Κείμενο/προτάσεις: Δημήτρης Βεργίνης
Το φθινόπωρο μπήκε σε πολλούς τόπους φορώντας ξυλοπάπουτσα φέτος. Ακούστηκε ερχόμενο από μακριά, πριν πάρει τη στροφή και το δούμε μπροστά μας. Το καταλάβαμε πριν τα φύλλα γίνουν σέπια, πριν τα μονοπάτια ζωγραφιστούν καφέ-πορτοκαλί και τα κυκλάμινα ροζίσουν τον τόπο. Ήρθε με το ζωνάρι του λυμένο, ξεκόβοντάς μας, με το καλημέρα, διάθεση για φιλικές κουβέντες και φλερτ. Άγριο, αγενές, με τις ρίζες του θυμού του στην κλιματική αλλαγή και τις ζάρες τσαμπουκά του προσώπου του στην παντελή έλλειψη προετοιμασίας των πόλεων και των χωριών μας για να το υποδεχτούμε.
Αλλά κι οι υπόλοιποι που είμαστε στους άλλους, τους πιο ήπιους τόπους, δεν το περιμέναμε ακόμη. Με τα σορτσάκια και τα κοντομάνικα, με καλοκαιρινά παπούτσια και τα παράθυρα ξεχασμένα ανοιχτά ξαφνιαστήκαμε, βραχήκαμε, τρέξαμε να φυλαχτούμε σε υπόστεγα και προεξοχές κτιρίων, σε μέρη απάγκια κι αγκαλιές αδιάβροχες. Ήρθαμε κοντά με γνωστούς και αγνώστους, με ένα χαμόγελο ή ένα πιο πηγαίο γέλιο, κάνοντας στην άκρη ένα μουσκεμένο τσουλούφι, σκουπίζοντας με το ανάστροφο της παλάμης μια μάσκαρα που έτρεξε στο μάγουλο.
Φθινόπωρο είναι μια άλλη λέξη για το όμορφο απρόοπτο. Φέτος, ως τώρα, την άσκηση με την αντιστοίχιση των συνωνύμων τη λύσαμε όλη λάθος. Έχουμε μπροστά μας δυο μήνες ακόμη να παραδόσουμε ένα πιο αξιοπρεπές αποτέλεσμα. Μερικά βιβλία παρακάτων μπορούν να μας πάνε προς τα εκεί.
Λογοτεχνία
Το τέκνο του θεού, Cormac McCarthy, εκδόσεις Gutenberg
Ένα από τα πρώτα βιβλία του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα Κόρμακ Μακάρθι, που ξαναμεταφράστηκε και τυπώθηκε ως φόρος τιμής, από τις εκδόσεις Gutenberg, λίγο μετά το θάνατό του, φέτος το καλοκαίρι. Ένα βιβλίο που ψηλαφεί τις άγριες, τις απάτητες περιοχές της ανθρώπινης ψυχής. Που σπάει ταμπού καλλωπισμού της ανθρώπινης αιτιοκρατικής συμπεριφοράς. Που φέρνει μπρος μας τον ξεπεσμό ενός απλού καθημερινού ανθρώπου στο «δεν έχει παρακάτω».
Κι όμως έχει. Πάντα έχει όπως ξεκάθαρα φαίνεται από τον ήρωα του Μακάρθι. Κι η μαεστρία του συγγραφέα, το ταλέντο της γραφής του; Να σε αγχώσει, να σε κάνει να ψάξεις λόγους για να λυπηθείς -αν όχι να συμπαθήσεις- κι αυτόν τον αρχετυπικά επικίνδυνο άνθρωπο.
Ο ταχυδρόμος, Γιώργος Παπαδάκης, εκδόσεις Εστία
Ο Γιώργος Παπαδάκης έγραψε σαν από μνήμης. Ο ταχυδρόμος του μας μεταφέρει στην Κρήτη στα μισά του περασμένου αιώνα. Μέσα από μια ιστορία που θα μπορούσε να ήταν του καθενός εκείνων των χρόνων σε εκείνα τα μέρη, αφηνόμαστε να παρασυρθούμε από τη γραφή του. Διαβάζουμε και είναι σαν να παίζουμε σε μια σειρά εποχής. Κλείνουμε το βιβλίο κι έχουμε πλάσει τη συνέχεια ώσπου να το ξαναπιάσουμε. Περιμένουμε τη μεγάλη ανατροπή κι όσο δεν έρχεται νευριάζουμε, όχι γιατί δε μας αρέσει αυτό που διαβάζουμε αλλά γιατί θα θέλαμε αλλιώς να ήταν οι καθημερινές ιστορίες. Και τώρα και τότε.
