Η απομακρυσμένη χώρα της Κεντρικής Ασίας συγκινεί με την αλήθεια και την ανέγγιχτη ομορφιά της
Η Μογγολία είναι απέραντη. Φύση και ουρανός κυριαρχούν και οι άνθρωποι γίνονται ένα μαζί τους. Τα ζώα ζουν ελεύθερα και οι Μογγόλοι, νομάδες στην πλειονότητά τους, ζουν σε ger, τις στρογγυλές σκηνές που αποτελούν την τοπική εκδοχή του γιουρτ. Δεν θα δείτε σχεδόν πουθενά τετράγωνα και γωνίες στη Μογγολία. «Δεν καταλαβαίνω πώς ζείτε μέσα σε διαμερίσματα, σε τέσσερις τοίχους», μας λέει ένας νομάς που συναντάμε στο οδοιπορικό μας.
Πρόκειται για μία από τις τελευταίες χώρες του κόσμου όπου μπορείς ακόμη να χαρείς την παρθένα φύση και να δεις άγρια άλογα και καμήλες να κινούνται ελεύθερα στις στέπες. Νομαδικές φυλές που κρατούν τις παραδόσεις τους σε ταξιδεύουν στον χρόνο. Στην ύπαιθρο δεν υπάρχει η έννοια της ιδιοκτησίας. Η φύση ανήκει σε όλους.
Επηρεασμένοι από το ένδοξο παρελθόν της αυτοκρατορίας του Τζένγκις Χαν, της μεγαλύτερης που έχει δημιουργηθεί στην Ιστορία από έναν άνθρωπο, αλλά και από την πολύχρονη κατοχή από τους γείτονές τους, Κινέζους και Ρώσους, οι Μογγόλοι είναι ένας περήφανος, καλοσυνάτος και σκληραγωγημένος λαός. Την περίοδο της ηγεσίας του Κουμπλάι Χαν, εγγονού του Τζένγκις Χαν, η πρωτεύουσά της ήταν το Πεκίνο…
Το ταξίδι είναι δύσκολο. Πολλά τα χιλιόμετρα μέσα στο αυτοκίνητο, σχεδόν όλα εκτός δρόμου (δεν υπάρχει άσφαλτος) στην έρημο και στα βουνά. Ξενοδοχεία δεν υπάρχουν – μένεις σε παραδοσιακές σκηνές ger, χωρίς ιδιαίτερες ανέσεις, κάποιες φορές με κοινόχρηστα μπάνια.
Υπάρχουν είκοσι φυλές στη Μογγολία, κάποιες με δική τους γλώσσα. Το 30% του πληθυσμού είναι ακόμη νομάδες και ζουν στα ger. Μετακινούνται τέσσερις φορές τον χρόνο για να βόσκουν τα κοπάδια τους. Πέντε είδη οικόσιτων ζώων συναντάμε στις κοινωνίες τους: άλογα, καμήλες, πρόβατα, κατσίκες και αγελάδες. Το σκηνικό φέρνει στο μυαλό την Άγρια Δύση και τους πρώτους εποίκους της νοτιοδυτικής Αμερικής. Η Μογγολία, η δεύτερη λιγότερο κατοικημένη χώρα στον κόσμο μετά τη Γροιλανδία, είναι ιδιαίτερα περίεργο ότι συνορεύει με τη δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη, την Κίνα.
Στη Μογγολία ταξιδεύεις για την άγρια και ανέγγιχτη φύση, αλλά σε κερδίζουν οι άνθρωποι. Αισθάνεσαι την απόλυτη κυριαρχία της με το που προσγειώνεσαι. Το αεροδρόμιο βρίσκεται ανάμεσα σε βουνά και πεδιάδες. «Πόση ώρα απέχει από το αεροδρόμιο η Ουλάν Μπατόρ;» ρωτάμε τον οδηγό μας, τον Μado. «Είναι 50 χλμ. μακριά», μας απαντά. «Ναι, αλλά πόση ώρα χρειάζεται;» επιμένουμε. «Στη Μογγολία δεν λέμε ποτέ σε πόση ώρα φτάνεις κάπου – είναι κακή τύχη. Μόνο την απόσταση δίνουμε. Στο ταξίδι απολαμβάνουμε τον χρόνο και έχουμε μόνο θετικές σκέψεις», εξηγεί. Σκέφτομαι ότι ένας από τους λόγους που οι Μογγόλοι δεν λένε την ώρα είναι η απίστευτη κίνηση στην πρωτεύουσα και η ανυπαρξία δρόμων στην ύπαιθρο.
