουμε να χορεύουμε ολοένα περισσότεροι, ολοένα πιο δημοκρατικά.

Οι καλλιτέχνες ετοιμάζουν ένα απρόβλεπτο διαδικτυακό τραπέζι-πάρτι με εσάς ως συνδαιτυμόνες, δοκιμάζουν το σώμα ως εργαλείο για τη διερεύνηση της συνθήκης της μετάβασης, πειραματίζονται με χορό με το ένα πόδι στην Ευρώπη και το άλλο στην Αφρική και ψάχνουν τρόπο να κρατήσει ο συλλογικός χορός ζωντανή την ελπίδα ακόμα και μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες. Έχουν διαφορετική κριτική ματιά, πείρα και θέση περί τα ευρέως διαδεδομένα ψηφιακά μέσα, όπως και πολλοί άνθρωποι στις κοινότητες μέσα στις οποίες εργάζονται. Τα υπόλοιπα θα τα βιώσουμε και εμείς μαζί σας στα εργαστήρια. Πήρα λοιπόν το θάρρος να τους προτείνω να «ανοίξουν» την έρευνά τους στην κοινότητα μέσα από εργαστήρια, τα οποία θα τροφοδοτήσουν και τα έργα σε εξέλιξη. Η απάντηση ήταν άμεσα θετική.  Εδώ πρέπει να πούμε κάτι πολύ σημαντικό. Τον Μάιο πήραμε την απόφαση ότι θέλουμε να δώσουμε στους επιλεγμένους και επιλαχόντες καλλιτέχνες της αρχικά σχεδιασμένης εκδοχής δια ζώσης συνεργασία στην Αθήνα τη δυνατότητα να επιλέξουν αν θέλουν να χρησιμοποιήσουν αναλογικά και ψηφιακά εργαλεία και κανάλια επικοινωνίας. Οι καλλιτέχνες, από το πρώτο κάλεσμα και μέχρι την τελευταία στιγμή έχουν απόλυτη ελευθερία να επιλέξουν οι ίδιοι τι θα μοιραστούν με τις κοινότητες και με ποιους τρόπους. Ένα έργο σε εξέλιξη ή ένα εργαστήριο σε εξέλιξη. Αυτό το «σε εξέλιξη» είναι ακριβώς εκείνο το οποίο σου δίνει την ευκαιρία να βουτήξεις με ειλικρίνεια για τη διάρκεια του εγχειρήματος στους θεματικούς άξονες. Το γεγονός ότι το πλαίσιο είναι το community dance (θα λέγαμε ο χορός από, για και με την κοινότητα) σε «ανοίγει» ακόμη περισσότερο. Η διαδικασία αναζήτησης και το μοίρασμα είναι ξεκάθαρη προτεραιότητα.

Την Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου θα έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε διαδικτυακά τέσσερα έργα σε εξέλιξη και θα έχουμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με τους ίδιους τους καλλιτέχνες (Works In Progress+ Μeet The Artists). Τι καρπούς έχει αποδώσει μέχρι σήμερα αυτή η συνάντηση ανάμεσα σε Ευρωπαίους και Αφρικανούς καλλιτέχνες; Τι περιμένετε απ’ τη διαδικτυακή επαφή του κοινού με τους καλλιτέχνες και το έργο τους;

Χ.Π.: Πώς να βάλουμε σε λίγες λέξεις, όσα λένε τα σώματα; Για να μην προκαταβάλουμε κάποιον, ας μείνουμε σε κάποια στοιχεία που έχουν ξεχωρίσει σε εμάς, όπως τα βλέπουμε από μέσα. Ανθρωπιά, τρυφερότητα, δύναμη, διαφορετικότητα, πίστη, ελπίδα, πολιτισμικός πλούτος, προοπτική. Μέρα με τη μέρα προστίθενται και αφαιρούνται πολλά. Τα παραπάνω είναι σταθερά από την αρχή της συνεργασίας μας με τους καλλιτέχνες, σε όλη τη διάρκεια των άπειρων αλλαγών που έχει επιφέρει η πανδημία από την άνοιξη και μέχρι χθες το βράδυ που βρεθήκαμε μαζί τους.

