Το πρώτο, γρήγορο συμπέρασμα που μπορούμε να εξαγάγουμε από την 9η Μπιενάλε Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων είναι το μεγάλο ενδιαφέρον του κοινού για τη σύγχρονη παραγωγή. Περισσότερα από 1.200 άτομα βρέθηκαν την περασμένη Τετάρτη στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, στα εγκαίνια της διοργάνωσης του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής (ΕΙΑ), που όπως πάντα φιλοδοξεί να δώσει στους επισκέπτες μια όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη εικόνα της πρόσφατης αρχιτεκτονικής παραγωγής.
«Ως ιδιαίτερα σημαντική» υπογραμμίζεται από τον Κώστα Τσιαμπάο η δραστηριότητα των αρχιτεκτόνων στα δημόσια έργα, σε μια εποχή που οι συνθήκες είναι πολύ δύσκολες. Στη φωτογραφία, η πλατεία Νίκης στην Κοζάνη των 406 Arcitects (Eλένη Μοσχοβάκου, Χρήστος Παπάς, Φανή Κωνσταντάκη).
Τα έργα που παρουσιάζονται έχουν δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, από αρχιτέκτονες κάτω των 45 ετών, που ως επί το πλείστον ζουν, εργάζονται, ονειρεύονται στην Ελλάδα. Πολλοί απ’ αυτούς με εξαιρετικές σπουδές στο εξωτερικό και με θητεία σε μεγάλα διεθνή αρχιτεκτονικά γραφεία. Οι νέοι Ελληνες αρχιτέκτονες παρακολουθούν τις καινούργιες τάσεις, ενημερώνονται, παίρνουν μέρος στις ζυμώσεις, έχουν το βλέμμα τους στραμμένο εκεί όπου βρίσκονται τα κέντρα παραγωγής της σύγχρονης αρχιτεκτονικής.
Φέτος, το έργο της επιτροπής (Κωνσταντίνα Κάλφα, Ηλίας Κωνσταντόπουλος, Θεώνη Ξάνθη, Πάνος Τσακόπουλος και Κώστας Τσιαμπάος) δεν ήταν εύκολο. Υπεβλήθησαν 139 συμμετοχές, αριθμός αρκετά καλός, από τις οποίες οι 58 είναι υλοποιημένες. Η τελική επιλογή περιλαμβάνει 72 έργα, τα περισσότερα διάσπαρτα στην ηπειρωτική και τη νησιωτική Ελλάδα, έξω από τα αστικά κέντρα. Ελάχιστα είναι τα έργα που βρίσκονται εκτός Ελλάδας. Η κλίμακά τους κυμαίνεται από μια μικρή καλοκαιρινή καλύβα μέχρι ένα θεματικό πάρκο. Και σ’ αυτήν την Μπιενάλε είναι σαφές ότι η παραγωγή αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα είναι κυρίως ιδιωτική. Η δημόσια αρχιτεκτονική έχει ισχνή παρουσία. Η 9η Μπιενάλε έχει μια αξιοσημείωτη καινοτομία. Παρουσιάζονται τα επιλεγμένα έργα αλλά και οι συμμετοχές, το ενδιαφέρον είναι όμως ότι τα μέλη της κριτικής επιτροπής, με κείμενά τους, επιχειρηματολογούν για τις επιλογές τους, προσφέροντας μια πιο πλήρη οπτική πάνω στη σύγχρονη αρχιτεκτονική παραγωγή. Παράλληλα, επιτρέπουν την κριτική στην κριτική τους.
Η κατοικία της Ελιάς στη Χαλκιδική από την αρχιτέκτονα Εύα Σοπέογλου.
«Η φετινή Μπιενάλε περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό εξαιρετικών έργων, ανάμεσα στα οποία ορισμένα διακρίνονται για τη στοχαστική και ποιητική τους αρχιτεκτονική», σημειώνει ο Ηλίας Κωνσταντόπουλος, πρόεδρος Δ.Σ. του ΕΙΑ και μέλος της κριτικής επιτροπής. Ενώ ο Κώστας Τσιαμπάος κάνει λόγο για «έργα, υλοποιημένα ή μη, τα οποία ακολουθούν μια στέρεη, καλά δουλεμένη ρητορική, ικανή να σταθεί με αξιώσεις σε διεθνές επίπεδο όπως φαίνεται και από τις διακρίσεις σε διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και την αναγνώριση από διεθνή αρχιτεκτονικά websites».
Ο Πάνος Τσακόπουλος, αντίθετα, δεν επιχειρεί συνολικά συμπεράσματα, κρίνοντας ως μη αντιπροσωπευτική της σχεδιαστικής ή υλοποιημένης παραγωγής τη φετινή διοργάνωση εξαιτίας του περιορισμένου αριθμού συμμετοχών, αλλά εστιάζει σε έργα που κατά τη γνώμη του ρισκάρουν, «διατυπώνοντας έναν όχι αυτονόητο σχεδιαστικά και θεωρητικό αρχιτεκτονικό λόγο».
Αποψη εσωτερικού χώρου από τον αρχιτέκτονα Πραξιτέλη Κονδύλη.
Στην πάντα χρήσιμη αφορμή διαλόγου στέκεται ιδιαίτερα η Θεώνη Ξάνθη: «Η Μπιενάλε νέων αρχιτεκτόνων είναι πρώτα και κύρια μια ευκαιρία διατύπωσης ερωτημάτων και ιδεών. Είναι κάτι σαν εκείνο το σκιαγραφικό υγρό που γεμίζει και φωτίζει όχι μόνον τις συνθετικές προτάσεις των νέων και τις επαγγελματικές τους επιλογές, αλλά ταυτόχρονα συνιστά έναν στιγμιαίο σταθμό επαναπροσδιορισμού και κατανόησης του πλαισίου αναφοράς».
Μουσείο Μπενάκη οδού Πειραιώς, έως τις 25 Νοεμβρίου.