Κάποιες είναι αλλιώς. Κι αυτό ευτυχώς δίνει αξία, ελπίδα και στις υπόλοιπες ζωές. Κάνει κάποια βιβλία να ξεχωρίζουν.
Ο «Ταχυδρόμος» βραβεύτηκε το 2019 με το Κρατικό βραβείο μυθιστορήματος.
Χαίρομαι που είμαι εδώ, Άλντεν Νόουλαν, εκδόσεις Loggia
Τον Καναδό ποιητή Άλντεν Νόουλαν δεν τον γνώριζα. Τον ανακάλυψα πρόσφατα όταν συνάντησα κάπου στο διαδίκτυο το ποίημά του «Περί στολών και διακριτικών». Διαβάζοντας τους παρακάτω στίχους αγάπησα όλου του κόσμου την ειρωνία που ήταν χωμένη εκεί μέσα. Τον έψαξα και διάβασα όλη την ποιητική συλλογή «Χαίρομαι που είμαι εδώ» που κυκλοφορεί από τις καλές εκδόσεις Loggia. Και δεν απογοητεύτηκα καθόλου. Κάθε άλλο, τον έχω βάλει σελιδοδείκτη στους αγαπημένους μου ποιητές πια. Αυτόν που όπως όμορφα έχει γραφτεί «γεννήθηκε στη φτώχεια και έζησε στην ποίηση».
Ενώ καθόμουν απέναντι από έναν Αμερικανό στρατιώτη
στην αίθουσα αναμονής του αεροδρομίου, σκέφτηκα
ότι θα ήταν χρήσιμο, ενίοτε, να φορούσαμε όλοι
σιρίτια, εμβλήματα και γαλόνια για να δείχνουμε
από πού ήρθαμε,
πού πήγαμε και τι μας συνέβη.
«Μα τότε θα έπρεπε να φοράμε στολές», διαμαρτύρεται
ένας φίλος,
καθηγητής Φιλολογίας με κοτλέ παντελόνι
και τριμμένο τουίντ σακάκι με πέτσινα μπαλώματα στους
αγκώνες.
Μελέτες
Βαθύ μπλε, Patrik Svensson, εκδόσεις Μεταίχμιο
Ένα βιβλίο για τη μαγεία της θάλασσας, των ωκεανών. Ένα βιβλίο με απαντήσεις σε ένα σωρό ερωτήματα, πότε απλά, πότε πιο περίπλοκα. Με απλή και ελκυστική ταυτόχρονα γραφή, μαθαίνουμε για όσους εξερεύνησαν και χαρτογράφησαν τη θάλασσα. Μαθαίνουμε πώς ταξιδέψαμε μέσα σε αυτή. Κοιτάζουμε κάτω απ’ την επιφάνειά της.
Διατρέχοντας την ιστορία ο Σουηδός Patrik Svensson μιλάει για τη μεγάλη αγάπη του, τη θάλασσα, που ήταν από την αρχή του ανθρώπου εκεί, είναι ακόμη εκεί και θα είναι και μετά από εμάς.
Η συμβιωτική περιπέτεια, Γιάννης Μανέτας, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Ο πανεπιστημιακός Γιάννης Μανέτας μας έχει δώσει το βιβλίο… βίβλο των φυτών «Περί φυτών αφηγήματα». Και αυτό θα μου αρκούσε για να τον έχω στους αγαπημένους μου non fiction συγγραφείς. Ευτυχώς ο ίδιος δεν αρκέστηκε σε αυτό (συγγραφικά μιλάω πάντα). Φέτος, κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης τη «Συμβιωτική περιπέτεια» και πήγε ένα βήμα παραπέρα.
Με απίθανη σκέψη, μέσα σε λιγότερες από 300 σελίδες, μας δείχνει πώς φτάσαμε από τα σπήλαια στη σημερινές ανταγωνιστικές και άνισες κοινωνίες. Πώς ένα είδος, με ποια αφετηρία, αυτοαναγορεύτηκε σε κυρίαρχο του πλανήτη αλλάζοντας καθετί πάνω του. Πώς η συμβίωση των ειδών στη γη έχει καταλήξει για τα περισσότερα από αυτά επιβίωση.
