Αμερική, Ευρώπη, Ασία και Αφρική πλήττονται από ξηρασίες, καταιγίδες και καύσωνες που οδηγούν σε απώλειες ζωής, φυσικού περιβάλλοντος και περιουσίας – πλήττοντας και την οικονομία. Τι περιμένουμε για να δοθεί προτεραιότητα στην κλιματική κρίση;
Tα ακραία καιρικά φαινόμενα ανά τον κόσμο εκδηλώνονται με φόντο ένα κλίμα που αλλάζει προς το χειρότερο. Ο πλανήτης είναι ήδη 1,2 βαθμούς Κελσίου θερμότερος από ό,τι ήταν στην προβιομηχανική εποχή και τα επόμενα πέντε χρόνια προβλέπεται να είναι τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί.
Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν μια επιστημονική τεχνική για να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε πώς η υπερθέρμανση του πλανήτη οδηγεί στην εκδήλωση επιζήμιων καιρικών φαινομένων. Η τεχνική ονομάζεται «απόδοση», και η μέθοδος περιλαμβάνει την ανάλυση παρατηρήσεων του πραγματικού κόσμου καθώς και κλιματικών μοντέλων, για να διαπιστωθεί αν ένα συγκεκριμένο ακραίο γεγονός θα μπορούσε να έχει συμβεί σε έναν πλανήτη χωρίς υπερθέρμανση.
Αν και οι μελέτες απόδοσης δεν γίνονται για κάθε ακραίο καιρικό συμβάν, βοηθούν στον εντοπισμό της άμεσης και έμμεσης ζημιάς που προκαλεί η κλιματική κρίση στις ζωές των ανθρώπων, η οποία, όπως λένε οι επιστήμονες, θα χειροτερέψει μόνο αν ο κόσμος συνεχίσει να προκαλεί την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Από την έντονη ζέστη και την ξηρασία που σπάει ρεκόρ, μέχρι τις ακραίες καταιγίδες που τροφοδοτούνται από τον θερμότερο αέρα και τους θερμούς ωκεανούς, 10 καταστροφικά καιρικά φαινόμενα αποδεικνύουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης που προκαλείται από τον άνθρωπο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι επιπτώσεις είναι τόσο σαφείς και συντριπτικές, που οι επιστήμονες συμπεραίνουν ότι τα ακραία αυτά καιρικά φαινόμενα θα ήταν αδύνατο να σημειωθούν αν δεν υφίστατο η υπερθέρμανση του πλανήτη.
2019-2020: Οι πυρκαγιές του «μαύρου καλοκαιριού» στην Αυστραλία
Η Αυστραλία έζησε μήνες με κόκκινους ουρανούς και πυκνό γκρίζο καπνό το καλοκαίρι του 2019 και του 2020, καθώς καταστροφικές πυρκαγιές σάρωσαν πολλές περιοχές της. Σε φωτογραφίες που δημοσιεύτηκαν, πυροσβέστες παρουσιάζονταν να διασώζουν κοάλα και άνθρωποι να ρίχνουν νερό στα καμένα χέρια των καγκουρό. Οι πυρκαγιές, που διέλυσαν περίπου 50 εκατομμύρια στρέμματα, συνδέθηκαν με περισσότερους από 400 θανάτους ανθρώπων και με χιλιάδες να εισάγονται στο νοσοκομείο εξαιτίας του καπνού. Σχεδόν τρία δισεκατομμύρια ζώα είτε σκοτώθηκαν είτε εκτοπίστηκαν από τις πυρκαγιές.
Η κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο έκανε τις συνθήκες που οδήγησαν στις σοβαρές πυρκαγιές τουλάχιστον 30% πιο πιθανές να εκδηλωθούν, σύμφωνα με την ανάλυση του World Weather Attribution.
