Όταν τα καλλιτεχνικά προϊόντα μεταμορφώνονται σε τουριστικά!
Εν έτει 2024, οι όροι της βιωσιμότητας και της αειφορίας έχουν μπει για τα καλά στο λεξιλόγιό μας. Με την παράμετρο αυτή να επηρεάζει όλους τους τομείς, παρατηρούμε να προσεγγίζει όλο και περισσότερος κόσμος εναλλακτικές μορφές τουρισμού, που είναι πιο βιώσιμες.
Γενικά, οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού έχουν κατακλύσει την σύγχρονη πραγματικότητα. Οι τουρίστες αναζητούν νέους, διαφορετικούς και πιο εξειδικευμένους τρόπους ώστε να διαμορφώσουν τα ταξίδια τους, που είτε άπτονται στις συνήθειές τους είτε σε νέες εμπειρίες που θέλουν να αποκτήσουν.
Έτσι, λοιπόν, ως υποκατηγορία του πολιτιστικού τουρισμού, έχει αναπτυχθεί ο τουρισμός τέχνης (art tourism).
Αφού, λοιπόν, αποσαφηνίσουμε από την αρχή ότι υπάρχει διάκριση του πολιτιστικού τουρισμού και του τουρισμού τέχνης, αφού ο πρώτος ασχολείται με όλο το φάσμα του πολιτισμού, την ιστορία, τα έθιμα και αποσκοπεί στην κατανόηση του πολιτισμού, ενώ ο δεύτερος σχετίζεται με τις επισκέψεις σε δραστηριότητες τέχνης και στοχεύει να εμπλέξει τους τουρίστες με την τέχνη, ας ρίξουμε μια ματιά στον τουρισμό τέχνης που απασχολεί ολοένα και περισσότερο κόσμο!
Ο τουρισμός τέχνης και η σημασία του για τη διατήρηση της πολιτισμικής κληρονομιάς ενός τόπου
Ο τουρισμός τέχνης αποτελεί μια μορφή ταξιδιού που επικεντρώνεται στον αλληλεπίδραση με καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, σε τουριστικά ή ιστορικά περιβάλλοντα. Ορισμένες φορές αναφέρεται και ως δημιουργικός τουρισμός και περιλαμβάνει την επίσκεψη σε προορισμούς που παρουσιάζουν δρώμενα σχετικά με την τέχνη. Προσφέρει μια μοναδική ταξιδιωτική εμπειρία και συνεισφέρει στη διατήρηση και επανάκτηση πολιτιστικών χώρων που ίσως αλλιώς θα είχαν χαθεί.
Πιο συγκεκριμένα, αυτό που αφορά τους τουρίστες σε αυτή τη μορφή τουρισμού είναι η εξερεύνηση ιστορικών χώρων, μουσείων, γκαλερί, πόλεις ή εκθέσεις με μια καλλιτεχνική, φρέσκια οπτική. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει τη συμμετοχή σε δημιουργικά εργαστήρια ή παρακολούθηση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων στους προορισμούς.
Οι καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες και δρώμενα που λαμβάνουν χώρα σε ένα μέρος μπορούν να συμβάλλουν καταλυτικά, ανανεώνοντας το ενδιαφέρον των επισκεπτών για περιοχές που υπό άλλες συνθήκες, θα μπορούσαν να έχουν “σβηστεί” από την λίστα προορισμών.
Δηλαδή, προορισμοί που θα ήταν παντελώς ξεχασμένοι ή ελλιπώς χρηματοδοτούμενοι (πχ. μουσεία, εκθέσεις) διατηρούνται και διασώζονται χάρη στη μορφή αυτή και το ενδιαφέρον των τουριστών για την κατανάλωση τουριστικών προϊόντων που σχετίζονται με αυτή. Επιτρέπει, με αυτόν τον τρόπο, στις κοινότητες να χρηματοδοτήσουν την αποκατάσταση ιστορικών κτηρίων και ακόμη να αναζωογονήσουν τις γειτονιές. Αποτρέπουν, δηλαδή, την απώλεια ανεκτίμητης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Πολλά μικρά χωριά και πόλεις στην Ευρώπη έχουν δει σημαντική οικονομική ανάπτυξη μέσω του τουρισμού τέχνης. Χρησιμοποιώντας τα πολιτιστικά τους αγαθά και την κληρονομιά τους, οι προορισμοί προσελκύουν τουρίστες, δημιουργούν θέσεις εργασίας για τους κατοίκους τους, ενδυναμώνοντας κατά αυτόν τον τρόπο την τοπική οικονομία.
Σύλλογοι, δωρητές και διεθνείς οργανισμοί παίζουν κρίσιμο ρόλο σε αυτές τις προσπάθειες, ενώ συχνά η προσφορά τους είναι μη κερδοσκοπική, αφού το κάνουν ώστε να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των έργων και τη θετική τους επίδραση στην τοπική κοινότητα.
Aκριβώς αυτή η επιτυχία στην ενδυνάμωση των τοπικών οικονομιών είναι που έχει οδηγήσει στον πολλαπλασιασμό αυτόυ του είδους τουρισμού παγκοσμίως. Κάθε περιοχή μπορεί να “πουλά” τουριστικό προϊόν, εκμεταλλευόμενη τα χαρακτηριστικά της και την τέχνη της. Έτσι, περιοχές μπορούν να βρεθούν στη νούμερο ένα επιλογή τουριστών, εκμεταλλευόμενη την πολιτιστική- ή ακριβέστερα την καλλιτεχνική- κληρονομιά που διαθέτει.
Το παράδειγμα της Ισπανίας
Ένα καλό παράδειγμα είναι το ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (PROYECTO) ARMAZÓN, ένα έργο που ηγείται η Μαργαρίτα Ασουάρ στην Ισπανία. Αυτή η πρωτοβουλία αναζωογονεί παλιούς πύργους, μετατρέποντάς τους σε χώρους έκθεσης και παρουσιάζουν τέχνη που σχετίζεται με τους 17 στόχους βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ.
Έργα που συμπεριλαμβάνονται στο πρόγραμμα αυτό είναι μεταξύ άλλων πίνακε , φωτογραφίες, γλυπτά και άλλα. Τέτοια έργα όχι μόνο προσελκύουν επισκέπτες αλλά δημιουργούν επίσης μια πλατφόρμα για την προώθηση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, ενώ παράλληλα διατηρούν τις ιστορικές δομές.
Βέβαια, δεν δρουν όλοι με τα ίδια κίνητρα και τις ίδιες προθέσεις. Πολλές φορές παρατηρείται η κερδοσκοπία για το ιδιωτικό συμφέρον, χωρίς να υπάρχει όφελος στις κοινότητες, γεγονός που δε βοηθά στην πραγματικότητα κανέναν, αφού η εμπειρία του τουρίστα αφορά τη συνολική εικόνα.
Αναφορικά με την βιωσιμότητα, προωθώντας τη διατήρηση των πολιτιστικών χώρων, αυτή η δημιουργική μορφή τουρισμού ενθαρρύνει τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη σε αγροτικές περιοχές. Συνιστά δηλαδή μια εμπειρία αμφίδρομα κερδοφόρα, τόσο για τους ταξιδιώτες, με τα όσα αποκομίζουν, όσο και για τις τοπικές κοινότητες που τονώνουν την τοπική τους οικονμία.
Ο τουρισμός τέχνης προσφέρει μια μοναδική, βιώσιμη και επαγγελματική εμπειρία ταξιδιού που συνδυάζει την πολιτιστική εξερεύνηση, τη δημιουργικότητα και τη διατήρηση της πολιτιστική κληρονομιάς.
