Το κίνημα για ελεύθερες παραλίες της χώρας έχει ανοίξει συζητήσεις για το πώς διαμορφώθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες έτσι ώστε το δημόσιο αγαθό του αιγιαλού και της πρόσβασης στη θάλασσα σταδιακά να έχει μετατραπεί σε εμπόρευμα και εμείς πελάτες στο κύμα, πάνω στο οποίο κερδοσκοπούν πληθώρα επιχειρηματιών πραγματοποιώντας μικρότερες ή μεγαλύτερες παραβάσεις του νόμου.
Στην Λευκάδα, εκτός από τη μεγάλη μάχη που δίνεται ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της κεντρικής παραλίας του Κάστρου Αγ. Μαύρας, μια άλλη μάχη δινόταν χρόνια πριν έτσι ώστε η εμβληματική παραλία Μύλος να μην καταστεί εμπορεύσιμος χώρος. Ταυτόχρονα, το παράδειγμα της παραλίας Μύλος είναι ενδεικτικό του πώς δύο επιχειρηματίες μέσα από «κλασσικές» αλλά και ευφάνταστες πρακτικές κατάφεραν να «πατήσουν πόδι» στον παλιό αιγιαλό, ισχυριζόμενοι ότι οι πρόγονοί τους είχαν αμπέλια πάνω σε έναν γκρεμό… Έτσι, σε μια από τις λιγοστές παραλίες του νησιού που δεν κατακλυζόταν από ομπρελοξαπλώστρες, εδώ και κάποια χρόνια έχουν εγκατασταθεί ουκ ολίγες, αλλάζοντας τη φυσιογνωμία της περιοχής. Από την πλευρά τους, κάτοικοι της περιοχής που αντέδρασαν στις εξελίξεις αυτές βρέθηκαν καταδικασμένοι μετά από μηνύσεις που κατέθεσαν εναντίον τους οι επιχειρηματίες.
Ο Μύλος
Η παραλία του Μύλου ήταν ανέκαθεν μία παρθένα παραλία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους δίπλα από το χωριό του Αγίου Νικήτα. Μοναδική πρόσβαση σε αυτήν υπάρχει από ένα μονοπάτι 20-30 λεπτών που διασχίζει τον ομώνυμο λόφο ή με τα σκάφη διά θαλάσσης.
«Εμείς μεγαλώσαμε σε αυτήν την παραλία, τη ζήσαμε σε εποχές που δεν υπήρχαν καθόλου επισκέπτες γιατί η πρόσβαση ήταν δύσκολη» σημειώνει ο Νίκος Γκίρκας, κάτοικος του Αγ. Νικήτα και αντιπρόεδρος του Πολιτιστικού-Εξωραϊστικού Συλλόγου Αγ. Νικήτα, ξεκινώντας να μας διηγείται την ιστορία της παραλίας.
Μάλιστα, όπως λέει, όταν υπήρχε το παλαιότερο σύστημα αυτοδιοίκησης (τοπικές κοινότητες), το πενταμελές συμβούλιο της κοινότητας του Αγ. Νικήτα είχε απαντήσει αρνητικά τη δεκαετία του ‘90 σε αίτημα να τοποθετηθούν ομπρελοξαπλώστρες στην παραλία του Μύλου, διαφωνώντας με την εμπορική εκμετάλλευση της παραλίας τους και με το σκεπτικό αυτή «να παραμείνει ελεύθερη αλλά και για λόγους περιβάλλοντος και διατάραξης της θαυμάσιας περιβαλλοντικής αμμουδιάς του Μύλου» (Απόφαση 25/1996 του Κοινοτικού Συμβουλίου του Αγ. Νικήτα). Οξύμωρο φαίνεται αρχικά το γεγονός ότι στη σύνθεση του τότε πενταμελούς συμβουλίου συμμετείχε και ο ένας εκ των δύο επιχειρηματιών που τώρα εκμεταλλεύονται κομμάτι της παραλίας, ενώ κάτω από την κορυφογραμμή του λόφου ο ίδιος με τον αδερφό του έχουν χτίσει βίλες προς τουριστική εκμετάλλευση.