2020: Ο καύσωνας στη Σιβηρία
Το 2020, ένα παρατεταμένο, άνευ προηγουμένου κύμα καύσωνα έπληξε ένα από τα πιο κρύα μέρη της Γης, προκαλώντας εκτεταμένες πυρκαγιές. Οι θερμοκρασίες στη μικρή πόλη Βερχογιάνσκ της Σιβηρίας έφθασαν τους 104,4 βαθμούς Φαρενάιτ (38 Κελσίου), σημειώνοντας την υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ποτέ στην Αρκτική. Η εξαντλητική ζέστη, η οποία διήρκεσε από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο και ώθησε τις θερμοκρασίες κατά 5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο, θα ήταν σχεδόν αδύνατο να εκδηλωθούν σε ένα κλίμα που δεν θα επηρεαζόταν από τη ρύπανση από άνθρακα.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το κύμα καύσωνα έγινε τουλάχιστον 600 φορές πιο πιθανό λόγω της κλιματικής κρίσης, ενώ μια παρατεταμένη ζέστη στην Αρκτική σαν κι αυτή, θα σημειωνόταν λιγότερο από μία φορά κάθε 80.000 χρόνια χωρίς την προκαλούμενη από τον άνθρωπο κλιματική αλλαγή.
2021: Ο βορειοδυτικός καύσωνας στον Ειρηνικό
Το τέλος του Ιουνίου του 2021, έμεινε αξέχαστο σε μέρη του Βορειοδυτικού Ειρηνικού, για τον χειρότερο λόγο. Ένα ιστορικό κύμα καύσωνα οδήγησε στον θάνατο εκατοντάδες άτομα, προκάλεσε καταστροφικές πυρκαγιές και επιδείνωσε μια ήδη αδυσώπητη ξηρασία σε εκτάσεις της περιοχής. Το Όρεγκον, η Ουάσιγκτον και οι δυτικές επαρχίες του Καναδά – συμπεριλαμβανομένης της Βρετανικής Κολομβίας – είδαν θερμοκρασίες ρεκόρ, οι οποίες έφτασαν τους 121,3 βαθμούς Φαρενάιτ (49,6 Κελσίου) στο καναδικό χωριό Lytton, το οποίο στη συνέχεια καταστράφηκε από μια πυρκαγιά.
Σύμφωνα με ανάλυση περισσότερων από δώδεκα επιστημόνων, αυτό το κύμα καύσωνα «θα ήταν σχεδόν αδύνατο» χωρίς την επίδραση της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο. «Τα αποτελέσματά μας δίνουν μια ισχυρή προειδοποίηση: Το κλίμα που θερμαίνεται γρήγορα μας φέρνει σε μια “αχαρτογράφητη περιοχή” με σημαντικές συνέπειες για την υγεία, την ευημερία και τα βασικά αγαθά του βιοπορισμού μας», σημείωσαν οι επιστήμονες.
2022: Ο τυφώνας Ίαν στην Καραϊβική και τη Φλόριντα
Όταν ο τυφώνας Ian σάρωσε την Καραϊβική και τη Φλόριντα το 2022, οδήγησε στον θάνατο περισσότερων από 100 ανθρώπων και προκάλεσε ζημιές περίπου 65 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι ακραίες βροχοπτώσεις προκάλεσαν τεράστια προβλήματα και οι επιστήμονες λένε ότι σημειώθηκαν εξαιτίας της παγκόσμιας θέρμανσης. Ο τυφώνας ήταν τουλάχιστον 10% πιο υγρός λόγω της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με ανάλυση επιστημόνων του Πανεπιστημίου Stony Brook και του Εθνικού Εργαστηρίου Lawrence Berkeley.
2022: Οι πλημμύρες στο Πακιστάν
Οι μεγάλες πλημμύρες που προκλήθηκαν από το ρεκόρ βροχής και τους μουσώνες στοίχισαν τη ζωή σε σχεδόν 1.500 ανθρώπους το καλοκαίρι του 2022, με εκατομμύρια άλλους να επηρεάζονται από την έλλειψη καθαρού νερού και τροφίμων.
Οι πλημμύρες άφησαν το ένα τρίτο του Πακιστάν κάτω από το νερό. Η χώρα δέχτηκε τουλάχιστον τρεις φορές περισσότερες βροχοπτώσεις τον Αύγουστο απ’ ό,τι συνήθως, καθιστώντας τον, τον πιο υγρό Αύγουστο από το 1961. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είπε ότι ο λαός του Πακιστάν αντιμετωπίζει «έναν μουσώνα με στεροειδή». Η κλιματική αλλαγή έκανε τις βροχοπτώσεις στις σκληρά πληγείσες επαρχίες Sindh και Balochistan 50% πιο έντονες από ό,τι θα ήταν αν το κλίμα δεν είχε θερμανθεί κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου.
