Εκπληκτικός πιανίστας, με πραγματικά υπεράνθρωπες ευκολίες, εντυπωσιακά υψηλή μουσική ευφυΐα και ευαισθησία, ο διάσημος Κινέζος σολίστ -σε αβίαστη συμπορεία με τον Έσενμπαχ- πρόσφερε μια ριζικά ανανεωμένη ερμηνεία.
Την Τζίνα Μπαχάουερ (1913-1976) θυμηθήκαμε αυθόρμητα όσοι παλαιότεροι παρακολουθήσαμε στο Ηρώδειο τη συναυλία της ΚΟΑ υπό τον Κρίστοφ Έσενμπαχ με σολίστα τον Λανγκ Λανγκ (15/7/2023). Kατά τη δεκαετία 1956-1967 η μεγάλη Ελληνίδα πιανίστρια έπαιζε κάθε χρονιά στο Φεστιβάλ Αθηνών˙ ήταν να ξαναεμφανιστεί στις 23 Αυγούστου του 1976 όταν ελάχιστες ώρες νωρίτερα την πρόλαβε ο θάνατος…
Αναφέρομαι σ’ αυτήν διότι η πεμπτουσιακά ρομαντική δισκογραφική ερμηνεία της στο μοναδικό κοντσέρτο για πιάνο του Νορβηγού συνθέτη Εντβαρντ Γκριγκ (ΕΜΙ, 1960) είχε αποτελέσει για δεκαετίες τον «κανόνα» για τους περισσότερους Ελληνες φιλόμουσους: νοσταλγικά λυρική, ρευστή, μελωδική, δίχως δεξιοτεχνικούς υπερθεματισμούς, με εκπληκτική συνοχή στη φραστική. Σήμερα πια τη βρίσκει κανείς δωρεάν στο youtube μαζί με άλλες ζωντανές ερμηνείες της ίδιας, εν οις και μία με την Ορχήστρα της ΕΡΤ (1974).
Αναμενόμενα αυτό που ακούσαμε από τον κορυφαίο, διεθνή Κινέζο πιανίστα στο Ηρώδειο δύσκολα θα μπορούσε να είναι πιο διαφορετικό. Εξι δεκαετίες αργότερα, σε ένα τελείως διαφορετικό σύμπαν διεθνούς μουσικής ζωής στο οποίο, ελέω παγκοσμιοποίησης, η μονοπωλιακή κυριαρχία των Ευρωπαίων σολίστ έχει προ πολλού αποτελέσει παρελθόν, η ερμηνεία του 41χρονου Λανγκ Λανγκ ήταν αυτό που θα λέγαμε τελείως «νέας τεχνολογίας». Σίγουρα δεν είναι εύκολο σε κάποιον σύγχρονο ερμηνευτή να προσφέρει πάντα κάτι πειστικά διαφορετικό όταν παίζει ένα κοντσέρτο του ρομαντισμού.
Η κλασική μουσική είναι ένα τεράστιο κληρονομημένο απόθεμα. Τρόπον τινά λειτουργεί ως μια «αρχαιολογία του συναισθήματος», καθώς αποτυπώνει διαχρονικά το ποιόν και την ορατότητα της συναισθηματικής και διανοητικής πρόσληψης των όσων (όχι, ούτε πάντα όλων) συμβαίνουν στο δημόσιο ή/και στο ιδιωτικό πεδίο (αισθητική, ήθη, μικρο/μακροπολιτική, εθνικά θέματα κ.λπ.). Ετσι κάθε σύγχρονη ανάγνωση καλείται να απαντήσει με καθαρά μουσικά μέσα στο αίτημα του πώς και τι αντιλαμβανόμαστε σήμερα από το «αρχαίο» αυτό απόθεμα, σε τι μας «χρησιμεύει» αυτή η αναβάπτιση.