«Εκείνη την περίοδο η κοινότητα, με αφορμή μια πυρκαγιά στην περιοχή και μετά από οδηγία του Δασαρχείου, αποφάσισε να ανοίξει ένας δρόμος πυροπροστασίας στην κορυφογραμμή του Μύλου. Όταν έφτασε ο δρόμος στις ιδιοκτησίες των επιχειρηματιών, οι εργασίες διάνοιξης σταμάτησαν με αποτέλεσμα αυτός να μην ολοκληρωθεί ποτέ, όπως έλεγε το αρχικό σχέδιο (ΤΥΔΚ 296/1998). Παράλληλα, κάνοντας τις εκσκαφές για τις βίλες του, μπάζωσε το παλιό μονοπάτι από το οποίο φτάναμε στον Μύλο με αποτέλεσμα η κοινότητα να αναγκαστεί να ανοίξει νέο, πιο απότομο και είναι αυτό το οποίο πλέον διασχίζει ο κόσμος» τονίζει ο Ν. Γκίρκας.
Όπως αναφέρουν κάτοικοι του Αγ. Νικήτα, παρότι η ιδιοκτησία των δύο επιχειρηματιών προήλθε από χρησικτησία για αμπέλια που καλλιεργούσαν οι πρόγονοί τους στο υψηλότερο μέρος της πλαγιάς (όπως φαίνεται και στην παλιά φωτογραφία με το μονοπάτι) δήλωσαν το οικόπεδο μέχρι τον Παλαιό Αιγιαλό. Ανάμεσα, όμως, στα αμπέλια και την παραλία μεσολαβούν πρανή και γκρεμοί, τα οποία δεν μπορεί να είναι ιδιοκτησίες. Πρόκειται για μία σεισμόπληκτη περιοχή με σαθρό έδαφος και συχνές κατολισθήσεις. Από αυτούς τους γκρεμούς περνάει πλέον και το μονοπάτι, μιας και μπαζώθηκε το αρχικό, αλλά είναι και η έξοδος διαφυγής για τους πολλούς επισκέπτες της παραλίας και βέβαια για τους πελάτες των ομπρελών και ξαπλωστρών.
«Η αλλοίωση της φυσιογνωμίας της παραλίας ξεκινάει ουσιαστικά το 2018, όταν κόσμος διαπίστωσε ότι οι εν λόγω επιχειρηματίες είχαν ξεκινήσει να ισοπεδώνουν τις αμμοθίνες της παραλίας και να τοποθετούν πασσάλους. Ο κόσμος αντέδρασε, φωνάξαμε την αστυνομία με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να κλείσει τις τρύπες» προσθέτει ο Ν. Γκίρκας.
Σύμφωνα με τον Αντώνη Περδικάρη, επίσης κάτοικο του Αγ. Νικήτα, «οι επιχειρηματίες δήλωσαν ως ιδιοκτησία τους το πρανές και τον γκρεμό και ως “όμοροι” ιδιοκτήτες κατάφεραν να νοικιάσουν τμήμα του Παλαιού Αιγιαλού από την ΕΤΑΔ και τμήμα του Αιγιαλού από την Κτηματική Υπηρεσία, με σκοπό να βάλουν καντίνα και να νοικιάζουν ομπρέλες και ξαπλώστρες».
Την άνοιξη του 2018 γίνονται αντιληπτές οι εργασίες και τα τσιμέντα πάνω στην παραλία που ετοίμαζαν τη βάση για την καντίνα. Αφαιρούνται τα κρινάκια και τα υπόλοιπα θαμνοειδή που επέζησαν αιώνες πάνω στην άμμο. Παρά τις καταγγελίες ότι δεν επιτρέπονται τέτοιες παρεμβάσεις πάνω στον Παλαιό Αιγιαλό, η άδεια δεν ανακαλείται ενώ, σύμφωνα με τους κατοίκους, οι επιχειρηματίες ενημερώνονται πριν από οποιονδήποτε έλεγχο.
Έτσι, τοποθετούνται οι ομπρέλες και οι ξαπλώστρες αλλά ανάμεσά τους, πάνω στην άμμο, μπαίνουν ψυγεία με πολύμπριζα και καλώδια κρυμμένα που φέρνουν ρεύμα. Παρά τις καταγγελίες, τις επισημάνσεις των κατοίκων αλλά και τις διαπιστώσεις υπαλλήλου της Κτηματικής για υπερβάσεις στο εμβαδό χρήσης, δεν υπάρχει καμία κύρωση.