2022: Η ξηρασία στο βόρειο ημισφαίριο
Από τη Βόρεια Αμερική μέχρι την Ευρώπη και την Κίνα, τεράστιες εκτάσεις του βόρειου ημισφαιρίου ήρθαν αντιμέτωπες με την ακραία ξηρασία το καλοκαίρι του 2022, καταπονώντας τους υδάτινους πόρους, καταστρέφοντας καλλιέργειες και προετοιμάζοντας το έδαφος για καταστροφικές πυρκαγιές. Οι επιστήμονες της πρωτοβουλίας Attribution κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η κλιματική αλλαγή έκανε αυτές τις συνθήκες ξηρασίας τουλάχιστον 20 φορές πιο πιθανές, σημειώνοντας πως η άνοδος της θερμοκρασίας θα ήταν «πρακτικά αδύνατη» χωρίς την κλιματική αλλαγή.
Οι δυτικές ΗΠΑ ήρθαν αντιμέτωπες με συρρικνωμένα επίπεδα νερού, την επιδείνωση της ξηρασίας και την αγρανάπαυση καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Και στην Κίνα και στην Ευρώπη σημειώθηκαν χιλιάδες θάνατοι που σχετίστηκαν με τη ζέστη. Η ζέστη και η ξηρασία στην Ευρώπη στοίχισαν τη ζωή τουλάχιστον 15.000 ανθρώπους , σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. «Το καλοκαίρι του 2022 στο βόρειο ημισφαίριο, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς τα ακραία γεγονότα που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή μπορούν να επηρεάσουν μεγάλες περιοχές για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους», λένε οι επιστήμονες.
Μάλιστα, οι μακροπρόθεσμες κλιματικές προβλέψεις δείχνουν ότι η νότια και η κεντρική Ευρώπη θα γίνουν ακόμη πιο ξηρές και θερμές κατά τον 21ο αιώνα με καταστροφικές συνέπειες για τον αγροτικό τομέα. Οι συνολικές οικονομικές απώλειες σε όλους τους οικονομικούς τομείς που συνδέονται με την ξηρασία αναμένεται να αυξηθούν μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα από τα σημερινά 9 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε 25 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως με 1,5 βαθμούς Κελσίου (°C) της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
2020-2023: Η ξηρασία στο Κέρας της Αφρικής
Μια τριετής ξηρασία στο Κέρας της Αφρικής, μια από τις πιο φτωχές περιοχές του κόσμου, προκάλεσε τον μαρασμό των καλλιεργειών, τη λειψυδρία και τον λοιμό σε μεγάλες περιοχές της Κένυας, της Σομαλίας και της Αιθιοπίας. Η ξηρασία, η οποία είναι η χειρότερη των τελευταίων 40 ετών, είχε καταστροφικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή, σκοτώνοντας δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και αφήνοντας περισσότερα από 20 εκατομμύρια αντιμέτωπους με μια άνευ προηγουμένη επισιτιστική αβεβαιότητα.
Η κλιματική αλλαγή, κατέστηκε τουλάχιστον 100 φορές πιο πιθανή την εν λόγω ξηρασία. Σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας επηρεάζεται από αυτή, ενώ πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίζονται. Η χώρα συνεχίζει μέχρι σήμερα να πληρώνει το τίμημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
2020-2023: Η ξηρασία των δυτικών ΗΠΑ
Οι Δυτικές Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετώπισαν τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων αιώνων, η οποία πυροδότησε καταστροφικές πυρκαγιές και προκάλεσε την έλλειψη νερού. Στην Καλιφόρνια, το καλοκαίρι του 2021 σημειώθηκε η πιο ακραία ξηρασία που έχει καταγραφεί για την πολιτεία. Ένας υδροηλεκτρικός σταθμός στη λίμνη Oroville, τη δεύτερη μεγαλύτερη δεξαμενή της πολιτείας, αναγκάστηκε να κλείσει λόγω χαμηλών επιπέδων νερού για πρώτη φορά από τότε που άνοιξε το 1967.
