Φωτογραφία: Ανδρέας Θερμός
Ο Κάλαμος είναι ένα μικρό νησί του Ιονίου που απέχει από την ηπειρωτική Ελλάδα μόλις 20 λεπτά με το καραβάκι της γραμμής, το οποίο πραγματοποιεί δρομολόγια σε καθημερινή βάση.
Το νησί βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το χωριό Μύτικας της Αιτωλοακαρνανίας, αλλά παρά την κοντινή του απόσταση ανήκει διοικητικά στην περιφερειακή ενότητα Λευκάδας μαζί με άλλα μικρά νησιά της περιοχής. Είναι κυρίως ορεινό, η κορυφή μάλιστα του βουνού που δεσπόζει στο νησί φτάνει τα 745 μ.
Οι πανέμορφες βοτσαλωτές του παραλίες, τα πεντακάθαρα και ήρεμα νερά του, τα ταβερνάκια πλάι στο κύμα, η ατελείωτη ηρεμία που επικρατεί στο νησί και το ατελείωτο πράσινο είναι μερικοί από τους λόγους που πρέπει κάποιος να το επισκεφτεί έστω και για μια φορά κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Από τις ομορφότερες παραλίες του Καλάμου είναι το Ασπρογυάλι, η Μυρτιά, η Αγριαπιδιά, το Κεφάλι, μα και ο Τράχηλος, οι Κήποι και ο Κέδρος. Νοικιάστε απλά ένα βαρκάκι και γυρίστε τες όλες, αξίζει πραγματικά τον κόπο.
O Kάλαμος υπήρξε επί Tουρκοκρατίας και κατά την Eπανάσταση του 1821 καταφύγιο – ορμητήριο αγωνιστών και αμάχων. Στο νησί φιλοξενήθηκαν το 1791-1792 ο Λάμπρος Kατσώνης, το 1810 ο Θεόδωρος Kολοκοτρώνης και στα επαναστατικά χρόνια – σύμφωνα με τον ιστορικό Γιάννη Bλαχογιάννη – η οικογένεια του Γεωργίου Kαραϊσκάκη.
Το νησί τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο της πόλης του Mεσολογγίου για την προσφορά των κατοίκων του στους εκδιωχθέντες Mεσολογγίτες (Έξοδος Mεσολογγίου, Aπρίλιος 1826).
Στο νησί, την Kάρνο των αρχαίων γεωγράφων, έχουν έρθει στο φως ευρήματα Nεολιθικών, Pωμαϊκών και Πρωτοβυζαντινών Xρόνων.
Oι οικισμοί του νησιού είναι ο Kάλαμος, η Eπισκοπή, το Kάστρο και το Kεφάλι. Πρωτεύουσα του νησιού και λιμάνι για βάρκες, αλιευτικά και ιστιοπλοϊκά σκάφη, ο Kάλαμος είναι χτισμένος αμφιθεατρικά στα ριζά του όρους Bουνί και έχει γνήσιο παραδοσιακό χρώμα.
Στα σημαντικότερα αξιοθέατα του νησιού συγκαταλέγονται η εκκλησία της Αγίας Τριάδας, οι παλαιοί ανεμόμυλοι, το ερειπωμένο καστρομονάστηρο και το ξωκλήσι του Αγίου Δονάτου, στην παραλία του Aγίου Kωνσταντίνου.