Οι πρώτες διαμαρτυρίες κατοίκων-Σταδιακά έρχεται και η καντίνα
Ο κόσμος του χωριού, αλλά και συχνοί επισκέπτες-τριες της παραλίας, οργανώνονται με διαδηλώσεις διεκδικώντας ο Μύλος να παραμείνει ελεύθερος. Γίνονται παρεμβάσεις στην πόλη της Λευκάδας, αλλά και στην ίδια την παραλία, με συνθήματα «οι παραλίες είναι δημόσιο αγαθό-κάτω τα χέρια από την παραλία Μύλος» αλλά και διαμαρτυρίες έξω από τα γραφεία της Κτηματικής Yπηρεσίας. Παρεμβάσεις έγιναν και στο δημοτικό συμβούλιο της Λευκάδας, το οποίο τον Ιούλιο του 2018 είχε εκφράσει με απόφασή του την αντίθεσή του στην εμπορική εκμετάλλευση της εν λόγω παραλίας, τη μίσθωσή της από την ΕΤ.Α.Δ. και την Κτηματική Υπηρεσία, και συντάχθηκε με τις θέσεις των κατοίκων.
Μετά από δύο χρόνια πάνω στην άμμο και στον Παλιό Αιγιαλό εμφανίστηκε και η καντίνα. «Απευθυνθήκαμε στον Δήμο και μας ενημέρωσε ότι οι επιχειρηματίες δεν χρειάζονται άδεια για την τοποθέτησή τροχήλατης καντίνας, ωστόσο μάθαμε πώς κατάφεραν να αλλάξουν τα όρια του αιγιαλού και της παραλίας» συνεχίζει ο Ν. Γκίρκας εξηγώντας και το πώς μεθοδεύτηκε η διαδικασία επανακαθορισμού των ορίων με σκοπό τη συρρίκνωση των αρχικώς ορισθεισών ζωνών της παραλίας.
Η Επιτροπή καθορισμού των ορίων Αιγιαλού, Παραλίας και Παλαιού Αιγιαλού μετά από αίτημα του επιχειρηματία τον Οκτώβριο του 2018 και με διαδικασία express έκανε δεκτή την αίτηση του για επανακαθορισμό των ορίων με αποτέλεσμα η γραμμή αιγιαλού να μετακινηθεί από 1 μ. περίπου στο νότιο άκρο έως 8 μ. στο βόρειο άκρο και η φερόμενη ιδιοκτησία του επιχειρηματία να μετακινηθεί 6 μ. προς την θάλασσα (η έκθεση συντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 2018). Στην έκθεση της Επιτροπής, όπως αναφέρουν οι κάτοικοι και σε σχετική προσφυγή τους στο ΣΤΕ για να ακυρωθούν οι αποφάσεις επανακαθορισμού του Αιγιαλού, προβάλλονται σφάλματα στην προηγούμενη απόφαση καθορισμού των συντεταγμένων (Γ.Γ. Περιφέρεια Ιονίων Νήσων -2004) χωρίς να κατονομάζονται και χωρίς να επικαλείται κανένα άλλο στοιχείο γεωμορφολογίας ή σημερινών συνθηκών που να δικαιολογούν την μετακίνηση των γραμμών και κατ’ επέκταση την απελευθέρωση αμμωδών εκτάσεων Παλαιού Αιγιαλού και αμμοθινών και χωρίς να υπάρχουν ίχνη νομής ή κατοχής από τρίτα πρόσωπα.
Οι γραμμές της παραλίας κατεβαίνουν προς την θάλασσα…
«Ενώ παγκοσμίως η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει, στην περίπτωση του Μύλου οι γραμμές κατεβήκαν προς την θάλασσα χαρίζοντας κάποια στρέμματα δημοσίου χώρου στους όμορους ιδιοκτήτες. Πλέον, με τον επανακαθορισμό οι επιχειρηματίες εμφανίζονται να έχουν στην ιδιοκτησία τους το κομμάτι της άμμου και να τοποθετούν την καντίνα» τονίζει ο κ. Γκίρκας σχετικά. Η απόφαση μάλιστα της Επιτροπής Καθορισμού ενσωματώθηκε και στην απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Ιονίου και Δυτικής Ελλάδας (ΦΕΚ Δ 3/21-1-2019).
