Προϋπόθεση, ο εμβολιασμός του 70% του πληθυσμού
Από την Πέννυ Μπουλούτζα
Την εκτίμηση ότι το ερχόμενο καλοκαίρι θα μπορούμε να πάρουμε μια μεγάλη ανάσα από την πανδημία του κορωνοϊού στη χώρα μας, ως αποτέλεσμα του εμβολιασμού, υπό την προϋπόθεση ότι οι πολίτες θα ανταποκριθούν στο σχετικό κάλεσμα των επιστημόνων και της πολιτείας, κάνουν οι υγειονομικές αρχές και οι ειδικοί επιστήμονες. Για να χτιστεί το «τείχος ανοσίας» και να επιστρέψουμε στην κανονικότητα θα πρέπει να εμβολιαστεί το 70% του πληθυσμού. Ο υφυπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης, μιλώντας στην «Κ», επισημαίνει ότι επαρκείς δόσεις εμβολίων αλλά και μια ικανοποιητική «ροή» τους προς τη χώρα έχουν ήδη εξασφαλιστεί. Σημειώνει, ωστόσο, ότι είναι νωρίς για να πούμε με ακρίβεια πότε θα επιτευχθεί αυτός ο στόχος, καθώς εξαρτάται από την πρόθεση των πολιτών να εμβολιαστούν. Εφόσον εξασφαλιστεί αυτή η προϋπόθεση, τότε, όπως τονίζει ο κ. Κοντοζαμάνης, «με βάση τις δυνατότητες που έχουμε από την ανάπτυξη των εμβολιαστικών κέντρων αλλά και τον χρόνο που απαιτείται για την εμβολιαστική διαδικασία, συμπληρώνοντας το πρώτο εξάμηνο του 2021 θα μπορούμε να είμαστε κοντά σε αυτό που ονομάζουμε “τείχος ανοσίας”».
«Αν και συνεχίζουμε να διανύουμε το δεύτερο κύμα, το δεύτερο lockdown έχει αποδώσει, κάτι που αποδεικνύεται και στον τελευταίο χάρτη με επιδημιολογικά δεδομένα που εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, σύμφωνα με τον οποίο η Ελλάδα τα πηγαίνει πολύ καλύτερα από τις περισσότερες άλλες χώρες της Ε.Ε.», σημειώνει ο υφυπουργός και συνεχίζει: «Για τους εμβολιασμούς η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει το σύνολο των δόσεων που χρειάζεται για τον πληθυσμό της και μια ικανοποιητική ροή με την οποία θα καταφθάνουν τα εμβόλια στη χώρα. Εχει οργανωθεί καλά το σύστημα των κέντρων εμβολιασμού και αυτή τη στιγμή μπορούμε σίγουρα να πούμε ότι έως τις 20 Ιανουαρίου 2021 θα έχει ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός των υγειονομικών και των φιλοξενουμένων σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων και σε κέντρα αποκατάστασης. Η συμμετοχή των εργαζομένων στις υγειονομικές μονάδες είναι πολύ ικανοποιητική και βαίνει αυξανόμενη. Μάλιστα σε ορισμένα νοσοκομεία φτάνει το 80%».
Οπως αναφέρει ο κ. Κοντοζαμάνης, ο πληθυσμός θα εμβολιαστεί σύμφωνα με την προτεραιοποίηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών. Και τονίζει: «Τα εμβόλια είναι απολύτως ασφαλή και καλούμε τον πληθυσμό να εμβολιαστεί. Προστατεύουμε όχι μόνο τον εαυτό μας, αλλά και την οικογένειά μας, τους οικείους μας, τον περίγυρό μας».
Από την ερχόμενη Δευτέρα διευρύνεται ο εμβολιασμός των εργαζομένων σε υγειονομικές μονάδες (σύνολο εργαζομένων 86.000 άτομα) και των φιλοξενουμένων σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων (σύνολο περίπου 15.000 άτομα). Από τις 20 Ιανουαρίου θα ξεκινήσει ο εμβολιασμός του γενικού πληθυσμού, αρχής γενομένης από τα άτομα άνω των 70 ετών, που υπολογίζεται ότι είναι 590.000 στη χώρα μας. Και μόνο η εξασφάλιση ανοσίας σε αυτόν τον πληθυσμό αναμένεται να δώσει ανάσα στο ΕΣΥ, αφού θα επιφέρει μείωση των νοσηλειών σοβαρών περιστατικών COVID-19.
