Ο Νίκος Γαλάνης έχει αναδειχθεί καλύτερος δάσκαλος σε όλον τον κόσμο.
Με τους μαθητές του φτιάχνει βίντεο με έντονο κοινωνικό αλλά και ιστορικό χαρακτήρα. Το τελευταίο ήταν ένα αφιέρωμα στα 100 χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης και του ελληνισμού της Μικράς Ασίας.
«Η μάθηση είναι συνυφασμένη με το λάθος. Το σχολείο είναι το κατεξοχήν μέρος όπου είναι σχεδόν υποχρέωσή μας να κάνουμε λάθος. Για να αγαπήσει ένα παιδί το σχολείο, πρέπει να αγαπήσει τα λάθη του, να τα αποδεχτεί ότι είναι μέρος της διαδικασίας μάθησης», λέει χαρακτηριστικά σε συνεντεύξεις του.
Αναδειχθήκατε δάσκαλος της χρονιάς σε όλο τον κόσμο. Πριν λίγες ημέρες χτύπησε το πρώτο κουδούνι του χρόνου. Δύο εβδομάδες μετά από τότε ποιοι είναι οι στόχοι σας;
«Καταρχάς, ένα βραβείο δεν αποτελεί τον σκοπό του ταξιδιού αλλά είναι απλά η αναγνώριση των προσπαθειών μας και ένα κίνητρο να συνεχίσουμε με την ίδια όρεξη και πάθος. Ένα σημάδι ότι κάνουμε κάτι σωστά και να συνεχίσουμε να το πράττουμε με τον ίδιο ζήλο.
Κάθε μέρα, κάθε βράδυ σκέφτομαι το αύριο, στόχος είναι το επόμενο μάθημα. Πώς θα γίνει πιο ενδιαφέρον, πώς θα μάθουμε και συγχρόνως θα περάσουμε καλά, τι εκπλήξεις ή μυστήριο μπορεί να κρύβει. Πώς μπορώ να κάνω τη μέρα που έρχεται, να έχει προστιθέμενη αξία στη διαδρομή μου αλλά και στη διαδρομή των μαθητών μου. H βασική μου επιδίωξη είναι κάθε μέρα το σχολείο να είναι μια μικρή γιορτή. Αυτό γίνεται με πολλές μικρές εκπλήξεις που βγαίνουν στη διάρκεια της ημέρας, με ένα χαμόγελο και μια αγκαλιά, με καινοτόμες δραστηριότητες που τα σηκώνουν από τις καρέκλες και τα θρανία με σκοπό να μάθουν μέσω βιωματικών δραστηριοτήτων, μέσω της τέχνης, με τραγούδια στην πρωινή υποδοχή, με χρώματα και παιχνίδια.! Επειδή προέρχομαι και από τον αθλητισμό, πάντα λέμε πως στόχος είναι η επόμενη προπόνηση. Έτσι και στον χώρο μας, τον χώρο της εκπαίδευσης, στόχος είναι το επόμενο μάθημα, το χρέος μας να είμαστε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας ώστε να προσφέρουμε το καλύτερο δυνατό στα παιδιά μας. Σκοπός είναι να αγαπήσουν το σχολείο, να ανυπομονούν κάθε βράδυ πότε θα περάσει η ώρα να ξαναγυρίσουν στην τάξη όπως ακριβώς ανυπομονώ κι εγώ!».
Σε ποιο σχολείο διδάσκετε φέτος;
«Φέτος θα εργάζομαι στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Ναυπλίου, το μεγαλύτερο σχολείο της πόλης. Ήμουν ξανά στο συγκεκριμένο σχολείο αλλά μια περιπέτεια υγείας με υποχρέωσε να αποχωρήσω λίγο μετά τα μέσα της χρονιάς. Έτσι, επέστρεψα για να συνεχίσω το έργο που άφησα ημιτελές. Είναι μια σημαντική επετειακή χρονιά για το Ναύπλιο, συμπληρώνονται 200 χρόνια από την απελευθέρωσή του οπότε όμορφα πράγματα διαφαίνονται στο εγγύς μέλλον.! Όντας αναπληρωτής 11 χρόνια, είχα την ευκαιρία να εργαστώ σε πολλά διαφορετικά σχολεία και περιοχές της χώρας μας, να γίνω πλούσιος από τις εμπειρίες αυτές και τώρα πια να τις εφαρμόσω στον τόπο διαμονής μου. Επ’ ευκαιρίας να υπογραμμίσω πόσο σημαντικό είναι η τοπική κοινότητα να αγκαλιάζει τους εκπαιδευτικούς της. Από τις οικογένειες μέχρι τις επίσημες αρχές. Είμαι τρομερά ευγνώμων που οι γονείς των μαθητών μας έχουν δείξει τόση αγάπη, βοηθώντας μας έτσι στο λειτούργημα που επιλέξαμε να κάνουμε. Ακόμα και ο Δήμος Ναυπλιέων με τίμησε, βρισκόμενος μόνο 3 χρόνια σε σχολεία της περιοχής, για την προσφορά στην εκπαιδευτική και όχι μόνο κοινότητα. Όλα αυτά σε ωθούν να ανταποδώσεις σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό ό,τι έλαβες».
