Αποθαρρυντικά ήταν τα αποτελέσματα των επιτόπιων αυτοψιών που πραγματοποίησε κατά την θερινή περίοδο το MEDASSET για τις παραλίες ωοτοκίας θαλάσσιων χελωνών σε Ελλάδα, Κύπρο και Τουρκία και παρουσίασε στη Συνεδρίαση της Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης της Βέρνης (Συμβούλιο της Ευρώπης, 28/11 – 2/12/2022). Ως αποτέλεσμα, η Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης υιοθέτησε σημαντικές αποφάσεις για την παρακολούθηση αρκετών οικοτόπων θαλάσσιων χελωνών και παρότρυνε τις κυβερνήσεις να βελτιώσουν την προστασία τους.
Νότιος Κυπαρισσιακός Κόλπος
Ο Κυπαρισσιακός Κόλπος φιλοξενεί έναν από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta σε όλη τη Μεσόγειο. Αν και οι παραλίες ωοτοκίας ανήκουν σε περιοχή που έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή του δικτύου Natura 2000, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει λάβει και επιβάλει τα απαραίτητα μέτρα διατήρησης και διαχείρισης της περιοχής, έξι χρόνια μετά τη Σύσταση της Σύμβασης της Βέρνης (Δεκέμβριος 2014) και τέσσερα χρόνια μετά την καταδικαστική Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Νοέμβριος 2016). Η επιβολή του Προεδρικού Διατάγματος, που υιοθετήθηκε τον Οκτώβριο του 2018 και παρέχει έννομη προστασία στην περιοχή, είναι ανύπαρκτη, λόγος για τον οποίο επείγει η ανάγκη εφαρμογής Σχεδίου Διαχείρισης, καθώς το Διάταγμα δεν αντιμετωπίζει πολλά σημαντικά ζητήματα.
Παραλία ωοτοκίας στο Καλό Νερό στον Κυπαρισσιακό Κόλπο . Φωτορύπανση και έλλειψη διάχείρισης επίπλων παραλίας. Φωλιά χελώνας ανάμεσα σε ξαπλώστρες ©2022 MEDASSET, photo Nadia Andreanidou.
Οι απειλές που καταγράφηκαν περιλαμβάνουν συνεχιζόμενες κατασκευές παράνομων κτισμάτων κατά μήκος της ακτογραμμής, συνεχιζόμενη φύτευση και καλλιέργεια ξενικών ειδών στις παραλίες ωοτοκίας και στις αμμοθίνες, αλιεία κοντά στην ακτή, πρόσβαση οχημάτων στις παραλίες ωοτοκίας, έλλειψη διαχείρισης επίπλων παραλίας και φωτορύπανση.
Κόλπος του Λαγανά, Ζάκυνθος
Ο Κόλπος του Λαγανά φιλοξενεί μια από τις σημαντικότερες περιοχές ωοτοκίας της Caretta caretta στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο, με κατά μέσο όρο 1.200 φωλιές κάθε χρόνο. Ωστόσο, οι θαλάσσιες χελώνες και οι βιότοποι τους στη Ζάκυνθο υφίστανται τεράστιες πιέσεις λόγω της έντονης τουριστικής δραστηριότητας στο νησί, το οποίο υποδέχεται περισσότερους από 850.000 επισκέπτες κάθε καλοκαίρι.
Η υπόθεση εισήχθη για πρώτη φορά στη Σύμβαση της Βέρνης από το MEDASSET το 1984, και ως αποτέλεσμα, η Μόνιμη Επιτροπή εξέδωσε Σύσταση το 1987 για να διασφαλίσει την προστασία της περιοχής. Περισσότερα από τριάντα χρόνια αργότερα, οι θαλάσσιες χελώνες και οι οικότοποί τους στον Κόλπο του Λαγανά βρίσκονται υπό τεράστια πίεση. Παρά τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου (ΕΘΠΖ) με Προεδρικό Διάταγμα το 1999, η ελληνική κυβέρνηση δεν κατάφερε να παράσχει επαρκή προστασία και ο «φάκελος της υπόθεσης» άνοιξε ξανά το 2020 από τη Μόνιμη Επιτροπή.
Η αποκατάσταση παράνομου δρόμου ανάμεσα στο Γέρακα και στη Δάφνη, εντός του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη
Το 2022 συνεχίστηκαν οι παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της ανθρώπινης παρουσίας σε περιορισμένης πρόσβασης περιοχές ή σε απαγορευμένες ώρες, η αρρύθμιστη θαλάσσια δραστηριότητα και η λειτουργία παράνομων επιχειρήσεων. Βασική αιτία είναι η έλλειψη επιβολής του νομικού πλαισίου από τις αρμόδιες αρχές και η ανεπαρκής κρατική χρηματοδότηση για τη φύλαξη. Επιπλέον, δεν έχει ολοκληρωθεί η αποκατάσταση του παράνομα κατασκευασμένου δρόμου μεταξύ Δάφνης και Γέρακα, ο οποίος βρίσκεται εντός του ΕΘΠΖ και εν μέρει εντός της περιοχής NATURA 2000, ενώ το πρόστιμο των 200.000 ευρώ που είχε εκδοθεί το 2018 από την Περιφερειακή Αρχή Ιονίων Νήσων μειώθηκε τον Μάιο του 2022 στις 10.000 ευρώ! Τον Οκτώβριο του 2022 το MEDASSET και το WWF Ελλάς προσέφυγαν στο Διοικητικό Δικαστήριο κατά της απόφασης για την τροποποίηση του προστίμου, ζητώντας την ακύρωσή της.