Μήνυμα προτροπής προς τους πολίτες να εμβολιαστούν στέλνουν μέσω της «Κ» τέσσερις καθηγητές Ιατρικής.
Ο ομότιμος καθηγητής Παιδιατρικής Γεώργιος Χρούσος χαρακτηρίζει τα εμβόλια που έχουν αναπτυχθεί έναντι του κορωνοϊού ως ένα εκπληκτικό δώρο που μας έκανε η τεχνολογία, τονίζοντας ότι «είναι τα πιο ασφαλή που έχουν κατασκευαστεί μέχρι σήμερα». Η καθηγήτρια Υγιεινής – Επιδημιολογίας Παγώνα Λάγιου και ο καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής Γιάννης Τούντας ξεκαθαρίζουν ότι, παρά το σύντομο διάστημα που χρειάστηκε για τη δημιουργία των εμβολίων, δεν υπήρξε καμία έκπτωση στον έλεγχο της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητάς τους. «Εμβολιάζομαι για να γίνω μέρος του “τείχους ανοσίας”», υπογραμμίζει ο καθηγητής Νίκος Σύψας, σημειώνοντας ότι όταν αυτό επιτευχθεί θα σημάνει το τέλος της πανδημίας. «Θα ξανασυναντηθούμε όλοι, θα ταξιδέψουμε, θα ανοίξει η οικονομία μας, θα βρουν δουλειά και εισόδημα οι συμπολίτες μας».
ΠΑΓΩΝΑ Δ. ΛΑΓΙΟΥ*
Να προηγηθούν οι ευπαθείς και οι εκτεθειμένοι
Το 2020 βιώσαμε μια πρωτοφανή κρίση δημόσιας υγείας με την πανδημία COVID-19. Λίγο πριν από την εκπνοή της, όμως, η χρονιά αυτή μας αφήνει με μια ανάσα αισιοδοξίας. Η δημιουργία εμβολίων κατά του ιού SARS-CoV-2 αποτελεί ουσιαστική πρόοδο και δίνει βάσιμες ελπίδες για συντομότερη και ασφαλέστερη επιστροφή στην κανονικότητα. Η ταχύτητα με την οποία επιτεύχθηκε η κυκλοφορία των εμβολίων είναι εντυπωσιακή – τόσο εντυπωσιακή που γεννά σε κάποιους ερωτήματα ως προς την ασφάλειά τους. Η αλήθεια, όμως, είναι πως δεν έγινε οποιαδήποτε έκπτωση στον έλεγχο των εμβολίων αυτών. Η επιτάχυνση των διαδικασιών επιτεύχθηκε έπειτα από συσπείρωση δυνάμεων ερευνητικών κέντρων και εταιρειών ανά τον κόσμο και αξιοποιώντας την εμπειρία από προσπάθειες που είχαν προηγηθεί για την ανάπτυξη εμβολίων για άλλους συγγενείς ιούς. Τα εμβόλια που λαμβάνουν έγκριση κυκλοφορίας είναι απολύτως ασφαλή. Παράλληλα, έχουν εντυπωσιακά ποσοστά αποτελεσματικότητας, άνω του 90%.
Επιπλέον της προστασίας που παρέχουν σε ατομικό επίπεδο, με τον εμβολιασμό του 70% περίπου του πληθυσμού θα δημιουργηθεί η συλλογική ανοσία που θα επιτρέψει τον έλεγχο της πανδημίας. Μέχρι τότε, παραμένουμε πιστοί στις αποστάσεις, στις μάσκες μας και στα μέτρα υγιεινής.
Οταν πριν από μερικούς μήνες ξεκίνησε η προσπάθεια για την οργάνωση των εμβολιασμών στη χώρα μας, το μήνυμα που ελπίζαμε να περάσει στον πληθυσμό ήταν απλώς: εμβολιαστείτε. Σήμερα, βλέποντας με χαρά την ευαισθητοποίηση του κόσμου, το μήνυμα είναι: δώστε την ευκαιρία στους περισσότερο εκτεθειμένους και ευπαθείς να εμβολιαστούν πρώτοι και εμβολιαστείτε μόλις έρθει η σειρά σας.
