Το μανιφέστο του Φουτουρισμού – 20 Φεβρουαρίου 1909

«Ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο του οποίου η εξάτμιση κοσμείται με μεγάλους σωλήνες, σαν ερπετά με εκρηκτική ανάσα – ένα βρυχώμενο αυτοκίνητο που καλπάζει μανιασμένο είναι ωραιότερο από τη Νίκη της Σαμοθράκης».

Ο Filippo Tommaso Marinetti έγραψε το μανιφέστο το φθινόπωρο του 1908. To κείμενο εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως πρόλογος σε έναν τόμο των ποιημάτων του, που δημοσιεύτηκε στο Μιλάνο τον Ιανουάριο του 1909. Δημοσιεύτηκε στην ιταλική εφημερίδα Gazzetta dell’ Emilia στη Μπολόνια στις 5 Φεβρουαρίου 1909 και στη συνέχεια στα γαλλικά ως Manifeste du futurisme (Μανιφέστο του Φουτουρισμού) στην εφημερίδα Le Figaro στις 20 Φεβρουαρίου 1909 και έτσι έγινε παγκοσμίως γνωστό και επιδραστικό, ιδιαίτερα στους χώρους των εικαστικών, της μουσικής, του θεάτρου και της λογοτεχνίας.

Θεωρείται το πρώτο καλλιτεχνικό μανιφέστο της σύγχρονης εποχής και η σπουδαιότητά του έγκειται σε δύο βασικά σημεία: Οδήγησε στην ευρύτερη επανάχρηση του όρου «πρωτοπορία» στο πεδίο των τεχνών, και αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τα καλλιτεχνικά κινήματα του 20ου και 21ου αιώνα,  εγκαθιδρύοντας μια γραπτή φόρμα που καταγράφει το σκεπτικό και τις αρχές πίσω από ένα κίνημα ή καλλιτεχνική πρακτική.

Σχετικά με το περιεχόμενο του μανιφέστο, ο Μαρινέττι, εκφράζει μια ουσιαστική αποστροφή για το παρελθόν, εισάγοντας την ιδέα της καταστροφής των μουσείων, των βιβλιοθηκών και άλλων φορέων μνήμης που βλέπει ως νεκροταφεία. Προβλέπει, προτιμά και εξυμνεί έναν «σύγχρονο» κόσμο στον οποίο κυριαρχούν οι μηχανές, η υπερβολική ταχύτητα, το ατύχημα, η βία, και η καταστροφή. Οραματίζεται τον εαυτό του και τους σύγχρονούς του ως «άχρηστα χειρόγραφα» τα οποία οι μελλοντικές γενιές θα τσαλαπατήσουν και δικαίως πετάξουν στον κάδο των αχρήστων.

Κι ενώ ως φόρμα καταγραφής ρηξικέλευθων ιδεών, το Μανιφέστο αποτέλεσε καινοτόμο εργαλείο για την εικαστική κοινότητα, ο Μαρινέττι και άλλοι φουτουριστές που το ασπάστηκαν αντιμετώπισαν σθεναρή κριτική ως προς τις πρακτικές ζωής που επέλεγαν. Είναι γνωστό πως αρκετοί πλησίασαν επικίνδυνα στον φασισμό του Μουσολίνι, ενώ εξύμνησαν υπεροπτικά την «ισχύ» της πατριαρχίας, αντιμετωπίζοντας ρατσιστικά το γυναικείο φύλο και υποτιμητικά το φεμινισμό αλλά και διάφορες διαστάσεις της ηθικής που προτάσσει τα ανθρώπινα δικαιώματα έναντι της τεχνολογικής προόδου.  Χαρακτηρίστηκαν ακόμη ως  μηχανολάτρες και πολεμολάτρες.

πηγή