Τι είναι τελικά το σχολείο και πώς μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά να το αγαπήσουν;
Πολλοί συνάνθρωποί μας δε ζουν αυτό που λαχταρούν. Σκορπούν τη ζωή. Άλλοι είναι θυμωμένοι κι άλλοι ακινητοποιημένοι. Τους επιλέγει η ζωή, αντί να την επιλέγουν. Το σχολείο μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο να αλλάξει όλο αυτό.
Οφείλουμε στα παιδιά μας ένα καλύτερο μέλλον. Τους οφείλουμε τις βασικές δεξιότητες και αξίες της ζωής, καθώς και τα εργαλεία για να την πάνε μπροστά. Για να πιστέψουν από νωρίς στον εαυτό τους. Για να πουν με σιγουριά τα δικά τους ΝΑΙ και ΟΧΙ. Για να κοιτάνε τον εαυτό τους στον καθρέφτη και να του χαμογελούν. Για να αποδεχτούν τον εαυτό τους και να καταλάβουν ότι δεν χρειάζεται να τον αλλάξουν. Μόνο να τον εξελίξουν.
Πολύ συχνά προσπαθούμε εμείς οι εκπαιδευτικοί, ή οι γονείς, να πείσουμε τα παιδιά να είναι επιμελείς μαθητές χρησιμοποιώντας επιχειρήματα που στηρίζονται στον φόβο (δεν θα βρεις δουλειά), στις ενοχές (εμείς κάνουμε τόσες θυσίες για σένα) ή στη σύγκριση (εγώ στην ηλικία σου είχα κάνει τόσα). Κανείς δεν αγαπάει κάτι που τον κάνει να νιώθει φοβισμένος, ένοχος ή μειονεκτικά.
Η αγάπη έρχεται εκεί που υπάρχει χαρά, ελευθερία, ενδιαφέρον, ικανοποίηση. Η μάθηση είναι συνυφασμένη με το λάθος. Για να αγαπήσει ένα παιδί το σχολείο, πρέπει να αγαπήσει τα λάθη του, να τα αποδεχτεί ως μέρος της διαδικασίας μάθησης. Να μην απογοητευτεί.
Πόσο σημαντική είναι η συναισθηματική νοημοσύνη πέρα από τη γνώση;
Η ικανότητα ενός ανθρώπου να αναγνωρίζει συναισθήματα, τόσο τα δικά του όσο και των γύρω του, να τα διακρίνει μέσα από ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων και να χρησιμοποιεί τη συναισθηματική αυτή πληροφορία ως οδηγό σκέψης και συμπεριφοράς, είναι πολύ σημαντική, ιδιαίτερα στις δομημένες κοινωνίες που ζούμε τα τελευταία πολλά χρόνια.
Το ομαδικό πνεύμα, η αποτελεσματική επικοινωνία και η προσαρμοστικότητα, σε συνδυασμό με τη στρατηγική σκέψη και την ικανότητα διαχείρισης ομάδας αποτελούν τα χαρακτηριστικά που μπορούν να κάνουν έναν άνθρωπο να ξεχωρίσει. Οι προσωπικές δεξιότητες και η συναισθηματική νοημοσύνη φαίνεται να είναι πιο σημαντικές από τις τεχνικές γνώσεις (hard skills), σύμφωνα με πολλές έρευνες.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να χτίσουμε τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών όπως η δημιουργία ασφαλούς και θετικού περιβάλλοντος, το χτίσιμο της «γλώσσας» των συναισθημάτων, η εγκαθίδρυση σχέσεων φροντίδας και εμπιστοσύνης για τον μαθητή, η αξιολόγηση των συναισθημάτων του για την εξάλειψη εντάσεων μαζί του, η ενθάρρυνση της «ενεργητικής συμμετοχής» από πλευράς του (ανεξάρτητη μάθηση και ενεργητική εργασία), η ενσωμάτωση των υψηλότερων δεξιοτήτων σκέψης στη μάθηση και η ενδυνάμωση μέσω συνεχούς ανατροφοδότησης.