Εκπληκτικός πιανίστας, με πραγματικά υπεράνθρωπες ευκολίες, εντυπωσιακά υψηλή μουσική ευφυΐα και ευαισθησία, ο Λανγκ Λανγκ -σε αβίαστη συμπορεία με τον Εσενμπαχ- πρόσφερε μια ριζικά ανανεωμένη ερμηνεία. Κάθε νότα, κάθε φράση, κάθε παράγραφος ήχησαν εξαντλητικά επανεπεξεργασμένες με στόχο μια νέα, «βαθύτερη» ανάδειξη της μουσικής του κοντσέρτου. Προς αυτή την κατεύθυνση το κοντσέρτο διαχωρίστηκε εμφατικά σε παραγράφους λυρικού αναστοχασμού και σε παραγράφους έντονης μουσικής δράσης: οι πρώτες παίχτηκαν υπερβολικά αργά, με α λα Σοπέν εκστατικό συναίσθημα, οι δεύτερες πολύ σβέλτα, με αιχμηρότητα, νεύρο και αθλητική άρθρωση που ξάφνιαζαν καθώς εφάρμοζαν στιγμιαία συναρπαστικά παιχνίδια ευρηματικών ανατονισμών του ρυθμού, κλιμακωτής κατάτμησης φράσεων κ.λπ. Ασυζητητί τα δεύτερα προσέδωσαν στην εκτέλεση περισσό ενδιαφέρον. Ομως όλα αυτά τα εξόχως εντυπωσιακά μετατόπισαν την πρόσληψη από το άμεσα και ανεπιτήδευτα λυρικό στο εξεζητημένα διανοητικό και κυρίως (δι)έλυσαν τη συνοχή του μουσικού ειρμού, παραμορφώνοντας ή καταργώντας τη μουσικοαισθητική λειτουργία των μεταπτώσεων. Αναμφίβολα ακούσαμε μια εκπληκτικού πλούτου, δεξιοτεχνίας, λαμπρότητας και δυναμισμού εκτέλεση! Αλλά…
Στο δεύτερο μισό της βραδιάς ο Εσενμπαχ, τον οποίο μόλις είχαμε ξανακούσει σε μια ωραία συναυλία με την ΚΟΑ στις 28/5/2023, διηύθυνε τη «Συμφωνία αρ.4» του Τσαϊκόφσκι Ο Γερμανός αρχιμουσικός και πιανίστας πρότεινε μια ερμηνεία με τελειοθηρικά συμφωνικό ήχο, στην οποία οι ωραίες συνεισφορές των μεμονωμένων πνευστών και κυρίως η σε βάθος επεξεργασμένη φραστική των εγχόρδων στις εσωτερικές στοιβάδες του ήχου εμπλούτιζαν το όλο με περισσή ζωντάνια και νόημα. Αν κάτι φάνηκε να λείπει από αυτήν την κατά τα άλλα θαυμάσια ερμηνεία ήταν το βίαιο ανέβασμα της θερμοκρασίας και η -ας το πω έτσι- απουσία διακινδύνευσης στις τελικές κορυφώσεις, στοιχεία εγγεγραμμένα στη γεμάτη απόγνωση δραματουργία της συγκεκριμένης Συμφωνίας.
ΥΓ. Παρά τον αμείλικτο καύσωνα το Ηρώδειο είχε γεμίσει μέχρις ορίων! Εντυπωσιακά ενισχυμένη και γι’ αυτό φανερή ήταν η παρουσία των Κινέζων συμπατριωτών του πιανίστα τουριστών ή κατοίκων(;) Αθήνας που κατέφθασαν μόνοι, οικογενειακά ή σε παρέες με Έλληνες. Αρκετοί μιλούσαν ελληνικά(!). Μάλιστα, ενώ χαμήλωναν τα φώτα λίγο πριν από την έναρξη του κοντσέρτου, κάποιοι ανασήκωσαν στο σκοτάδι ένα φορητό φωτεινό γκάτζετ με την κινέζικη επιγραφή «郎朗» (Λανγκ Λανγκ)! Πολιτιστικός πατριωτισμός στο έπακρο!
