Κατάδυση» στις προηγούμενες χιλιετηρίδες της Μεσογείου και στους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στην τόσο σημαντική αυτή γωνιά του πλανήτη μας θα πραγματοποιήσει τις επόμενες τρεις εβδομάδες σε Αιγαίο και Ιόνιο Πέλαγος διεθνής ερευνητική αποστολή. Επικεφαλής της ομάδας είναι γεωεπιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και επιστήμονες από Γαλλία και ΗΠΑ. Η αποστολή χρηματοδοτείται από το γερμανικό υπουργείο Εκπαίδευσης και Ερευνας και από το Γερμανικό Ιδρυμα Ερευνών. Οι επιστήμονες θα επιβαίνουν στο γερμανικό ερευνητικό σκάφος Meteor. Στόχος τους είναι να συλλεχθούν πυρήνες ιζήματος από τον πυθμένα διαφόρων περιοχών του Αιγαίου και του Ιονίου. Οι αναλύσεις που θα γίνουν αναμένεται να δώσουν χρήσιμα στοιχεία για την κατανόηση και αναπαράσταση της αλληλεπίδρασης των κλιματικών και περιβαλλοντικών μεταβολών με τις κοινωνικές αλλαγές που υπήρξαν και τη διαδοχή των διαφόρων πολιτισμών στην περιοχή τα τελευταία 11.500 χρόνια.
Η έρευνα εκφράζει έναν ανερχόμενο επιστημονικό κλάδο της παλαιοκλιματολογίας, που επιχειρεί να ανιχνεύσει το πώς καίριες κλιματικές και περιβαλλοντικές μεταβολές επέδρασαν στην κατάρρευση ή στην αλλαγή καθεστώτων, στην παρακμή ή την άνθηση αντίστοιχα πολιτισμών. Oπως σημειώνει ο δρ Γιοργκ Προς, καθηγητής του Ινστιτούτου Γεωεπιστημών της Χαϊδελβέργης και επιστημονικός αρχηγός της αποστολής, «οι πυρήνες ιζημάτων από τον θαλάσσιο πυθμένα μπορούν να παράσχουν μοναδικά δεδομένα για τις προϊστορικές και ιστορικές κλιματικές και περιβαλλοντικές αλλαγές στη Μεσόγειο».
Μετά τη συλλογή των ιζημάτων αρχίζει το κυρίως έργο, αυτό των αναλύσεων, όπου θα γίνει συγκεκριμένη διερεύνηση των πιθανών επιπτώσεων των κλιματικών και περιβαλλοντικών μεταβολών στην εξέλιξη των πρώιμων πολιτισμών του Αιγαίου, όπως για παράδειγμα το τέλος της πρώιμης Εποχής του Χαλκού πριν από 4.200 χρόνια ή του Μυκηναϊκού Πολιτισμού και της αυτοκρατορίας των Χετταίων στη Μικρά Ασία πριν από 3.200 χρόνια. Υπάρχει όμως και η αντίστροφη διαδικασία. Η διερεύνηση του ποια ήταν η επίδραση των ανθρώπινων πολιτισμών στο χερσαίο και θαλάσσιο περιβάλλον τις προηγούμενες χιλιετίες. Για παράδειγμα, αυξημένη συγκέντρωση μολύβδου στα θαλάσσια ιζήματα συσχετίζεται με την εξόρυξη αργύρου από τα μεταλλεία του Λαυρίου πριν από 2.500-2.700 χρόνια.
«Τα δεδομένα που θα συλλεχθούν σε αυτή την αποστολή θα δώσουν επίσης σημαντικές πληροφορίες για μεγάλα, καταστροφικά, γεωλογικά γεγονότα όπως σεισμοί, υποθαλάσσιες κατολισθήσεις, τσουνάμι, ηφαιστειακές εκρήξεις, και για τις πιθανές επιπτώσεις τους στους προϊστορικούς και ιστορικούς πολιτισμούς», σημειώνει ο δρ Δημήτρης Σακελλαρίου, διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ και κύριος ερευνητής της αποστολής με το Meteor. Σίγουρα τα αποτελέσματα των αναλύσεων αναμένονται με ενδιαφέρον, καθώς θα προσθέσουν νέες πλευρές στις γνώσεις μας για την αρχαιότητα.