Από μικρός θέλατε να γίνετε δάσκαλος; Σας ενέπνευσε κάποιος εκπαιδευτικός να ακολουθήσετε αυτό το μονοπάτι;
«Η αλήθεια είναι πως από μικρός μου άρεσε να μαθαίνω πράγματα και να τα μεταδίδω στους άλλους. Ακόμα θυμάμαι τα καλοκαίρια, να «διδάσκω» τον συγχωρεμένο τον παππού μου ό,τι είχα μάθει στην Ιστορία την προηγούμενη χρονιά και αυτός να με ακούει υπομονετικά. Κάτι που δεν γνωρίζουν πολλοί είναι πως όταν έδωσα Πανελλήνιες πέρασα σε μια στρατιωτική σχολή, λόγω της άμεσης επαγγελματικής αποκατάστασης που προσέφερε. Έπρεπε να ακολουθήσω αυτόν τον δρόμο για να τα βγάλουμε πέρα οικονομικά αλλά ήταν κάτι εντελώς ξένο στην κοσμοθεωρία μου, πνευματικά δεν ανήκα εκεί. Κέντρο της σκέψης μου, όπως ανέφερα ήδη, είναι ο άνθρωπος, οπότε τα παράτησα και την επόμενη χρονιά μπήκα στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών, κρατώντας όμως και τις εμπειρίες που είχα αποκτήσει, αυτές διαμόρφωσαν περαιτέρω την προσωπικότητά μου. Είναι κάτι που λέω και στα νέα παιδιά, ποτέ δεν είναι αργά να κυνηγήσουν τα όνειρά τους, οι Πανελλήνιες δεν είναι το τέλος του κόσμου.
Όλα μου τα βιώματα, θετικά και αρνητικά με ανατροφοδοτούν συνεχώς και με οδηγούν. Μικρός διάβασα για τον Αχιλλέα και πως ενδιαφερόταν πάνω από όλα για την υστεροφημία. Την κληρονομιά που αφήνεις όταν φεύγεις, το Legacy. Αυτό με εξιτάρει από τότε, να φύγω και να αφήσω πίσω μου έργο, να ξέρω πως υπήρξα κοινωνικά χρήσιμος, να με θυμούνται κάποιοι λίγοι ή πολλοί γιατί επηρέασα τις ζωές τους. Σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι κοιτούν το εφήμερο· την εφήμερη διασκέδαση, το πρόχειρο φαγητό, όλα γρήγορα και επιφανειακά. Το ζήτημα δεν είναι να υπάρχουμε για 70, 80 χρόνια πάνω στον πλανήτη και απλά να καταναλώνουμε αλλά να παράγουμε, να δημιουργούμε.
Οι γονείς μου ήταν οι πρώτοι που με πήραν από το χέρι και μου έδειξαν στον δρόμο. Οι πρώτοι φάροι στη ζωή μου. Άνθρωποι λαϊκοί, ο ένας μόλις και είχε τελειώσει το Δημοτικό, η άλλη το Γυμνάσιο. Η αδερφή μου και ο υγιής συναγωνισμός μας. Δάσκαλοι και καθηγητές, καλοί και κακοί. Όλοι υπήρξαν συνοδοιπόροι μου στο ταξίδι. Τα μέρη που γύρισα σε όλη την Ελλάδα για να εργαστώ ως δάσκαλος, εξαιρετικοί συνάδελφοι που γνώρισα, όλοι και όλα είχαν να μου δώσουν ένα στοιχείο για τη δική μου εξέλιξη και ολοκλήρωση. Υπάρχουν και πρότυπα σήμερα που μπορούν και τα παιδιά να ταυτιστούν και να μάθουν από αυτούς όπως η ζωή σαν παραμύθι του Γιάννη Αντετοκούνμπο. Κυρίως το work ethic που έχει, αυτό που χρειάζεσαι για να πετύχεις τα όνειρά σου».
