Art Nouveau: Τό ἀρχιτεκτονικό ὄνειρο πού κράτησε τόσο λίγο – της Χαράς Παπαδάτου

Στήν σημερινή μας ἐποχή πού μᾶς σφίγγει μέχρι πνιγμοῦ τό λεγόμενο βιομηχανικό design, τό ἀπάνθρωπο καί χωρίς αἰσθητική, θά πρέπει πάλι οἱ ἀρχιτέκτονες νά κάνουν τήν  ἀνατροπή καί νά ἐπιστρέψουν στίς ἀνθρώπινες ποιητικές μορφές τῆς Art Nouveu.

Ἀφορμή γιά τό παρακάτω κείμενο. πού ἀπό καιρό ἤθελα νά γράψω, εἶναι  οί ἀγαπητοί φίλοι Λένα καί Νίκος πού μοῦ ἔφεραν ἀπό τήν Βαρκελώνη ἕνα θαυμάσιο βιβλίο γιά τήν οἰκία  ἤ πιό σωστά τήν Casa Batllό  τοῦ ἰδιοφυοῦς ἀρχιτέκτονα Gaudi. Ἐξέχον δεῖγμα τῆς ἀρχιτεκτονικῆς τάσεως Art Nouveau, πού σάρωσε τήν Εὐρώπη μεταξύ 1890 καί 1915.

Μέχρι καί τό τέλος σχεδόν τοῦ   19ου αῖῶνα ἡ Αρχιτεκτονική ὕστερα ἀπό ἕνα μεγάλο κύκλο πού ἀναπαραγάγει κυρίως τίς ἀρχιτεκτονικές ἑλληνικές μορφές τῆς ἀρχαιότητας,  βρίσκεται σέ ἀδυναμία νά δημιουργήσει κάτι νέο καί ἁπλῶς μιμεῖται καί ἀντιγράφει παλαιότερες ἐποχές. Τότε λοιπόν γίνεται  προσπάθεια μιᾶς πλήρους ἀπε­ξαρτήσεως ἀπό τήν ἀρχιτεκτονική τῶν πα­λαι­οτέ­ρων ἐποχῶν. Εἶναι ἡ τάση Art Nouveau πού ἀναπτύχθηκε μεταξύ 1890 καί 1915. Ἡ ἀρχιτεκτο­νι­κή αὐτή προσπάθεια ξεκινάει ἀπό πνευματικούς ἀνθρώπους ὅπως ὁ John Ruskin, ὁ William Mor­ris καί ὁ Oskar Wilde.

Ἧταν μιά ρομαντική ἐξατομιστική καί ἀντιιστορική κίνηση, ἡ ὁποία ξεπήδησε ἀπό τόν πανικό πού δημιουρ­γοῦσε ἡ συνειδητοποίηση τῆς ἐπιβολῆς τῆς βιομηχανοποιημένης αἰσθητικῆς πάνω στήν ζωή τῶν ἀνθρώ­πων.

Ἐπιζητεῖ τίς ρομαντικές καμπύλες καί  φόρμες τόσο στό κτίριο ὅσο καί στήν ἐπί­πλωση καί προσπαθεῖ νά μεταφέρει τόν ρο­μαντισμό καί τήν αἰσθητική τῆς φύσεως στά κτίρια. Βέβαια, παρά τήν διάδοση πού πῆρε καί τά σημαντικά ἔργα πού δημιουργήθηκαν μέ τόν ποιητικό αὐτό ρυθμό, δέν εἶ­χε μέλλον μιά καί ὁ ἰσοπεδωτικός βιομηχανικός σχεδι­ασμός σαρώνει τά πάντα, ὁ δέ 1ος Παγκόσμιος πόλεμος ἔβαλε ὁριστικό τέλος στό ὄνειρο.

Στήν μικρή αὐτή διάρκεια τῶν 25 ἐτῶν δημιουργήθηκαν ἐξαιρετικά καί ἐντυπωσιακά  δείγματα τῆς τάσεως αὐτῆς σέ ὅλη τήν Εὐρώπη καί στήν Ἑλλάδα καί ἰδίως στήν Πάτρα. Ἡ ποιητική κίνηση δέν σταματᾶ μόνο στήν ἀρχιτεκτονική ἀλλά  ἐξαπλώνεται στήν ζωγραφική, στήν διακοσμητική, στήν διαμόρφωση τῶν ἐσωτερικῶν χώρων καί στήν δημιουργία νέων μορφῶν ἐπίπλων.

Στήν Ἰσπανία τό κίνημα ἔχει μεγάλη διάδοση μέ πολλά καί εὑρηματικά παραδείγματα  ὑψηλῆς αἰσθητικῆς. Ὁ μεγαλύτερος ὅμως ἐκπρόσωπος τοῦ κινήματος αὐτοῦ ὄχι μόνο στήν Ἰσπανία  ἀλλά καί γενικῶς εἶναι ὁ  ἰδιοφυής AntoniGaudí (1852-1026).  Εἶναι γνωστός γιά ὅλα του τά ἔργα κυρίως ὅμως γιά τήν περίφημη ἐκκλησία Sagrada Familia (Ἁγία Οἰκογένεια), τό παραμυθένιο πάρκο  Güell ἀλλά καί τήν  Casa Batllό πού ἀναφερόμαστε σήμερα.

Ὁ Gaudi ἀνέλαβε τήν μετασκευή τῆς ὑπάρχουσας οἰκίας  Batllό τό  1904 καί τελείωσε τό 1906. Παρἐδωσε ἕνα ἀριστούργημα μέσα σέ δύο μόλις χρόνια. Παρακάτω μερικές μόνο φωτογραφίες ἀπό τό κτίριο.

Παρακάτω μερικά παρδείγματα τῆς τάσεως αὐτῆς ἀπό ἄλλες χῶρες, ἐνδεικτικά τῆς μεγάλης δημιουργικῆς πνοῆς πού ἔφερε τό ἀρχιτεκτονικο αὐτό κίνημα.

Ἀξίζει νομίζω ὅλοι νά γνωρίσουν τό κίνημα αὐτό γιά νά κατανοήσουμε τό πόσο ἔλλειψη ἀνθρώπινης εὐαισθησίας ἔχει ἠ σημερινή ἀρχιτεκτονική παρουσία. Μέχρι τότε ἡ ἀρχιτεκτονική εἶχε κυρίως τήν σφραγίδα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μορφολογίας. Τό κίνημα θεωρήθηκε πρωτοποριακό καί ἀπαλλαγμενο ἀπό ἐπηροές προηγουμένων ἐποχῶν.  Παρά ταῦτα σέ νεώτερες ἔρευνες, ἀνάγουν καί τό κίνημα αὐτό στήν φυσιοκρατική ἀντίληψη ζωῆς τῆς ἀρχαίας  Ἑλλάδας.

πηγή