Υιοθετούμε κι εμείς τη μογγολική φιλοσοφία ταξιδιού, που μας οπλίζει ενάντια στις δυσκολίες. Ξεκινάμε ένα ταξίδι διάρκειας δώδεκα ημερών χωρίς ρούχα, καθώς οι αποσκευές μας δεν φτάνουν μαζί μας στο αεροδρόμιο και την επόμενη ημέρα η πτήση μας για τα βάθη της ενδοχώρας είναι στις 5.30 το πρωί. Σύμφωνα με τον αρχικό μας προγραμματισμό, κάθε μέρα ο προορισμός είναι διαφορετικός. Δεν μπορούμε παρά να ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα μας βρουν οι βαλίτσες στη διαδρομή. Είναι Αύγουστος και ο καιρός εναλλάσσεται ανάλογα με την περιοχή που επισκεπτόμαστε, αλλά και την ώρα της ημέρας. Η θερμοκρασία κυμαίνεται από 5 μέχρι 30 βαθμούς.
Ουλάν Μπατόρ: Πέρασμα ή προορισμός;
Στην Ουλάν Μπατόρ θα μείνετε σίγουρα ένα με δύο βράδια, που είναι αρκετός χρόνος για να πάρετε μια αίσθηση της μογγολικής πρωτεύουσας με τα σοβιετικής αρχιτεκτονικής κτίρια, τους ουρανοξύστες, τους βουδιστικούς ναούς αλλά και τους πλατείς δρόμους με την αδιανόητη κίνηση. Η μείξη πολιτισμών, με τις ασιατικές και τις σοβιετικές επιρροές, είναι πανταχού παρούσα.
Εδώ θα επισκεφθείτε οπωσδήποτε το μοναστήρι Γκαντάν (Gandantegchinlen), το κέντρο του βουδισμού στη Μογγολία, που φιλοξενεί πεντακόσιους από τους συνολικά 3.000 μοναχούς που ζουν στη χώρα. Είναι πανεπιστήμιο με αντικείμενο τις βουδιστικές σπουδές, αλλά και ενεργή μονή. Στους χώρους του φυλάσσονται πολύτιμοι θησαυροί, όπως το εντυπωσιακό άγαλμα του θεού Avalokiteśvara, ύψους 26,50 μ., αλλά και 10.000 ακόμα μικρά αγάλματα βουδιστικών θεοτήτων ‒ όλα στην ίδια αίθουσα.
Το κασμίρ της Μογγολίας θεωρείται από τα καλύτερα στον κόσμο για την ποιότητά του. Θα βρείτε πολλά μαγαζιά, με γνωστότερο το Gobi Cashmere (WWC9+5JR, Ulaanbaatar). Στην πόλη μπορείτε επίσης να αγοράσετε κοσμήματα από χρυσό ‒ ο ορυκτός πλούτος της χώρας είναι τεράστιος και, μεταξύ άλλων, εξορύσσονται πολύτιμα μέταλλα όπως ο χρυσός.
Στον νότο
Τακτικές απευθείας πτήσεις συνδέουν την Ουλάν Μπατόρ με το Dalanzadgad. Από αυτή την αδιάφορη, κατά τα άλλα, μικρή πόλη ξεκινά το οδικό ταξίδι μας στην επαρχία Ömnögovi, στον μογγολικό νότο. Συναντάμε ατελείωτες στέπες περιτριγυρισμένες από βουνά και έρημο, ποτάμια, τοπία που εναλλάσσονται συνεχώς. Κοπάδια με εκατοντάδες άγρια αλόγα, καμήλες, γίδες, πρόβατα, γαζέλες και αλεπούδες είναι συνοδοιπόροι στη διαδρομή μας. Οι ώρες στο αυτοκίνητο είναι πολλές ‒ προτιμήστε να ενοικιάσετε 4×4 και φροντίστε να έχετε καλή παρέα. Ο οδηγός είναι υποχρεωτικός, μια που δεν θα δείτε σήμανση πουθενά. Η πυξίδα των ντόπιων είναι τα βουνά.
