«Η νέα μόνιμη έκθεση είναι μια έντονη βιωματική σχέση και προτείνει μια αφηγηματική πορεία μέσα στις αίθουσες της οικίας – μουσείου»
Από την Αργυρώ Μποζώνη
«Δεν θα αντάλλαζα τον τάφο μου, που έχω στην Κέρκυρα, με οποιαδήποτε αποκατάσταση στον κόσμο…», γράφει ο Ιωάννης Καποδίστριας προς τον τσάρο Αλέξανδρο τον Α’ στις 29 – 8 – 1814.
Ο Καποδίστριας είναι ήδη στενός συνεργάτης του Ρώσου τσάρου, Αλέξανδρου Α’, καθώς στο συνέδριο της Βιέννης που είχε συγκληθεί για να διευθετήσει την μεταναπολεόντεια τάξη στην Ευρώπη, διακρίνεται μεταξύ των μεγαλυτέρων προσωπικοτήτων της διπλωματίας του Μέτερνιχ, του Ταϋλεράνδου και του Κάσλρι, όμως οι διακρίσεις και οι τιμές που λαμβάνει, είναι όπως ο ίδιος ομολογεί «μικρές» σε σύγκριση με τη μεγάλη αγάπη του για την Κέρκυρα και την Ελλάδα. Έτσι, μετά τη δολοφονία του στο Ναύπλιο, το πρωί της Κυριακής της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, η σορός του Καποδίστρια θα μεταφερθεί τελικά, από τον αδελφό του Αυγουστίνο, τον Απρίλιο του 1832, στην πατρίδα του την Κέρκυρα.
Η σορός του επιστρέφει, όπως ο ίδιος επιθυμούσε, στο νησί που είχε γεννηθεί το 1776 και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του για να ταφεί δίπλα από τον τάφο του πατέρα του, Αντωνίου Μαρία Καποδίστρια, (Antonio Maria di Capo d΄ Istria) στη μονή Πλατυτέρας. Η μονή ιδρύθηκε το 1743 και ευεργετήθηκε από τον Ιωάννη Καποδίστρια, ενώ στα «χνάρια της» τρία χρόνια μετά, ιδρύθηκε από την οικογένεια Καποδίστρια, το Μετόχι της μονής στο χωριό Ευρωπούλοι της Κέρκυρας, στην Κουκουρίτσα, όπου βρισκόταν και η αγροικία της οικογένειας και σήμερα στεγάζεται το μουσείο του Ιωάννη Καποδίστρια, ένα μικρό μουσείο που ξεδιπλώνει κομμάτια της ζωής του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδος, την αγάπη του για την πατρίδα, την αγάπη του για τη θρησκεία, αλλά και την πολιτική, κοινωνική και προσωπική του ζωή.
Είσοδος Μουσείου Καποδίστρια, στην “Κουκουρίτσα” – © Θάλεια Κυμπάρη
Ο κήπος και το κτήριο της Κουκουρίτσας – Μουσείο Καποδίστρια – © Θάλεια Κυμπάρη
Η εξοχική αυτή κατοικία της οικογένειας Καποδίστρια στη μέση Κέρκυρα, έχει μετατραπεί σε ένα σύγχρονο μουσείο, αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα, χαρακτηριστικό της κερκυραϊκής εξοχικής αγροικίας, που κτίστηκε τον 18ο αιώνα, ενώ πήρε την τελική της μορφή την περίοδο του μεσοπολέμου.
Βρίσκεται μέσα σε έναν υπέροχο κήπο, έκτασης περίπου δεκατριών στρεμμάτων. Τα πέτρινα «στρογγυλά» τραπέζια του κήπου παραμένουν άθικτα, ενώ το πελώριο αιωνόβιο πεύκο, κουκουναριά που εκτιμάται ότι ζει περισσότερο από 400 χρόνια, αποτελεί σημείο παρακαταθήκης και απαράμιλλης ομορφιάς της αγροικίας του Καποδίστρια, που έχει θέα τη θάλασσα του Ιονίου.
Τα λιθόστρωτα μονοπάτια οδηγούν στην κύρια είσοδο της εξοχικής κατοικίας. Η παρουσία του Ιωάννη Καποδίστρια γίνεται αισθητή πριν ακόμη ανοίξουν οι παραδοσιακές πόρτες της εισόδου του μουσείου. Η αρχοντιά είναι αποτυπωμένη στο ιστορικό, διατηρητέο μνημείο του μουσείου του Ι. Καποδίστρια.
