Η ζωή τους αλλιώς

Από τη Μαρία Αθανασίου

Εικονογράφηση: Φίλιππος Αβραμίδης

Η Σάντρα Κόνελι, καθηγήτρια στο τμήμα Βιολογίας του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Ρότσεστερ στη Νέα Υόρκη, μπαίνει στην τάξη καθώς και οι τελευταίοι από τους διακόσιους πενήντα φοιτητές της παίρνουν τις θέσεις τους. Φοράει το μικρόφωνό της, απευθύνει την πρώτη «καλημέρα» και ένα σύντομο αστείο για τον καιρό και αρχίζει να μιλάει για τα αισθητήρια νεύρα. Λίγα μέτρα μακριά της στέκεται μια μεταφράστρια της νοηματικής γλώσσας και πίσω της, στην τεράστια οθόνη που καλύπτει όλο το μήκος και το πλάτος του τοίχου, εμφανίζεται σε πρόγραμμα PowerPoint κάθε λέξη που αρθρώνει η κυρία Κόνελι.

Το Presentation Translator είναι ένα «έξυπνο» πρόγραμμα δημιουργίας υπότιτλων, πρόσθετο στο PowerPoint. Χρησιμοποιεί τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης και μέσω του Microsoft Translator, μιας εξελιγμένης μορφής αναγνώρισης ομιλίας, μετατρέπει τις λέξεις σε ρέον κείμενο με σημεία στίξης, επιτρέποντας έτσι στους φοιτητές με κώφωση ή προβλήματα ακοής να παρακολουθούν το μάθημα Γενικής Βιολογίας. Επίσης, μέσω του Microsoft Translator οι φοιτητές μπορούν να λαμβάνουν στο λάπτοπ ή στο κινητό τους τους υπότιτλους, να τους μεταφράζουν σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες και να απευθύνουν ερωτήσεις μέσω φωνής ή χρησιμοποιώντας το πληκτρολόγιο.

Eίναι μια καθιερωμένη πρακτική στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Ρότσεστερ των 15.000 προπτυχιακών φοιτητών, που φιλοξενεί 1.500 φοιτητές με προβλήματα ακοής, οι 700 από τους οποίους παρακολουθούν μαθήματα μαζί με συναδέλφους τους που ακούν κανονικά. Πρόκειται για ένα πολύτιμο εργαλείο, καθώς δίνει τη δυνατότητα στους κωφούς φοιτητές να παρακολουθούν την παράδοση ταυτόχρονα με τους υπόλοιπους συναδέλφους τους, ενώ η μετάφραση στη νοηματική έχει μια χρονική καθυστέρηση – παρ’ όλα αυτά παραμένει εξαιρετικά σημαντική, γιατί η εφαρμογή μπορεί να μπερδέψει ομόηχες λέξεις, ενώ ο μεταφραστής όχι.

Το παράδειγμα του Μicrosoft Presentation Translator είναι μόνο μία απόδειξη των τεράστιων δυνατοτήτων που προσφέρει η τεχνολογία στους πάνω από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους που αντιμετωπίζουν κάποια μορφή αναπηρίας παγκοσμίως. Σε πολλές περιπτώσεις η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται πια τα μάτια και τα αυτιά τους, ο οδηγός και ο προσωπικός βοηθός τους σε έναν κόσμο στον οποίο, στους τομείς των ίσων ευκαιριών και της προσβασιμότητας, μένουν ακόμα πολλά να γίνουν.