Η δράση των επιχειρηματιών όμως δεν περιορίστηκε στην εκμετάλλευση της παραλίας, καθώς σχεδόν αμέσως μετά τις διαμαρτυρίες στην παραλία προχώρησαν σε εκφοβιστικές μηνύσεις εναντίον κατοίκων που συμμετείχαν σε αυτές και σε αγωγές εναντίον δημοσιογραφικών site επειδή παρουσίασαν τις θέσεις της ανοικτής συνέλευσης.
«Εμείς κάναμε τις διαδηλώσεις ως ανοιχτή συνέλευση Αγ. Νικήτα, καθώς είχαμε και εθελοντική δράση πολλά χρόνια με περισυλλογή σκουπιδιών αλλά και δράσεις οικονομικής ενίσχυσης για την καθαριότητα του χωριού. Οι μηνύσεις εναντίον μας και συγκεκριμένα εναντίον 10 ατόμων έγιναν μετά το καλοκαίρι του 2019. Ουσιαστικά, οι μηνύσεις ήταν εκφοβιστικές και η κατηγορία εναντίον μας ήταν ότι εμποδίσαμε τον επιχειρηματία να κάνει τη δουλειά του. Παρά το γεγονός ότι οι διαδηλώσεις στις οποίες συμμετείχαν δεκάδες άτομα έγιναν παρουσία πέντε αστυνομικών που δεν κατέγραψαν τίποτα στο φύλλο συμβάντος, πέντε από εμάς στη σχετική δίκη καταδικάστηκαν σε 4 μήνες με αναστολή και τρεις αθωώθηκαν. Αθωώθηκαν οι δύο που δεν ήταν καν στη διαμαρτυρία και ο πατέρας ενός από τους δύο κατοίκους της περιοχής, που ήταν 85 ετών» προσθέτει ο Ν. Γκίρκας που είναι και ένας από τους καταδικασθέντες.
Αλλαγή της φυσιογνωμίας της περιοχής
Όταν επισκέπτεται κανείς την παραλία Μύλος, είναι εύκολο να αντιληφθεί το παράλογο της τοποθέτησης μια τροχήλατης καντίνας πάνω στην άμμο, με τις ρόδες να έχουν ξεκάθαρα τον ρόλο αξεσουάρ και χωρίς κανείς να γνωρίζει πώς μπόρεσε αυτή να κατέβει σε μια παραλία που δεν υπάρχει δρόμος και να τοποθετηθεί πάνω στην άμμο που οι επιχειρηματίες θεωρούν ιδιοκτησία τους. Οι επιχειρηματίες μάλιστα, όπως τονίζουν οι κάτοικοι, έχουν τοποθετήσει την καντίνα πάνω στην άμμο χωρίς καν να δίνουν κάποιο ενοίκιο στον Δήμο, αφού το κομμάτι αυτό της παραλίας παρουσιάζεται ως οικόπεδό τους. Επιπλέον, σύμφωνα με τους κατοίκους, ξαναίσιωσαν την παραλία στο νέο σημείο, ξερίζωσαν τα κρινάκια, γκρέμισαν μέρος του βράχου και έβαλαν προβολείς και κάμερες προς όλη την παραλία, κατά την διαμόρφωση του χώρου. Τον χειμώνα του 2021, εν μέσω καραντίνας, εξαφανίστηκαν οι μεγάλοι θάμνοι πίσω από την καντίνα, ισοπεδώθηκαν και άλλες αμμοθίνες και κατασκευάστηκαν λιθιές και φυτεύτηκαν αμπέλια, προφανώς, όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοι, για να υποστηρίξουν ότι ήταν τα αμπέλια του παππού τους.