Από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα στη Μογγολία είναι ο ουρανός. Την ημέρα απέραντος, με σύννεφα που ακουμπούν τη γη, τη νύχτα γεμάτος άστρα με πρωτόγνωρη ένταση και καθαρότητα. Τα χρώματα της ανατολής και του ηλιοβασιλέματος, με τον ήλιο να χάνεται στις στέπες, είναι συγκλονιστικά.
Στο Εθνικό Πάρκο Gobi Gurvansaikhan κάνουμε το πρώτο μας περπάτημα στο φαράγγι Yolyn Am, με την ενδιαφέρουσα μορφολογία βουνών που το αγκαλιάζουν. Το φαράγγι καταλήγει σε υπολείμματα πάγου που διατηρούνται και τους καλοκαιρινούς μήνες. Η έκταση του πάρκου, του μεγαλύτερου της Μογγολίας, περιλαμβάνει την κοιλάδα Khavtsgait και τα τρίδυμα βουνά με το όνομα Three Beauties, που έχουν δώσει και το όνομά τους σε αυτό. Μετά από 3 χλμ. ανάβασης, η διαδρομή μάς οδηγεί στα αρχαία πετρογλυφικά, ηλικίας 4.000-6.000 ετών, που βρίσκονται σκαλισμένα πάνω στους βράχους και αποτελούν Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Οι πρωτόγονες ζωγραφιές απεικονίζουν ζώα. Η ανάβαση είναι δύσκολη στο βουνό, αλλά η θέα με τις απέραντες πεδιάδες, όπως και τα πετρογλυφικά, μας αποζημιώνουν. Είναι απίστευτο ότι τα ευρήματα αυτά δεν είναι μέσα σε οριοθετημένους αρχαιολογικούς χώρους ή μουσεία.
Μια διαδρομή 150 χλμ. μας οδηγεί στους περίφημους αμμόλοφους της ερήμου Gobi, σχετικά κοντά στα σύνορα με την Κίνα, για να δούμε το ηλιοβασίλεμα. Είναι πολύ ιδιαίτερη η εμπειρία, γιατί οι αμμόλοφοι, μήκους 180 χλμ., που βρίσκονται ανάμεσα σε στέπες και βουνά, εμφανίζονται ξαφνικά. Το ηλιοβασίλεμα είναι συγκλονιστικό και ανταμείβει αυτούς που καταφέρνουν να φτάσουν μέχρι την κορυφή.
Εκεί συναντάμε μια οικογένεια νομάδων. Μας υποδέχονται στο ger τους και μας προσφέρουν ζεστό γάλα και ένα κέρασμα που μοιάζει με λουκουμάδες χωρίς μέλι. Τους κάνουν εντύπωση όσα τους λέμε για την Ελλάδα, κυρίως λόγω της θάλασσας που δεν έχουν εκείνοι. Είναι τόσο περίεργοι να μάθουν για εμάς και τη ζωή μας, όσο και εμείς για τη δική τους. Τελικά εντοπίζουμε περισσότερα κοινά να μας ενώνουν από ό,τι διαφορές. Επισκεπτόμαστε άλλες δύο οικογένειες νομάδων, που είναι φίλοι του οδηγού μας. Μας κερνούν βότκα που μόλις έχουν φτιάξει από γάλα κατσίκας ‒ η αλήθεια είναι πως δεν μας άρεσε. Μας βγάζουν ακόμα δικό τους τυρί, ένα γλυκό ψωμί και μας εξηγούν ότι οι νομάδες καλωσορίζουν τους πάντες. Το θεωρούν υποχρέωση και τιμή, σε υποδέχονται προσφέροντας ένα ειδικό και ακριβό άρωμα, το οποίο μυρίζεις και το επιστρέφεις να το μυρίσουν και αυτοί με συγκεκριμένο τρόπο. Αν χρειάζεσαι φαγητό, ξεκούραση ή ύπνο, θα σε φιλοξενήσουν. Ρωτάμε τον οδηγό αν πρέπει να τους αφήσουμε χρήματα. Μια τέτοια κίνηση θα τους προσέβαλλε, μας λέει. Τους αποχαιρετούμε χαρίζοντάς τους φιστίκια Αιγίνης και αμύγδαλα από την Ελλάδα, που φαίνεται να εκτιμούν πολύ.