Οι εκπαιδευτικοί στην Ελλάδα, παράγουν μεγάλο έργο, ποιο είναι το μήνυμα που τους στέλνετε εσείς;
«Νομίζω ότι πάνω και πρώτα από όλα είναι η αγάπη για τα παιδιά. Χωρίς αυτό, δεν προχωρά η κουβέντα. Όπως είπε ο σύγχρονος φιλόσοφος, ο κ. Τάσης, «Κάντε αυτό που αγαπάτε ή αγαπήστε αυτό που κάνετε». Αν δεν αγαπήσεις τη δουλειά σου είτε την επέλεξες είτε σε επέλεξε αυτή, αν βαρυγκομάς κάθε πρωί για τα επόμενα 40 χρόνια της ζωής σου και μετράς τις μέρες να έρθει το Σαββατοκύριακο, το Πάσχα και το καλοκαίρι, τότε δεν προσφέρεις το είναι σου στα παιδιά, απλά υπάρχεις μέσα σε ένα κτίριο, μπαινοβγαίνεις από μια πόρτα σχολείου. Ύστερα, η εμπειρία νικά τα «χαρτιά». Όσα πτυχία και αν μαζέψεις (που πάντα έχουν να σου προσφέρουν), ο δάσκαλος γίνεται καλύτερος μαζεύοντας βιώματα, στιγμές, λάθη και σωστά από την καθημερινή πρακτική. Τέλος, μη μένεις στάσιμος. Ο καλός δάσκαλος ακούει την εποχή του και συμβαδίζει με αυτή, Μη ξεχνάτε, έχουμε να κάνουμε με παιδιά. Δεν πρέπει να μένουμε πίσω, είναι χρέος μας να συμπορευόμαστε μαζί τους, να τους δείχνουμε τον δρόμο και να είμαστε εκεί κοντά τους, φωτίζοντας σαν κερί τις λακκούβες που θα συναντήσουν.
Να μην ξεχνάμε πως η μάθηση δεν ξεκινάει στο δημοτικό ή στο νηπιαγωγείο, ξεκινάει την πρώτη φορά που το παιδί θα πιάσει ένα αντικείμενο και θα επιχειρήσει να καταλάβει τι είναι και σε τι χρησιμεύει. Όλες οι φορές που το παιδί βάζει κάτι στο στόμα του ή το πετάει κάτω ή το κουνάει ή το ζουλάει, είναι φορές που το παιδί μαθαίνει. Το σχολείο είναι απλά ένα επόμενο στάδιο. Αν θέλουμε το παιδί να αγαπήσει το σχολείο, πρέπει να αγαπήσουμε τις αρχικές του προσπάθειες να μάθει και να το ενθαρρύνουμε.
Πολλές φορές βλέπω τα παιδιά να έχουν άγχος για τους βαθμούς που τους το έχουν μεταφέρει οι γονείς τους. Οι βαθμοί είναι σαν τις εξετάσεις αίματος. Μια δυο φορές τον χρόνο ρίχνουμε μια ματιά να δούμε αν είναι στα φυσιολογικά επίπεδα. Κι αν κάτι ξεφεύγει, συζητάμε αν χρειάζεται να κάνουμε κάτι. Χωρίς υπερβολές.
Μαθαίνω σημαίνει πειραματίζομαι, δοκιμάζω κάτι που δεν ξέρω, εμπλέκομαι σε νέες δραστηριότητες, επιχειρώ κάτι καινούριο. Όλα αυτά έχουν υψηλό ρίσκο ως προς το αποτέλεσμα. Η μάθηση είναι συνυφασμένη με το λάθος. Το σχολείο είναι το κατεξοχήν μέρος όπου είναι σχεδόν υποχρέωσή μας να κάνουμε λάθος. Για να αγαπήσει ένα παιδί το σχολείο, πρέπει να αγαπήσει τα λάθη του, να τα αποδεχτεί ότι είναι μέρος της διαδικασίας μάθησης. Να μην απογοητευτεί.
Πρέπει να επαναφέρουμε τη χαρά του παιχνιδιού στη διαδικασία της μάθησης. Ενοχοποιήσαμε το παιχνίδι, το κατηγορήσαμε ως τεμπελιά, το φέραμε ως αντίθετο της μάθησης, πως δεν συνδυάζονται αυτά τα δύο. Όμως η μάθηση έχει εξ ορισμού το παιχνίδι μέσα της. Η μεγαλύτερη διαδικασία μάθησης είναι η ίδια η ζωή. Και η ζωή είναι ένα παιχνίδι που χάνει μόνο αυτός που δεν παίζει».