Μάλιστα, η απόφαση για μετακίνηση της γραμμής του αιγιαλού, εκτός από την καντίνα, επέφερε και άλλες αλλαγές στην εικόνα της παραλίας, μιας και οι υπόλοιποι ιδιοκτήτες όταν είδαν τα όρια των ιδιοκτησιών των επιχειρηματιών να «περπατάνε» προς την θάλασσα ξεπερνώντας πρανή και γκρεμούς, δεν έχασαν την ευκαιρία να κατεβάσουν στην άμμο την είσοδο και των δικών τους ιδιοκτησιών τους, βάζοντας πόρτες που κλειδώνουν. Έτσι, εκτός από την καντίνα-μπαράκι με τα σκίαστρα και τις λιθιές δεν θα είναι απίθανο να δούμε και άλλους ιδιοκτήτες να παίρνουν στο μέλλον ιδέες για επιπλέον εμπορική εκμετάλλευση της παραλίας.
Η προσφυγή του Πολιτιστικού-Εξωραϊστικού Συλλόγου Αγίου Νικήτα στο ΣτΕ εναντίον της Απόφασης του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιουνίου, με την οποία επανακαθορίζονται τα όρια Αιγιαλού, Παραλίας και Παλαιού Αιγιαλού του Μύλου, αλλά και εναντίον της σχετικής έκθεσης της Επιτροπής, συζητήθηκε τον περασμένο Μάιο και αναμένεται η απόφαση. Αξίζει να αναφερθεί ότι στην προσφυγή συμπεριλαμβάνεται και η άρνηση της Κτηματικής Υπηρεσίας Λευκάδας να χορηγηθούν στους κατοίκους έγγραφα της αίτησης του επιχειρηματία, καθώς και του τοπογραφικού τα οποία ελήφθησαν υπόψη για τον επανακαθορισμό των ορίων, με το επιχείρημα ότι αυτοί-ες δεν δικαιολογούν ειδικό έννομο συμφέρον. Να σημειωθεί ακόμη ότι ο Σύλλογος έχει ως καταστατικό σκοπό του την ανάδειξη και προστασία του παραδοσιακού οικισμού καθώς και της ακτογραμμής και του όρμου του Αγίου Νικήτα, ενώ στην προσφυγή αναφέρεται η συντεταγμένη προσπάθεια τόσο του Δήμου όσο και της κοινότητας να διατηρήσει μια περιοχή ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς (όπου συναντώταν στο παρελθόν η χελώνα Caretta-Caretta), μακριά από την υποβάθμισή της από την άναρχη τουριστική ανάπτυξη που δυστυχώς έχει ήδη υποστεί η κοντινή παραλία «Κάθισμα».
Οι κάτοικοι έχουν καταθέσει επίσης έφεση εναντίον της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης εναντίον τους, με το Εφετείο μετά από πολλές αναβολές να έχει οριστεί για τον Ιανουάριο του 2024.
«Ο Μύλος δεν είναι η μοναδική περίπτωση παραλίας της Λευκάδας που κινδυνεύει από ιδιωτικά συμφέροντα. Είναι πάρα πολλές οι παραλίες όπου αυτό έχει συμβεί και απλά ο Μύλος είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση του πώς μια παραλία μετατρέπεται σε εμπορευματικό προϊόν. Οι εν λόγω επιχειρηματίες έχουν διασυνδέσεις με τις τοπικές αρχές που κάνουν τα στραβά μάτια σε κάθε παρανομία. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι το Κάθισμα, όπου εκεί έχει ολοκληρωθεί η καταστροφή. Στον Μύλο βιώνουμε την αρχή της καταστροφής. Εμείς θέλουμε να διατηρηθεί η παραλία έτσι όπως ήταν παλιά, να είναι περιορισμένη η πρόσβαση, να μην πηγαίνουν αυτοκίνητα και υπερβολικά μεγάλος αριθμός σκαφών και να προστατεύονται τα φυτικά και ζωικά είδη που έχουν βρει άσυλο στην περιοχή. Κυρίως να είναι μια ελεύθερη παραλία για τον κόσμο και την νεολαία που την υπερασπίστηκε με πάθος» καταλήγει ο Αντώνης Περδικάρης.
Δείτε το κατατοπιστικό ντοκιμαντέρ της Μιλένας Περδικάρη «Save Mylos» για τον αγώνα να διασωθεί η παραλία του Μύλου.
Kείμενο: Της Σταυρούλας Πουλημένη