Εν τω μεταξύ, η στάθμη του νερού σε δύο από τις μεγαλύτερες δεξαμενές της χώρας, τη λίμνη Mead και τη λίμνη Powell, έπεσε τόσο χαμηλά, που κυβερνητικοί αξιωματούχοι επέβαλαν πρωτοφανείς διακοπές νερού στις πολιτείες της Νεβάδα και της Αριζόνα, καθώς και στο Μεξικό. Μια μελέτη από το περιοδικό Nature Climate Change διαπίστωσε ότι η περίοδος από το 2000 έως το 2021 ήταν η πιο ξηρή που υπήρξε ποτέ στη Δύση τα τελευταία 1.200 χρόνια, σημειώνοντας ότι η κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο κατέστησε την ξηρασία κατά 72% χειρότερη.
2023: Ο καύσωνας στη Μεσόγειο
Τον Απρίλιο, ένα μεγάλο κύμα καύσωνα με θερμοκρασίες πολύ πιο χαρακτηριστικές για τα τέλη του καλοκαιριού, σάρωσε την Ισπανία, την Πορτογαλία, το Μαρόκο και την Αλγερία, επιδεινώνοντας την ξηρασία που είχε ήδη αφήσει ξηρές τις καλλιέργειες και αποστράγγισε κρίσιμους υδάτινους πόρους. Οι επιστήμονες είπαν ότι η ζέστη, η οποία ξεπέρασε τους 105,8 βαθμούς Φαρενάιτ (40,6 Κελσίου) σε περιοχές του Μαρόκου, θα ήταν σχεδόν αδύνατη χωρίς την κλιματική αλλαγή. Μάλιστα, πριν από την υπερθέρμανση του πλανήτη, ένα φαινόμενο σαν κι αυτό θα αναμενόταν να σημειωθεί μόνο μία φορά στα 40.000 χρόνια.
Οι καύσωνες αποτελούν τα πιο θανατηφόρα ακραία καιρικά φαινόμενα στην Ευρώπη και η αυξανόμενη ευπάθεια του ευρωπαϊκού πληθυσμού λόγω της γήρανσης και της αστικοποίησης, απαιτεί επείγουσα εφαρμογή μέτρων για την πρόληψη απώλειας ζωών. Ακόμα, σύμφωνα με το σενάριο της κλιματικής αλλαγής υψηλών εκπομπών, ο νότος της Ευρώπης, ιδιαίτερα η Ιβηρική Χερσόνησος, θα παρουσιάσει αξιοσημείωτη αύξηση στον αριθμό των ημερών με υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς λόγω των υψηλών θερμοκρασιών. Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν κοντά σε άγρια εδάφη και εκτίθενται σε υψηλά έως ακραία επίπεδα κινδύνου πυρκαγιάς για τουλάχιστον 10 ημέρες το χρόνο, θα αυξηθεί κατά 15 εκατομμύρια (+24%) σύμφωνα με το σενάριο υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 3°C.
2023: Η ακραία ζέστη στη Νότια Ασία
Μεγάλες περιοχές της Νότιας Ασίας αντιμετώπισαν ένα άγριο κύμα καύσωνα τον Απρίλιο. Χώρες όπως το Βιετνάμ, η Μιανμάρ, το Λάος, η Ινδία και το Μπαγκλαντές, ήρθαν αντιμέτωπα με νέα αρνητικά ρεκόρ θερμοκρασίας όλων των εποχών .Στην Ταϊλάνδη, οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 113 βαθμούς Φαρενάιτ (45 Κελσίου) για πρώτη φορά.
Στην Ταϊλάνδη και το Λάος, το υγρό κύμα καύσωνα θα ήταν πρακτικά αδύνατο χωρίς την κλιματική κρίση, σύμφωνα με επιστήμονες της πρωτοβουλίας Attribution. Ενώ η ζέστη στην Ινδία και το Μπαγκλαντές ήταν τουλάχιστον 30 φορές πιο πιθανή από την κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο.
Κείμενο: Λουίζα Σολομών-Πάντα