«Βλέποντας» με την τεχνητή νοημοσύνη

Τριάντα έξι εκατομμύρια άνθρωποι είναι τυφλοί παγκοσμίως και δεκάδες ακόμη εκατομμύρια έχουν προβλήματα όρασης – σύμφωνα με ερευνητές, έως το 2050 ο αριθμός των τυφλών αναμένεται να φτάσει τα 115 εκατ. Η εφαρμογή Seeing AI, που ανέπτυξε ο –τυφλός και ο ίδιος– μηχανικός λογισμικού της Microsoft Saqib Shaikh, σκανάρει αντικείμενα και ανθρώπους μέσω του κινητού τηλεφώνου και λέει στον χρήστη όσα «βλέπει». Μπορεί, επί παραδείγματι, να «διαβάσει» το μενού ενός εστιατορίου, τον παραλήπτη μιας επιστολής, να αναγνωρίσει τον άνθρωπο που βρίσκεται απέναντι από τον χρήστη –αν αυτός περιλαμβάνεται στις επαφές του– ή να τον περιγράψει αν είναι άγνωστος, να αναγνωρίσει ένα προϊόν στο ράφι του σούπερ μάρκετ ή ένα χαρτονόμισμα, να περιγράψει μια σκηνή ή μια κατάσταση («νομίζω πως είναι ένα νεαρό κορίτσι που πετάει ένα φρίσμπι στο πάρκο»).

Εξαιρετικά πολύτιμη για ανθρώπους με προβλήματα όρασης είναι και η συσκευή WeWalk, η οποία εφαρμόζεται σε οποιοδήποτε μπαστούνι και χρησιμοποιεί αισθητήρες υπερήχων, με σκοπό να προειδοποιεί τους ανθρώπους με προβλήματα όρασης για μεγάλα εμπόδια που μπορεί να βρίσκονται μπροστά τους. Ήταν μια ιδέα του ερευνητή στο Imperial College του Λονδίνου Jean Marc Feghali, ο οποίος πάσχει από μια σπάνια κληρονομική νόσο που του προκαλεί σοβαρή απώλεια όρασης ειδικά τις βραδινές ώρες. To WeWalk δονείται όταν εντοπίσει ένα εμπόδιο σε κοντινή απόσταση –η απόσταση μπορεί να οριστεί χειροκίνητα– και ο χρήστης είναι σε εγρήγορση, προκειμένου να το εντοπίσει με το μπαστούνι του πριν σκοντάψει πάνω του.

Οδηγός προσβασιμότητας

Ένα ταξίδι στο Λονδίνο στάθηκε η αφορμή για να διαπιστώσει ο φοιτητής Ματ Μακάν ότι υπήρχε ανάγκη ανάπτυξης μιας εφαρμογής που θα τροφοδοτούνταν από χρήστες και θα απευθυνόταν σε ανθρώπους με αναπηρία. «Είχα κλείσει διαμονή σε ένα ξενοδοχείο στο Λονδίνο την περίοδο των Παραολυμπιακών Αγώνων το 2012. Από το ξενοδοχείο μού είχαν πει ότι υπήρχε πρόσβαση για αναπηρικό καρότσι, αλλά όταν έφτασα, υπήρχαν τρία σκαλιά μέχρι την είσοδο και ο τροχήλατος περιπατητήρας μου δεν χωρούσε μέσα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου. Αν δεν είχα εγώ πρόσβαση, σίγουρα δεν θα είχε οποιοσδήποτε βρίσκεται σε αναπηρική καρέκλα. Πίστευα ότι έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να επικοινωνήσει κανείς εύκολα αυτές τις πληροφορίες, να πάρει ο ίδιος ο χρήστης τη δύναμη της πληροφορίας στα χέρια του». Σε συνεργασία με τον, επίσης φοιτητή, Ντόναλ Μακλίν ανέπτυξαν την ιδέα της εφαρμογής Access Earth –με την οποία συμμετείχαν στον διαγωνισμό Imagine Cup της Microsoft–, η οποία βοηθά τους χρήστες να εντοπίσουν μέρη που ταιριάζουν στις δικές τους ανάγκες προσβασιμότητας, με βάση τα σχόλια όσων έχουν ήδη βρεθεί εκεί. To Access Earth είναι διαθέσιμο παγκοσμίως, τροφοδοτείται και χρησιμοποιείται από εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Στόχος είναι σύντομα, μέσω της τεχνολογίας machine learning, η εφαρμογή να μπορεί να αναγνωρίζει αυτόματα τα εμπόδια (για παράδειγμα, τα σκαλιά) όταν κάποιος «ανεβάζει» μια φωτογραφία.

Πηγή