Το ξέφωτο του Μουσείου Καποδίστρια στην Κουκουρίτσα με την προτομή του Ι. Καποδίστρια – © Σταμάτης Καταπόδης
Κάθε χώρος του μουσείου είναι και μία ξεχωριστή ιστορία. Τους επισκέπτες, τους υποδέχονται τα πορτρέτα των γονέων του Ιωάννη Καποδίστρια του Αντωνίου Μαρία Καποδίστρια, πατέρα του Ιωάννη Καποδίστρια, όπου ο «Αντωνομαρίας» απεικονίζεται να κρατάει στο αριστερό του χέρι ένα κυλινδρικό έγγραφο, που αναφέρεται στη Συνθήκη ίδρυσης της Επτανήσου Πολιτείας, στην οποία ο ίδιος «έπαιξε» σημαντικό ρόλο και της Διαμαντίνας Γονέμη, κόρης αριστοκρατικής οικογένειας, με καταγωγή από την Κύπρο.
Αίθουσα από την μόνιμη έκθεση του Μουσείου Καποδίστρια – © Θάλεια Κυμπάρη
Οι αριστοκρατικές αναπαυτικές πολυθρόνες που καθόταν ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος, σώζονται άθικτες, ενώ μεταφέρουν εικόνες της ζωής του, όταν διάβαζε τα πολυαγαπημένα του βιβλία, εκ των οποίων, από 2.000 βιβλία που καταγράφονται στη βιβλιοθήκη του, έχουν διασωθεί ελάχιστα, από τις ναζιστικές εμπρηστικές βόμβες που έπληξαν την πόλη της Κέρκυρας στις 14 Σεπτέμβρη 1943 και βρίσκονται «ανέγγιχτα» στη μικρή ξύλινη βιβλιοθήκη του Καποδίστρια, απέναντι ακριβώς από το περίτεχνο μικρό, ξύλινο γραφείο του.
Επίσης διαφυλάσσονται και εκτίθενται έργα τέχνης, προσωπικά αντικείμενα, παράσημα, σφραγίδες με βουλοκέρι, κειμήλια της εποχής του, αναμνηστικά δώραπου λάμβανε από τους κυβερνήτες του τότε κόσμου, αλλά και χειρόγραφα του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, που αποκαλύπτουν την πολιτική του βαρύτητα στην Ευρώπη στις αρχές του 19ου αιώνα, αλλά και στην ιστορία του νεοελληνικού κράτους.
Αίθουσα από την μόνιμη έκθεση του Μουσείου Καποδίστρια – © Θάλεια Κυμπάρη
Μεταξύ των εκθεμάτων του μουσείου, ιδιαίτερος είναι ο πίνακας με τις ενσωματωμένες προσωπογραφίες, σε μινιατούρες, των έξι ηγεμόνων που συμμετείχαν στο Συνέδριο της Βιέννης, του βασιλιά της Βαυαρίας, Τζόζεφ Μαξιμίλιαν, του αυτοκράτορα της Αυστρίας Φραγκίσκο Β’, του τσάρου της Ρωσίας Αλεξάνδρου Β’, του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου 18ου, του βασιλιά της Πρωσίας , Φρειδερίκου του 3ου και του αντιβασιλέως της Αγγλίας, Τζορτζ του 4ου.
Τα πορτρέτα των έξι σημαντικότερων ηγεμόνων που πήραν μέρος στο Συνέδριο της Βιέννης, δωρίθηκαν από τους ίδιους στον Ιωάννη Καποδίστρια για το διπλωματικό του κύρος και αποτελούσαν τις έξι ταμπακιέρες των ηγεμόνων που ήταν ζωγραφισμένες σε όστρακο. Ο Ιωάννης Καποδίστριας τα τοποθέτησε μέσα σε κορνιζαρισμένο πλαίσιο από έβενο, με επίχρυσηκορνίζα, το οποίο έστειλε δώρο στον πατέρα του, Αντώνιο-Μαρία Καποδίστρια.
Αίθουσα από την μόνιμη έκθεση του Μουσείου Καποδίστρια – © Θάλεια Κυμπάρη
Αίθουσα από την μόνιμη έκθεση του Μουσείου Καποδίστρια – © Θάλεια Κυμπάρη
Η Κουκουρίτσα όπου στεγάζεται η πρώην αγροικία του Ιωάννη Καποδίστρια, το σημερινό ουσιαστικά μουσείο του Έλληνα κυβερνήτη, κηρύχθηκε το 1995 από το υπουργείο Πολιτισμού, ιστορικό, διατηρητέο μνημείο, αφού η εξοχική επτανησιακή αρχοντική κατοικία και ο περιβάλλον χώρος δημιουργούν, ως σύνολο, μια σύνθεση απόλυτης αρμονίας φυσικού και ανθρωπογενούς κάλλους.