Οι πολλές ώρες στο αυτοκίνητο μου δίνουν τη δυνατότητα να σκεφτώ. Η Μογγολία σε κερδίζει σιγά σιγά, ακόμη δεν έχει αποκτήσει την τεχνογνωσία για να προσφέρει στους τουρίστες μαζικού τύπου τουριστικές εμπειρίες. Είναι αυθεντική, μεγάλη, σκληρή και ακόμη ανέγγιχτη.
ΤΡΕΙΣ ΣΤΑΣΕΙΣ ΑΚΟΜΑ
Φλεγόμενοι Βράχοι
Από τις πιο θεαματικές εικόνες είναι οι σχηματισμοί κόκκινων βράχων στη μεγάλη κοιλάδα της ερήμου Gobi, που ο Αμερικανός παλαιοντολόγος Roy Chapman Andrews (1884-1960) ονόμασε «Φλεγόμενους Βράχους». Εκεί βρέθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1920 οστά και ‒για πρώτη φορά‒ αυγά δεινοσαύρων και άλλα σημαντικά απολιθώματα. Αξίζει να περπατήσετε εδώ το ηλιοβασίλεμα ή κατά την ανατολή του ηλίου.
Καρακορούμ
Υπήρξε πρωτεύουσα της μογγολικής αυτοκρατορίας από το 1235 έως το 1260. Στο Καρακορούμ αξίζει να επισκεφθείτε το βουδιστικό μοναστήρι Erdene Zuu, το σημαντικότερο ενεργό εκτός Ουλάν Μπατόρ, όπου ζουν σήμερα 25 μοναχοί. Φροντίστε να είστε εκεί μεταξύ 10 το πρωί και 3 το μεσημέρι, ώστε να παρακολουθήσετε και τις λειτουργίες τους. Επιδιώξτε να σας πουν το μέλλον σας οι εξειδικευμένοι μοναχοί που ασχολούνται με την αστρολογία. Μπορείτε επίσης να κανονίσετε να κάνετε και διαλογισμό με κάποιον μοναχό. Δεν μιλάει κανείς αγγλικά, οπότε θα χρειαστείτε μεταφραστή.
Λίμνη Χουβσγκούλ
Μετά το Καρακορούμ, το τοπίο σταδιακά αλλάζει και, έπειτα από πολλές ημέρες στην έρημο, βρεθήκαμε σε δάση και πεδιάδες τύπου Ελβετίας, όπου συναντήσαμε εκατοντάδες κοπάδια από άλογα, πρόβατα και αγελάδες. Μείναμε σε ένα καταπληκτικό ξενοδοχείο, ανάμεσα σε δύο λίμνες, όπου μπορούσες να νοικιάσεις ένα μεγάλο σπίτι τύπου chalet. Μεγάλη διαφορά από τα ger. Στη λίμνη Χουβσγκούλ, τη μεγαλύτερη σε όγκο νερού στη Μογγολία, θα κάνετε ιππασία, βόλτες με τα πόδια και πιθανόν να δείτε από κοντά μέλη της ημι-νομαδικής φυλής Dukha, από τις τελευταίες που έχουν απομείνει στον κόσμο να εκτρέφουν ταράνδους. Ζουν σε σκηνές που μοιάζουν με ινδιάνικες και διατηρούν τα ήθη και τα έθιμά τους. Τους καλοκαιρινούς μήνες, κάποιοι Dukha έρχονται στη λίμνη.
Μετάβαση
Ενδεικτική τιμή για πτήσεις από την Αθήνα στην Ουλάν Μπατόρ με ενδιάμεσο σταθμό, από 789 ευρώ.