Μικρές λευκαδίτικες ιστορίες, Παναγιώτης Σκληρός, εκδόσεις fagotto books
Το τελευταίο «παιδί» των εκδόσεων Fagotto είναι οι ιστορίες, οι μνήμες, οι σαν προφορική αφήγηση λέξεις του Παναγιώτη Σκληρού, για τη Λευκάδα του ’50, του ’60 και του ’70. Είναι η καθημερινότητα των χωριών του νότου κυρίως, τα αστεία, τα σοβαρά, τα θλιμμένα. Είναι η νοσταλγία εκείνων των ημερών, δίχως όμως την αποθέωσή τους, ενταγμένες στα… όρια των χωραφιών τους, μετρημένες στο ύψος τους.
Ένα βιβλίο που ήδη έχουν αγκαλιάσει οι ντόπιοι αλλά δεν έχει μόνο τοπικό χαρακτήρα καθώς μπορεί να σταθεί ως λαογραφική αναφορά σε κάθε ανανγώστη-ερευνητή εκείνων των ημερών.
Παιδικά
Γύρνα σπίτι λέμε, Jory John & Benji Davies, εκδόσεις Παπαδόπουλος
Ο πάπιος κι ο αρκούδος είναι το πιο αγαπημένο μου δίδυμο παιδικών βιβλίων. Ο John Jory κι ο Benji Davies έχουν φτιάξει μια φιλία που ουρλιάζει γέλιο, αγάπη, αγκαλιά σφιχτή, πολύ σφιχτή, πάρα πολύ σφιχτή, τρέλα.
Το Γύρνα σπίτι λέμε είναι το αγαπημένο μου. Γιατί όταν ο ένας απ’ τους δυο φίλους πάει μόνος του διακοπές είναι αδύνατον να περάσει καλά. Πώς να περάσει καλά μόνος του; Πώς το σκέφτηκε να το κάνει αυτό; Δε γίνεται, δεν μπορεί, πρέπει να το ξανασκεφτεί. Κι εν τέλει, είναι ώρα να… γυρίσει σπίτι λέμε!
Το βουνό, Rebecca Gugger, Κόκκινη κλωστή δεμένη
Λοιπόν, το βουνό είναι δέντρα ή μάλλον είναι χιόνι ή όχι, ίσως είναι λιβάδι. Μα τι λέω, βλακείες είναι αυτά. Το βουνό είναι θάλασσα ή καλύτερα είναι βράχια κοφτερά. Να σας πω κάτι; Το καλύτερο είναι να ανέβουμε ψηλά να δούμε το βουνό από την κορυφή. Ίσως τότε και να δούμε ότι βουνό είναι όλα αυτά.
Ένα εξαιρετικό βιβλίο (με απίστευτη εικονογράφηση, αλλά για τα βιβλία των εκδόσεων Κόκκινη Κλωστή Δεμένη νομίζω είναι περιττό που το γράφω), που εξηγεί με απλό τρόπο στα παιδιά τι είναι η ανεκτικότητα στην άποψη του άλλου. Που τους δείχνει ότι στην ουσία ίσως και να έχουμε όλοι δίκιο για το ίδιο πράγμα κι ας το λέμε διαφορετικά!
Η μεγάλη κακιά αλεπού, Benjamin Renner, εκδόσεις Παπαδόπουλος
Η μεγάλη κακιά αλεπού δεν είναι τόσο μεγάλη και δεν είναι τόσο κακιά όσο λέει ότι είναι. Για την ακρίβεια είναι μια αλεπουδίτσα της αγάπης που απλά δεν το παραδέχεται. Δίπλα της ο τρομακτικός θηρευτής, ο κακός λύκος που όμως κι αυτός ένας θηρευτής για κλάματα είναι. Μαζί δε, αποτελούν το απόλυτο δίδυμο της καταστροφής.
Ο Benjamin Renner έκανε ένα κόμικ για μικρούς και μεγάλους με απίστευτο χιούμορ. Το διαβάζεις και δε σταματάς να χαμογελάς, να γελάς σιγά, να γελάς δυνατά, στιγμές-στιγμές να δακρύζεις απ’ τα γέλια.
*Όλα τα παραπάνω βιβλία, στη Λευκάδα μπορείτε να τα προμηθευτείτε από το βιβλιοπωλείο Fagottobooks στη Ζακύνθου 7.
