Το τελευταίο βιβλίο στο ράφι

της Μαρίας Αθανασίου

Σχεδόν ένα εκατομμύριο τεκμήρια, ανάμεσά τους 5.400 χειρόγραφα -κώδικες από περγαμηνή και χαρτί που χρονολογούνται από τον 9ο έως τον 20ό αιώνα και διασώζουν όλα τα είδη γραφής και τους τύπους διακόσμησης ανά τους αιώνες-, εκατοντάδες χιλιάδες τυπωμένα βιβλία από τον 5ο αιώνα έως σήμερα, φυλλάδια και μονόφυλλα, εφημερίδες και περιοδικά, και μεγάλης αξίας συλλογές αρχειακού υλικού, στις οποίες συγκαταλέγονται το Αρχείο των Αγωνιστών της Επανάστασης του 1821 και το Αρχείο του Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου, καθώς και ειδικές συλλογές που περιέχουν αφίσες, μουσικές σημειογραφίες, έργα τέχνης και χάρτες. Καθαρίστηκαν, συντηρήθηκαν, ταυτοποιήθηκαν ηλεκτρονικά, τοποθετήθηκαν με περίσσια φροντίδα σε ειδικά κιβώτια, μεταφέρθηκαν με φορτηγά υπό ελεγχόμενες κλιματικές συνθήκες και αναπαύονται πλέον στο νέο «σπίτι» της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ), στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. «Το έργο της μεταφοράς των 750.000 τεκμηρίων της γενικής συλλογής, των 40.000 τεκμηρίων του δανειστικού τμήματος και των 30.000 περιοδικών ποικίλης θεματολογίας της τελευταίας πενταετίας ολοκληρώθηκε με πλήρη ασφάλεια, με βάση τις προδιαγραφές που είχαμε θέσει, χωρίς απρόοπτα ή ατυχήματα», τονίζει η κ. Χρυσάνθη Βασιλειάδου, πολιτικός μηχανικός και επικεφαλής της Διατμηματικής Ομάδας Μεταφοράς. Η μετακόμιση των τεκμηρίων ολοκληρώνεται και τυπικά την Τρίτη 17 Απριλίου, ενώ από το τέλος του μήνα και μετά θα ξεκινήσει η σταδιακή ανάπτυξη των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης.

Μέρος της πολύτιμης συλλογής της είναι ορατό στο ευρύ κοινό, καθώς φιλοξενείται στον Πύργο Βιβλίων, ο οποίος εκτείνεται σε όλο το ύψος του κτιρίου, φτάνοντας τα 18 μ. Ο Πύργος περιβάλλεται από βιβλιοστάσια και εξώστες, στα οποία δεν έχουν πρόσβαση οι επισκέπτες, και στο εσωτερικό του βρίσκονται δύο από τα οκτώ αναγνωστήρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης, αυτό των θετικών επιστημών, στον 2ο όροφο, που απευθύνεται σε ερευνητές, και αυτό των ανθρωπιστικών σπουδών, στον 4ο όροφο, επίσης για ερευνητές. Στον 3ο και στον 4ο όροφο υπάρχουν τα δύο αναγνωστήρια «Σταύρος Νιάρχος», με βιβλία όλων των επιστημών, επίσης για χρήση από ερευνητές και φοιτητές. Υπάρχουν επίσης το αναγνωστήριο περιοδικού Τύπου, στον 2ο όροφο, το αναγνωστήριο χειρογράφων, αρχείων και ειδικών συλλογών στον 4ο και, τέλος, τα αναγνωστήρια του δανειστικού τμήματος, στο ισόγειο και στον 2ο όροφο.

Ο Πύργος Βιβλίων περιβάλλεται από βιβλιοστάσια και εξώστες, στα οποία δεν έχουν πρόσβαση οι επισκέπτες.

Δανειστικό τμήμα

Πρόκειται για μια νέα υπηρεσία, ένα καινοτόμο εγχείρημα σε διεθνές επίπεδο – δεν συνηθίζεται ο δανεισμός από τις Εθνικές Βιβλιοθήκες. Το ευρύ κοινό το επόμενο διάστημα θα έχει τη δυνατότητα να δανειστεί βιβλία, αλλά και να συμμετάσχει σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες, αξιοποιώντας το πλούσιο έντυπο και ψηφιακό υλικό. Το δανειστικό τμήμα καλύπτει 5.000 τ.μ., εκτείνεται στο ισόγειο και σε μέρος του 2ου ορόφου και διαθέτει μια συλλογή συνολικά 40.000 τεκμηρίων, με έμφαση στις ανθρωπιστικές επιστήμες και στις τέχνες, στην ελληνική και ξένη λογοτεχνία, στο παιδικό βιβλίο, στο κόμικ καθώς και έντυπους τίτλους ελληνικών και ξενόγλωσσων περιοδικών γενικού ενδιαφέροντος. Διαθέσιμα στο κοινό θα είναι επίσης επιτραπέζια παιχνίδια γνώσεων και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Θα παρέχει επίσης υπηρεσίες σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, δημοτικού και σε εφήβους μέσω εκπαιδευτικών και διαδραστικών προγραμμάτων – στο ισόγειο υπάρχει ξεχωριστό τμήμα με παιδικά βιβλία και οι λεγόμενες «φωλιές», ειδικά σχεδιασμένα καθίσματα με οθόνη, για εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Η επιλογή των βιβλίων της προς δανεισμό συλλογής έγινε από ομάδα ιστορικών, φιλολόγων, κριτικών, επαγγελματιών από τον χώρο των βιβλιοθηκών και του βιβλίου με άριστη γνώση της εκδοτικής παραγωγής, με βάση τα κριτήρια που έθεσε η Εθνική Βιβλιοθήκη.