Διαμονή
Στην Ουλάν Μπατόρ επιλέξτε ανάμεσα στο Shangri-La Ulaanbaatar (19 Olympic Street 1, shangri-la.com) και στο Best Western Premier Tuushin Hotel (Prime Minister A.Amar St 15, bestwesternmongolia.mn), σε κεντρική τοποθεσία και τα δύο, με πληθώρα παροχών και υπηρεσίες πέντε αστέρων. Στην έρημο Gobi, το Gobi Mirage Lodge (mongoliangobitour.com) εξασφαλίζει μια ιδιαίτερη εμπειρία διαμονής σε παραδοσιακές σκηνές ger με μπάνιο και όλες τις ανέσεις. Ger πολυτελείας και αειφόρο προσέγγιση στον τουρισμό προσφέρει το Three Camel Lodge (threecamellodge.com). Στο Καρακορούμ, το Secret of Silk Road Camp, σε απόσταση 3 χλμ. νοτιοανατολικά του μοναστηριού Erdene Zuu, προσφέρει διαμονή σε ger και διαθέτει εστιατόριο με δυτικού τύπου φαγητό. Στη λίμνη Χουβσγκούλ, το Double Lake by Toilogt (hovsgoltravel.com/double-lake), ανάμεσα σε δύο λίμνες, είναι ένα όμορφο και καλόγουστο κατάλυμα. Διαθέτει ger και δωμάτια, ενώ οργανώνονται και δραστηριότητες/εξορμήσεις κατόπιν συνεννόησης. Νέοι ιδιοκτήτες, καλό φαγητό, ποιοτική εξυπηρέτηση. Αν είστε μεγάλη παρέα, ζητήστε το σπίτι με τα 4 υπνοδωμάτια.
Μικρά και χρήσιμα
Το 50% των ανθρώπων ζουν σε ger ακόμα και στις πόλεις. Μια σκηνή κοστίζει περίπου 1.000 ευρώ και μπορείς να τη βάλεις οπουδήποτε στην ύπαιθρο. Για το στήσιμό της απαιτούνται περίπου δύο ώρες.
Το 30% του πληθυσμού είναι σαμανιστές. Η φιλοσοφία των σαμανιστών είναι αρκετά κοντά σε αυτό που έχουμε στο μυαλό μας για τους ανιμιστές. Πιστεύουν ότι υπάρχει μια ανώτερη ενέργεια που κυριαρχεί και ότι τα βουνά, τα ποτάμια, τα δέντρα έχουν το δικό τους πνεύμα. Με αυτά, όπως και με τα πνεύματα των προγόνων τους, έχουν την ικανότητα να επικοινωνήσουν οι σαμάνοι, οι θρησκευτικοί τους ηγέτες.
Η επιλογή του σαμάνου γίνεται από τα πνεύματα. Θέλει πολλή προσοχή αν θέλετε να γνωρίσετε σαμάνο. Καλύτερα να το αποφύγετε – εμείς είχαμε μια κακή εμπειρία.
Επιδιώξτε να ακούσετε παραδοσιακή μουσική. Παραστάσεις ανεβαίνουν στην Όπερα και στο Εθνικό Θέατρο, τόσο στην Ουλάν Μπατόρ όσο και στο Καρακορούμ. Χαρακτηριστικό είδος είναι τα λεγόμενα «μακριά τραγούδια» (long songs), που ονομάζονται έτσι όχι μόνο γιατί τα τραγούδια είναι μεγάλα αλλά και γιατί οι συλλαβές εκτείνονται σε διάρκεια. Για παράδειγμα, ένα τραγούδι 4 λεπτών μπορεί να αποτελείται από μόνο δέκα λέξεις. Η Μογγολία είναι επίσης γνωστή για το λεγόμενο τραγούδι του λαιμού, όπου ο ερμηνευτής χρησιμοποιεί τις φωνητικές χορδές του σαν μουσικό όργανο. Υπάρχουν επίσης τα τραγούδια που ακούγονται σαν καλπασμός ή χλιμίντρισμα αλόγου. Συνοδεύονται από έγχορδα μουσικά όργανα, που είναι φτιαγμένα από ξύλο και τρίχες ουράς αλόγου.
Sunpath Mongolia (tourinmongolia.com). Τοπικό ταξιδιωτικό γραφείο, που διοργανώνει πολυήμερες και ολιγοήμερες περιηγήσεις στη χώρα, προτείνοντας αυθεντικές εμπειρίες γνωριμίας με αυτήν.