Ως προς τη διαδικτυακή επαφή του κοινού με τους καλλιτέχνες και το έργο τους μπορούμε να κάνουμε κάποιες υποθέσεις. Περισσότερος κόσμος είναι πιο εξοικειωμένος με τη διαδικτυακή επικοινωνία σήμερα. Η ανάγκη το έχει φέρει έτσι που έχουμε μοιραστεί συγκινήσεις, σκέψεις, δράσεις, συμμετοχή στα κοινά μέσω διαδικτυακών καναλιών. Αυτό ισχύει και για το κοινό και για τους καλλιτέχνες. Σε αυτό το σημείο θέλω να πω δύο πράγματα. Οι καλλιτέχνες μας έχουν όλοι διαφορετική σχέση και πείρα πάνω στη χρήση ψηφιακών μέσων, από μεγάλη, έως ελάχιστη. Το ίδιο και οι κοινότητες με τις οποίες έχουν εργαστεί μέχρι σήμερα. Αυτό είναι κάτι που συνειδητά επιλέξαμε να είναι μέρος του εγχειρήματος. Αυτή η δοκιμή, οι αποτυχίες, οι προτάσεις, τα νέα ερωτηματικά είναι για μια ακόμη φορά εκείνα που θα θέλαμε να είναι η βάση του διαδικτυακού διαλόγου του κοινού με τους καλλιτέχνες και το έργο τους.

Δεδομένης της εγγύτητας των σωμάτων ως στοιχείου απαραίτητου στον χορό, υπάρχουν στοιχεία που πιστεύετε ότι μένουν αλώβητα στη νέα συνθήκη που επιβάλλει η καραντίνα και πώς αυτά συνδέονται με το πρόγραμμά σας;

 Α.Γ.: Δυστυχώς η απάντηση είναι όχι. Κατά τη γνώμη μου, κανείς και τίποτα δεν έχει μείνει αλώβητο(ς) στη νέα συνθήκη που επιβάλλει η πανδημία και η καραντίνα. Πόσο μάλλον ο χορός, ένα από τα πιο  βασικά συστατικά του οποίου είναι η εγγύτητα των σωμάτων. Και ειδικά του community dance. Εμπιστεύομαι, όμως, ότι αυτή η νέα συνθήκη δημιουργεί νέους τρόπους εγγύτητας, γιατί ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό ον και την έχει απόλυτη ανάγκη. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες από την πρώτη επιλογή μας έκαναν drop out από το πρότζεκτ, γιατί δεν άντεξαν. Επί της ουσίας, το ίδιο κι εγώ. Γι ‘ αυτό ανέλαβε ο Χρήστος και κυρίως οι πρώτες επιλαχούσες καλλιτέχνιδες. Νιώθω απέραντη ευγνωμοσύνη γι’ αυτούς τους ανθρώπους, θαυμασμό που ρισκάρουν να εξερευνήσουν κι ανυπομονησία για να μοιραστώ μαζί τους τη διαδικασία δημιουργίας τους, όπως τότε στην Ερεχθείου που κατέβαιναν αγουροξυπνημένοι κι ανυπόμονοι από το παταράκι μας για να κάνουν την τελική τους πρόβα πριν την παρουσίαση. Ραντεβού στις 30/11 και στις 18/12. Διαδικτυακά. Θα φορέσω τα καλά μου και θα βάλω κραγιόν. Όπως τότε.

Το πρόγραμμα

Στις 30 Νοεμβρίου, ο Blaise Mangitukulu θα παραδώσει σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες χορευτές σε απομακρυσμένες περιοχές της Μπουκαβού, οι οποίες δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, δωρεάν εργαστήριο με άξονες τη μετάβαση από την παραδοσιακή στη σύγχρονη χορευτική έκφραση και την ελπίδα που δεν χάνεται, ούτε μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες. Στις 30 Νοεμβρίου τρία ακόμη δωρεάν εργαστήρια Community Dance θα είναι διαθέσιμα μέσω διαδικτύου σε συμμετέχοντες από όλον τον κόσμο: ένα απρόβλεπτο διαδικτυακό τραπέζι από την Emilie Vaudou, το σώμα ως εργαλείο διερεύνησης της μετάβασης υπό την καθοδήγηση της Patricia Woltmann, χορός με το ένα πόδι στην Ευρώπη και το άλλο στην Αφρική από τη Μαριλένα Σιταροπούλου, με τη συνεργασία της Κορίνας Κόκκαλη και της Jessica Anosik.

Στις 18 Δεκεμβρίου θα προβληθούν μαγνητοσκοπημένα τα τέσσερα έργα σε εξέλιξη, που θα δημιουργηθούν από τους καλλιτέχνες κατά τη διάρκεια του Transition | Enter Communities of Body, και θα μεταδοθεί διαδικτυακά η συζήτηση μαζί τους με δυνατότητα συμμετοχής του κοινού.

Πηγή