Ανήκε στην οικογένεια Καποδίστρια, τουλάχιστον από τον 18ο αιώνα και μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, όταν το 1979 η Μαρία Δεσύλλα Καποδίστρια, που διετέλεσε δήμαρχος στην πόλη της Κέρκυρας και πρώτη εκλεγμένη γυναίκα δήμαρχος στην Ελλάδα, την δώρισε σε τρεις, ιστορικής σημασίας, πολιτιστικούς φορείς της Κέρκυρας, την Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας που ιδρύθηκε το 1836, την Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας που ιδρύθηκε το 1841 και την Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών που ιδρύθηκε το 1952.
Το Μουσείο Καποδίστρια – Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών, που ιδρύθηκε το 1981 και για αρκετά χρόνια, λόγω της παντελούς έλλειψης πόρων, είχε μια δράση αρκετά περιορισμένη, αποτελεί το πρώτο και μοναδικό μουσείο στην Ελλάδα που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στη ζωή και το έργο του Ιωάννη Α. Καποδίστρια. Στόχος του είναι να προσφέρει στον επισκέπτη ένα ταξίδι στην ιστορία της Κέρκυρας, της Ευρώπης και της νεότερης Ελλάδας, ακολουθώντας την πορεία της ζωής του πρώτου Κυβερνήτη του ελληνικού κράτους.
Πίνακας με έξι μικρές προσωπογραφίες των σημαντικότερων ηγεμόνων που έλαβαν μέρος στο Συνέδριο της Βιέννης – Συλλογή Μουσείου Καποδίστρια ΜΚ193
Πιάτο με το οικόσημο της οικογένειας των Καποδίστρια, αρχές 19ου αιώνα – Συλλογή Μουσείου Καποδίστρια ΜΚ020
«Η νέα μόνιμη έκθεση είναι μια έντονη βιωματική σχέση και προτείνει μια αφηγηματική πορεία μέσα στις αίθουσες της οικίας – μουσείου. Η ζωή και το έργο του Ιωάννη Καποδίστρια παρουσιάζονται μέσα από προσωπικά του αντικείμενα, κυβερνητικάέγγραφα, έργα τέχνης και οικογενειακά κειμήλια, τα οποία οργανώνονται γύρω από τέσσερις βασικές ενότητες: Την Κέρκυρα, όπου γίνεται η γνωριμία με το οικογενειακό περιβάλλον του, την Επτάνησο Πολιτεία, όπου παρουσιάζεται η συμβολή του στην ανάπτυξη του πρώτου αυτόνομου ελληνικού κράτους, την Ευρώπη, όπου εκτίθενται κειμήλια που συνδέονται με την ακτινοβολία του Καποδίστρια στην ευρωπαϊκή διπλωματική σκηνή και το Ελληνικό Κράτος, όπου αναπτύσσεται η θεματική ενότητα σχετικά με τη συμβολή του στη θεμελίωση της νεότερης Ελλάδας. Η έκθεση ολοκληρώνεται σε δύο ακόμα αίθουσες, για την παρακαταθήκη του έργου του και την ιστορία της οικογένειας και του κτήματος της Κουκουρίτσας.
Πέρα, όμως, από την επίσκεψη στο παραδεισένιο κτήμα και την ιστορική οικία της Κουκουρίτσας, το Μουσείο «λειτουργεί» και εκτός των τειχών του. Μέσα από την ιστοσελίδα μας και το Ψηφιακό Αρχείο Ιωάννη Καποδίστρια, αξιοποιώντας εκπαιδευτικές προτάσεις και εικονικούς θεματικούς περιπάτους, ανασυγκροτείται μια ολόκληρη εποχή, που αφορά στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Παρόλο που η επίσκεψη στην Κουκουρίτσα αποτελεί μια μοναδική εμπειρία, σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να επικοινωνούμε με τους επισκέπτες μας, πέρα από το ίδιο το Μουσείο, και σε οποιοδήποτε σημείο εκείνοι βρίσκονται!», λέει η επιμελήτρια του Μουσείου, Ντάρια Κοσκόρου.
Προτομή του Ι. Καποδίστρια στο ξέφωτο του Μουσείου – © Σταμάτης Καταπόδης
—
Κεντρική φωτογραφία άρθρου: Η δολοφονία του Καποδίστρια, 1872 – Ελαιογραφία του Χαράλαμου Παχή (1844 – 1891) που αναπαριστά τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο, στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 – Συλλογή Μουσείου Καποδίστρια ΜΚ195