* H κ. Παγώνα Δ. Λάγιου είναι καθηγήτρια Υγιεινής – Επιδημιολογίας και διευθύντρια Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ. Πρόσεδρη καθηγήτρια Επιδημιολογίας Πανεπιστημίου Harvard ΗΠΑ.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΧΡΟΥΣΟΣ*
Από τα πιο ασφαλή που έχουν κατασκευαστεί
Η επιστήμη και η τεχνολογία μάς έκαναν ένα εκπληκτικό δώρο, ή μάλλον δώρα, με τα εμβόλια που επινόησαν, παρασκεύασαν και μελέτησαν την εφαρμογή τους στον άνθρωπο στη μέση της πανδημίας, σε ένα απίστευτα μικρό χρονικό διάστημα.
Τα δύο πρώτα διαθέσιμα εμβόλια, των Pfizer-BioNTech και Moderna, παρασκευάστηκαν με τεχνική που χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στον άνθρωπο. Χρησιμοποιούν το μίνιμουμ του υλικού που απαιτείται, που είναι το αγγελιοφόρο(m) RNA που κωδικοποιεί την «πρωτεΐνη-ακίδα» του ιού, με μικρές βιοχημικές αλλαγές για να έχει στοιχειώδη σταθερότητα και να διαβαστεί από τον μηχανισμό του κυττάρου που παρασκευάζει πρωτεΐνες. Τα υπόλοιπα συστατικά είναι ορισμένα γνωστά έκδοχα και μια λιπιδική μεμβράνη που τα περιτυλίγει μαζί με το mRNA σαν μικροσκοπικός σάκος ή κυστίδιο, προστατεύοντάς το από λυτικά ένζυμα και διευκολύνοντας την είσοδό του στο κύτταρο. Το mRNA, αμέσως αφού διαβαστεί, καταστρέφεται από το κύτταρο, όπως γίνεται με τα φυσιολογικά mRNA.
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες γνώσεις και την κοινή λογική, τα ως άνω εμβόλια πρέπει να είναι τα πιο ασφαλή που έχουν κατασκευαστεί μέχρι σήμερα. Δεν θα περιμέναμε σημαντικές επιπλοκές, και έως τώρα δεν είχαμε, εκτός από σπάνιες αλλεργικές αντιδράσεις που ανατάχθηκαν. Κάτω από 10% των εμβολιασθέντων έχουν παροδικά συμπτώματα, όπως τοπικός ερεθισμός, κόπωση, μυαλγίες, δέκατα κ.λπ., καθόλου διαφορετικά από άλλα εμβόλια που χρησιμοποιούμε με ασφάλεια εδώ και χρόνια. Η προτεραιοποίηση των εμβολιασμών έχει γίνει από τις αρμόδιες επιτροπές, με πρώτους τους υγειονομικούς και ηλικιωμένους που διαβιούν σε ιδρύματα. Προοδευτικά, όπως διευρύνεται ο εμβολιασμός του πληθυσμού, η πανδημία θα υποχωρεί, τελικά παύοντας να υφίσταται.
* Ο κ. Γεώργιος Π. Χρούσος είναι ομότιμος καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας στο ΕΚΠΑ.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β. ΣΥΨΑΣ*
Βοηθάμε τη χώρα μας να βγει από τον εφιάλτη
Εμβολιάζομαι πρώτα απ’ όλα για τον εαυτό μου. Η νόσος COVID-19 συνοδεύεται από σημαντική θνησιμότητα και επιπλοκές, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους και άτομα με υποκείμενα νοσήματα. Ωστόσο, έχουν καταγραφεί θάνατοι και μεταξύ νέων ατόμων χωρίς προβλήματα υγείας. Τα δύο πρώτα εμβόλια που θα γίνουν διαθέσιμα στην Ελλάδα φαίνεται ότι προλαμβάνουν την COVID-19 σε ποσοστό 95%.
Εμβολιάζομαι για να γίνω μέρος του «τείχους ανοσίας» από εμβολιασμένους πολίτες. Οταν αυτό συμπεριλάβει το 70% του πληθυσμού, θα σημάνει το τέλος της πανδημίας.
Θα ξανασυναντηθούμε όλοι, θα ταξιδέψουμε, θα ανοίξει η οικονομία μας, θα βρουν δουλειά και εισόδημα οι συμπολίτες μας.
