Οι στρατηγοί του Φράνκο αποκαθηλώνονται και οι επιφανείς γυναίκες τους αντικαθιστούν σε κεντρικές οδούς και πλατείες της χώρας
Έπειτα από πολλά χρόνια συζητήσεων, οι δήμοι και οι κοινότητες της Ισπανίας προχωρούν επιτέλους σε νέες ονοματοδοσίες στους δημόσιους χώρους. Η πρόθεση των αρχών είναι να εξοβελιστούν τα απομεινάρια της περιόδου του Φρανκισμού και τα ονόματα των στρατηγών και των υποστηρικτών του δικτατορικού καθεστώτος που βύθισε την χώρα σε έναν από τους πιο αιματηρούς και μακρόχρονους εμφυλίους πολέμους παγκοσμίως να πάψουν να αποτελούν τοπόσημα. Ποια πρόσωπα όμως θα ήταν σκόπιμο να τους αντικαταστήσουν στα οδόσημα;
Οι αρχές δήμων όπως η Μαδρίτη, το Οβιέδο, η Βαλένθια, η Κόρντοβα, το Σανταντέρ κ.α, θεώρησαν πως έχει έρθει η στιγμή να αφιερώσουν στις γυναίκες ένας σαφώς μεγαλύτερο κομμάτι των δημόσιων χώρων. Σε μια βαθιά θρησκευόμενη και –ακόμα και σήμερα– πατριαρχική κοινωνία, δεν εκπλήσσει κανέναν το γεγονός πως τα ονόματα επιφανών γυναικών που έχουν δοθεί σε δρόμους και πλατείες αποτελούν εξαιρέσεις. Στο σύνολο των δήμων της Ισπανίας, ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις πόλεων όπου οι οδοί με γυναικείο όνομα αγγίζουν το 10%. Ο μέσος όρος είναι 5%, ενώ σε κάποιες πόλεις όπως η Βίγο μετά βίας αγγίζουν το 3,1%. Το ακόμα πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως από αυτή την εντυπωσιακά χαμηλή ποσόστωση, η συντριπτική πλειοψηφία αφορά ονόματα αγιών, μοναχών ή επιθέτων της Παναγίας.
Οδός της Παρθένου των Θαυμάτων, Μαδρίτη, κεραμικό οδόσημο.
Η αφάνεια στην οποία έχουν καταδικαστεί οι επιφανείς γυναίκες των τεχνών, της επιστήμης, της πολιτικής και των αθλημάτων της Ισπανίας σε ό,τι αφορά τον δημόσιο χώρο και τη συλλογική συνείδηση είναι μία αδικία που έχει στηλιτευθεί πολλές φορές από φεμινιστικές και άλλες προοδευτικές οργανώσεις. Οι πρώτες φωνές που καλούσαν τις δημοτικές αρχές να προχωρήσουν σε μετονομασία δρόμων και πλατειών συνάντησαν σθεναρή αντίσταση από τους τοπικούς άρχοντες. Χαρακτηριστική ήταν η τοποθέτηση του δημάρχου της Μαδρίτης, ο οποίος το 1994 σε μία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου σχετικά με το αν θα έπρεπε να δοθεί το όνομα της Ντολόρες Ιμπαρρούρι – ηρωίδας του εμφυλίου, παγκοσμίως γνωστής ως Πασιονάρια, δήλωσε “Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ όσο είμαι δήμαρχος”.
Συν τω χρόνω οι φωνές που θεωρούσαν αναγκαίο ο εκδημοκρατισμός της χώρας να αντικατοπτρίζεται και στα ονόματα των δημόσιων χώρων ενισχύθηκαν, και εν τέλει δικαιώθηκαν το 2007 με την υιοθέτηση του Νόμου για την Ιστορική Μνήμη. Ανάμεσα στις άλλες διατάξεις του, το άρθρο 15 του νόμου επιτάσσει την αντικατάσταση των ονομάτων των συνεργατών του καθεστώτος του Φράνκο από τους δρόμους, τις λεωφόρους και τις πλατείες της Ισπανίας. Δράττοντας αυτή την ευκαιρία πολλές πόλεις αποφάσισαν τα νέα ονόματα να είναι αποκλειστικά γυναικεία ονόματα, προσωπικοτήτων που με το έργο και τις πράξεις τους συνέβαλαν στην πρόοδο της χώρας, αλλά και της ανθρωπότητας.
Τα ονόματα που έχουν προταθεί σε πολλές πόλεις είναι μεν τοπικής σημασίας, όπως π.χ. οι πρώτες βουλευτές που εξελέγησαν στις εκλογές μετά την πτώση του καθεστώτος του Φράνκο και η πρώτη γυναίκα υπουργός της χώρας, αλλά και προσωπικότητες όπως η υπέρμαχος των πολιτικών δικαιωμάτων Ρόζα Παρκς, η νομπελίστας Μαρί Κιουρί, η φιλόσοφος Ρόζα Λούξεμπουργκ και η Ελληνίδα μαθηματικός, αστρονόμος και φιλόσοφος των ελληνιστικών χρόνων Υπατία. Ο σκοπός των μετονομασιών αυτών είναι να καταστήσουν πιο ορατές στο σύνολο της κοινωνίας τις σπουδαίες γυναίκες, των οποίων τα επιτεύγματα επηρέασαν τη ζωή των πολιτών, ώστε να πάψουν να βρίσκονται στη σκιά των ανδρών και φυσικά να λειτουργήσουν ως πρότυπα για τα νεαρά κορίτσια.
Πινακίδα δρόμου στη Μαδρίτη
Γράφει η Irene D’Athenes, Πηγή
