Αλέξης Παπαχελάς
Έχετε κουραστεί να διαβάζετε «τα νέα»; Έχετε, ειδικότερα, αποκτήσει μια απέχθεια στα «κακά νέα»; Δεν είστε μόνοι. Όσοι ασχολούνται με τη δημοσιογραφία και την ενημέρωση παγκοσμίως διαπιστώνουν το φαινόμενο της «κούρασης με την ενημέρωση», αυτό που αγγλικά ονομάζεται «news fatigue». Εντάθηκε ιδιαίτερα μετά την περίοδο του κορωνοϊού και παρατηρείται στις περισσότερες δυτικές χώρες.
Πέρα από τα στοιχεία και τις αναλύσεις, εμείς οι δημοσιογράφοι το νιώθουμε και γύρω μας. Πόσες φορές δεν ακούμε εκείνο το «πείτε μας και κανένα καλό νέο επιτέλους, κουραστήκαμε να ακούμε όλα τα άσχημα»; Δεν έχετε πολύ άδικο. Ελάτε, όμως, που ο κόσμος μας γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτος, επικίνδυνος και… δυσερμήνευτος. Δεν υπάρχει τρόπος να αποφύγεις τον πόλεμο στην Ουκρανία ή στη Μέση Ανατολή, την κλιματική αλλαγή που επηρεάζει πια την καθημερινότητά μας ή τις προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης. Από την άλλη, καταλαβαίνουμε όλοι την ανάγκη να ακούσουμε ή να διαβάσουμε πιο ανάλαφρες ειδήσεις. Οι Αμερικανοί, που συνήθως ανταποκρίνονται πρώτοι στις απαιτήσεις των πελατών, έχουν ήδη αλλάξει θεαματικά τη δημοσιογραφία. Οι «γκρίζες κυρίες» της αμερικανικής δημοσιογραφίας δεν έχουν καμία σχέση με το παρελθόν τους. Τα «ελεύθερα» κομμάτια, που είναι εντελώς χρηστικά, έχουν πληθύνει στις εφημερίδες. Ρεπορτάζ για το πώς να ανακαινίσετε ένα φθηνό διαμέρισμα φιλοξενούνται στην πρώτη σελίδα, ενώ τα καθημερινά δελτία μοιάζουν με ειδησεογραφικές σαπουνόπερες. Ο διαχωρισμός είδησης και σχολίου έχει αποδυναμωθεί.
Η κούραση με την ενημέρωση έχει, πάντως, να κάνει και με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο μέσος άνθρωπος νιώθει ότι δεν αποσυνδέεται ποτέ από το τι συμβαίνει στον κόσμο όσο κρατάει ένα κινητό στο χέρι του. Γεγονότα που συνέβαιναν πάντα, δολοφονίες ή ατυχήματα, μεγεθύνονται απίστευτα και εισβάλλουν στη ζωή μας. Ο βομβαρδισμός με ειδήσεις και «ειδήσεις» είναι εθιστικός και οδηγεί ενίοτε στην ανάγκη της απεξάρτησης. Οι πολίτες οχυρώνονται ταυτόχρονα σε γυάλες, όπου ακούν και ενημερώνονται μόνον από όσους συμφωνούν με την άποψή τους.
Στο τέλος της ημέρας, όσοι καταλαβαίνουν και αναζητούν την ενημέρωση ξέρουν, βέβαια, πού να τη βρουν. Εμείς, πάλι, θα βρούμε την ισορροπία ανάμεσα στις ανάγκες των καιρών και στην παραδοσιακή δημοσιογραφία. Άσχετα, όμως, από αυτό, η κούραση με την ενημέρωση δεν είναι καλό σημάδι για τις δυτικές δημοκρατίες, όπως και να το δει κάποιος.