Φετίγε και Πάταρα (Τουρκία)
Το MEDASSET διεξάγει αξιολογήσεις και εκστρατείες για τη βελτίωση της προστασίας των παραλιών ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta στα Πάταρα και στη Φετίγε από το 1988. Οι δύο περιοχές έχουν χαρακτηριστεί ως «Ζώνες Ειδικής Προστασίας – ΖΕΠ», αλλά η πλειονότητα των Συστάσεων που υιοθετήθηκαν από τη Σύμβαση της Βέρνης το 2015 δεν έχουν εφαρμοστεί.
Στη Φετίγε, το καθεστώς διατήρησης των παραλιών ωοτοκίας επιδεινώθηκε περαιτέρω το 2022. Αγνοώντας πλήρως τη Σύσταση της Σύμβασης της Βέρνης, η κατασκευή ξενοδοχείων και beach bars και άλλων εγκαταστάσεων, εξακολουθεί να καταστρέφει τις τελευταίες εναπομείνασες παρθένες παραλίες της περιοχής. Η περιοχή φαίνεται να στερείται κατάλληλου σχεδίου διαχείρισης και χωροθέτησης, καθώς και επαρκούς προσωπικού. Η απουσία διαχείρισης επίπλων παραλίας, ενημερωτικών πινακίδων, ελέγχου πρόσβασης οχημάτων, καθώς και η έντονη φωτορύπανση και η ανθρώπινη παρουσία τη νύχτα, συνιστούν ορισμένα από τα ανεπίλυτα προβλήματα προστασίας.
Φετίγιε – 2003 Vs 2022, η απόλυτη αποτυχία για προστασία της παραλίας ωοτοκίας. credit: Sourced Google Earth
Στα Πάταρα, δεν υπήρξαν σημαντικές βελτιώσεις και εξακολουθούν να υφίστανται προβλήματα διατήρησης: ανυπαρξία προσωπικού διαχείρισης στην περιοχή και ανεπαρκές προσωπικό παρακολούθησης της ωοτοκίας, έλλειψη χωροθέτησης και ενημερωτικών πινακίδων, ανεξέλεγκτη πρόσβαση οχημάτων, κακή διαχείριση επίπλων παραλίας κ.λπ. Μέσα στον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο στα Πάταρα, πλησίον της παραλίας, η κατασκευή 312 εξοχικών κατοικιών έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Αυτό αναμένεται να αυξήσει τον πληθυσμό της περιοχής το καλοκαίρι κατά τουλάχιστον 120%.
Αναμούρ (Τουρκία)
Φιλοξενώντας πάνω από 1.000 φωλιές Caretta caretta την περίοδο ωοτοκίας, το Αναμούρ είναι η δεύτερη πιο σημαντική περιοχή φωλεοποίησης της Caretta caretta στην Τουρκία και η τέταρτη στην Μεσόγειο. Προστατεύεται από το εθνικό και το διεθνές δίκαιο και το 1998 η 18η Μόνιμη Επιτροπή ενέκρινε Σύσταση που τονίζει την ανάγκη για μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και διυπουργική συμμόρφωση, καθώς και επείγοντα και αυστηρά μέτρα για την επιβολή της νομοθεσίας κατά της παράνομης εξόρυξης άμμου και της παράκτιας ανάπτυξης. Σήμερα, 24 χρόνια αργότερα, η 42η Μόνιμη Επιτροπή υπερψήφισε να ανοίξει μια νέα υπόθεση, ανησυχώντας έντονα για τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα και τις συνεχιζόμενες παράνομες δραστηριότητες κατά μήκος της παραλίας ωοτοκίας μήκους 12 χιλιομέτρων στο Αναμούρ.
Χερσόνησος του Ακάμα (Κύπρος)
Τα προβλήματα προστασίας των θαλάσσιων χελωνών σε περιοχές ωοτοκίας στον Ακάμα και τη Λίμνη τέθηκαν υπόψη της Σύμβασης της Βέρνης το 1996 από το MEDASSET, για λογαριασμό της ΜΚΟ Terra Cypria και ένας φάκελος υπόθεσης παραμένει ανοιχτός από το 1997, καθιστώντας τη μια από τις πιο μακροχρόνιες υποθέσεις της Σύμβασης της Βέρνης. Το Terra Cypria παρείχε στοιχεία σχετικά με την εφαρμογή της Σύστασης (2016) της Σύμβασης, η οποία εξακολουθεί να εκκρεμεί, τη μη ύπαρξη νομικά δεσμευτικών σχεδίων διαχείρισης και την ανάγκη για αποτελεσματική εφαρμογή της Σύστασης.
Κείμενο: Τάσος Σαραντής