Αυτή τη στιγμή ανοιχτά για το κοινό είναι τα αναγνωστήρια του ισογείου και του 2ου ορόφου και τα εργαστήρια υπολογιστών, από τις 6 το πρωί έως τα μεσάνυχτα, τα οποία επισκέπτονται εκατοντάδες άνθρωποι όλων των ηλικιών. «Ο κόσμος αγκαλιάζει καθημερινά την Εθνική Βιβλιοθήκη με την αυξανόμενη προσέλευσή του. Όλα δείχνουν ότι η Βιβλιοθήκη εξελίσσεται σταδιακά σε μια κυψέλη πολιτισμού για τη χώρα μας και ένα αγαπημένο σημείο για μικρούς και μεγάλους αναγνώστες, επιβεβαιώνοντας τα λόγια του Ρέντσο Πιάνο ότι “τα κτίρια αγαπιούνται όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να αποκτούν αναμνήσεις από αυτά. Έτσι θα αγαπηθεί και το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος”», λέει η κ. Πηνελόπη Μπαρμπετάκη, υπεύθυνη προβολής και επικοινωνίας της ΕΒΕ. Σε πλήρη λειτουργία, η Εθνική Βιβλιοθήκη θα διαθέτει 400 θέσεις αναγνωστών και υπολογίζεται ότι θα δέχεται 200.000 επισκέπτες ετησίως και άλλους τόσους αναγνώστες – 20.000 επισκέπτες και 21.000 αναγνώστες φιλοξενούνταν στο Βαλλιάνειο.

Στα κλειστά κυλιόμενα βιβλιοστάσια της ΕΒΕ, σε ελεγχόμενες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας, φυλάσσονται ήδη 650.000 τεκμήρια, ενώ υπάρχει δυνατότητα να φιλοξενηθούν εκεί άλλα τόσα.

Περισσότεροι από 500 άνθρωποι έχουν εργαστεί στο έργο της μετεγκατάστασης της Εθνικής Βιβλιοθήκης, ώστε να μεταφερθούν τα βιβλία και να τοποθετηθούν στα κυλιόμενα βιβλιοστάσια και στα ράφια των αναγνωστηρίων.

Τμήμα Ψηφιοποίησης, Μικροφωτογράφισης και Φωτογραφίας

Ήταν το πρώτο τμήμα που λειτούργησε στις νέες εγκαταστάσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης, αφότου μεταφέρθηκε από το Βαλλιάνειο κτίριο στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στα τέλη Οκτωβρίου του 2017. Από τότε μέχρι και τις αρχές Απριλίου παρήγαγε 75.000 ψηφιακά αρχεία. Από αυτά, τα 66.500 -των οποίων έχει ολοκληρωθεί και η επεξεργασία- προέρχονται από λυτά έγγραφα από το Αρχείο των Ελλήνων Αγωνιστών του 1821. Επίσης, μετατράπηκαν σε ψηφιακή μορφή 130 ρολοί μικροταινιών από τη Συλλογή της ΕΒΕ και από τη μετατροπή αυτή παράχθηκαν 92.000 ψηφιακά αρχεία, τα οποία βρίσκονται στο στάδιο της επεξεργασίας. Η ψηφιοποίηση και η φωτογράφιση, καθώς και η παραγωγή των μικροταινιών, γίνεται με περίπου δέκα διαφορετικά μηχανήματα, σαρωτές εξ αποστάσεως, επιτραπέζιους και ρομποτικούς, ψηφιακές μηχανές, όλα υψηλής ανάλυσης. Το πρόγραμμα ψηφιοποίησης περιλαμβάνει αρχέτυπα, παλαίτυπα, χειρόγραφα, λυτά έγγραφα, αφίσες, χάρτες και περιοδικό Τύπο, συμπεριλαμβανομένων και των εφημερίδων. ■

 

Εντατικά εργάζεται και το προσωπικό και στο τμήμα ψηφιοποίησης, μικροφωτογράφισης και φωτογραφίας.

 Σε αριθμούς
  • 820.000 τεκμήρια μεταφέρθηκαν
  • 650.000 τεκμήρια θα φυλαχθούν στα κλειστά κυλιόμενα βιβλιοστάσια
  • 8 αναγνωστήρια
  • 400 θέσεις αναγνωστών
  • 200.000 επισκέπτες και 200.000 αναγνώστες ετησίως
  • 40.000 τεκμήρια διαθέτει το δανειστικό τμήμα

Πηγή