Τα εμβόλια είναι ασφαλή. Στις κλινικές μελέτες παρουσιάστηκαν ελάχιστες κλινικά σημαντικές παρενέργειες, με σημαντικότερη την αλλεργική αντίδραση σε άτομα με ιστορικό αλλεργικού σοκ στις ενδομυϊκές ενέσεις.
Υπάρχουν παρενέργειες που θα φανούν έπειτα από χρόνια; Δεν το ξέρουμε. Τα υπάρχοντα εμβόλια βασίζονται στην τεχνολογία mRNA, ένα μόριο που μπαίνει στα κύτταρα και δίνει σήμα να παραχθεί η πρωτεΐνη-ακίδα του κορωνοϊού και έτσι προκαλεί την παραγωγή αντισωμάτων. Δεν παρεμβαίνει στο ανθρώπινο γονιδίωμα και δεν επηρεάζει το γενετικό υλικό. Στα κύτταρα υπάρχουν δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες mRNA, τα οποία αφού επιτελέσουν τον ρόλο τους διαλύονται σε λίγα λεπτά.
Το mRNA του εμβολίου διαφέρει στο ότι αντέχει 2-3 ημέρες πριν διαλυθεί. Ενα μόριο που εξαφανίζεται από τον οργανισμό δεν αναμένεται να έχει μακροπρόθεσμες παρενέργειες.
Συνελόντι ειπείν, εμβολιάζομαι με ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο για να προστατεύσω τον εαυτό μου, να πάρω πίσω τη ζωή μου και να βοηθήσω τη χώρα να βγει από τον εφιάλτη.
* Ο κ. Νικόλαος Β. Σύψας είναι καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΝΤΑΣ*
Το αίσθημα ευθύνης με το οποίο οφείλουμε να πορευθούμε και τώρα
Από τα τέλη του 18ου αιώνα, όταν εφαρμόστηκε ο δαμαλισμός για την καταπολέμηση της ευλογιάς, δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν σωθεί από τις ιογενείς λοιμώξεις χάρις στα εμβόλια.
Τα εμβόλια μπορεί να έχουν ορισμένες φορές παρενέργειες, οι οποίες όμως είναι κατά κανόνα ήπιες και αντιμετωπίζονται χωρίς δυσκολία. Οι παρενέργειες είναι σπάνιες και ήπιες επειδή, προκειμένου να δοθεί άδεια κυκλοφορίας σε ένα εμβόλιο, πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πειραματικές και κλινικές μελέτες με πολύ αυστηρά πρωτόκολλα, τα οποία διασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα και ασφάλειά του.
Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται διεθνώς ένα αντιεμβολιαστικό κίνημα, κυρίως επειδή ορισμένοι θεώρησαν εσφαλμένα πως η ανθρωπότητα δεν απειλείται πλέον από θανατηφόρες επιδημίες και πως ο ανθρώπινος οργανισμός είναι σε θέση από μόνος του να αμυνθεί σε παθογόνους εισβολείς. Τα εκατομμύρια των θυμάτων τις προηγούμενες δεκαετίες από το AIDS, και πρόσφατα από τον κορωνοϊό, τους έχουν διαψεύσει με τον πλέον δραματικό τρόπο.
Υπάρχουν ορισμένοι που ανησυχούν για το σύντομο διάστημα που χρειάστηκε για τη δημιουργία των νέων εμβολίων. Το επιστημονικό αυτό κατόρθωμα δεν επιτεύχθηκε εις βάρος των προβλεπόμενων αυστηρών διαδικασιών, που περιλάμβαναν και εκατοντάδες χιλιάδες εθελοντές, αλλά χάρις στον πρωτόγνωρο επιστημονικό οργασμό σε όλο τον πλανήτη και στα τεράστια βιοτεχνολογικά επιτεύγματα των τελευταίων ετών.
Με κάποιους από όσους επικαλούνται σενάρια επιστημονικής φαντασίας δεν μπορεί να υπάρξει διάλογος με λογικά επιχειρήματα, αφού «τη βλακεία ακόμα και οι θεοί τη φοβήθηκαν». Ευτυχώς, αυτοί είναι λίγοι. Οι Ελληνες παρουσιάζουν ένα από τα υψηλότερα ποσοστά παιδικού εμβολιασμού στον κόσμο. Με το ίδιο αίσθημα ευθύνης οφείλουμε να πορευθούμε και τώρα.
* Ο κ. Γιάννης Τούντας είναι καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής.
