Μετά από ένα καλοκαίρι διαδηλώσεων σε μερικούς από τους πιο δημοφιλείς ταξιδιωτικούς προορισμούς της Ευρώπης, πώς θα είναι οι καλοκαιρινές σου διακοπές από το 2025 και μετά;
Το μήνυμα είναι σαφές: τα ταξίδια είναι εδώ. Παρά το γεγονός, ωστόσο, ότι ο ευρωπαϊκός τουρισμός κατέγραψε νέα ρεκόρ το 2024, δεν ήταν όλοι ευτυχείς γι’ αυτό.
Τον Απρίλιο, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στα Κανάρια Νησιά για να διαμαρτυρηθούν για τις αρνητικές επιπτώσεις του υπερτουρισμού, ενώ ξεχωριστές αντιτουριστικές συγκεντρώσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλη την Ευρώπη αυτό το καλοκαίρι. Στη Βαρκελώνη, οι ντόπιοι έριξαν νερά με νεροπίστολα στους τουρίστες, ενώ στη Μαγιόρκα, οι κάτοικοι στριμώχτηκαν πάνω σε πετσέτες παραλίας για να δείξουν πώς αισθάνονται για τις παραλίες τους που κατακλύζονται από τουρίστες.
Οι ταξιδιώτες υποβλήθηκαν σε ένα σωρό νέους κανονισμούς: τα μέρη πού μπορούν και πού δεν μπορούν να βγάλουν selfies, επιβολή αντιτίμου για την επίσκεψη σε συγκεκριμένες πόλεις, πρόστιμα για πεζοπορία με σαγιονάρες, ενώ ακόμη και δήμαρχοι δημοφιλών προορισμών ζητούν από τους ταξιδιώτες να μείνουν μακριά. Τον περασμένο μήνα στο Ροβανιέμι, την πρωτεύουσα της Λαπωνίας στη βόρεια Φινλανδία, πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας σε μία προσπάθεια να επιστήσει την προσόχη στις επιπτώσεις που έχει ο μαζικός τουρισμός και στους χειμερινούς προορισμούς.
Το θέμα φαίνεται ότι δεν θα λήξει σύντομα. Αν δεν αλλάξει κάτι σημαντικό, τα προβλήματα θα συνεχιστούν και του χρόνου. Μόνο ο ισπανικός τουρισμός αναμένεται να αυξηθεί κατά 5% το 2025, με περισσότερες από 90 εκατομμύρια επισκέψεις από τουρίστες του εξωτερικού, ενώ η Γαλλία φαίνεται ότι θα παραμείνει η χώρα με τις περισσότερες επισκέψεις στον κόσμο το 2025.
Αλλαγή προσέγγισης
Ο Jeremy Sampson, διευθύνων σύμβουλος του The Travel Foundation, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι ο τουρισμός έχει θετικό αντίκτυπο στους προορισμούς, εργάζεται από το 2003 για να μετακινήσει τη βιομηχανία προς ένα πιο ισορροπημένο μοντέλο που θα ωφελεί τόσο τους ντόπιους όσο και το περιβάλλον.
«Δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίζεται ο υπερτουρισμός», λέει στο BBC. «Λίγο πριν από το Covid το 2019, το θέμα είχε αρχίσει να παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Οι κοινότητες είχαν αρχίσει να απογοητεύονται από τον τουρισμό και οι προορισμοί είχαν χάσει τον έλεγχο».
Ωστόσο, δεν πιστεύει ότι ο υπερτουρισμός είναι το πραγματικό πρόβλημα. Αντίθετα, λέει, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη βασική αιτία, η οποία είναι «ο κακός, μη ισορροπημένος σχεδιασμός. Ο τουρισμός είναι περίπλοκο ζήτημα για να ρυθμιστεί και πρέπει να είναι ένα ευθυγραμμισμένο με το οικοσύστημα των ανθρώπων.
Πράγματι, αυτό είναι κάτι που πολλές πόλεις και χώρες προσπαθούν να επιτύχουν. Η Βαρκελώνη μόλις επικαιροποίησε το σύνθημα της τουριστικής εκστρατείας της από «Visit Barcelona» σε «This is Barcelona» σε μια προσπάθεια να μετριάσει την πρόσκληση για επίσκεψη, ενώ η Visit Norway απέσυρε μια εκστρατεία που προωθούσε τη χώρα ως προορισμό για υπαίθριες δραστηριότητες για να αντιμετωπίσει ερωτήματα σχετικά με τη διαχείριση του τουρισμού σε ευάλωτα περιβάλλοντα.
Άλλα μέρη προσπαθούν να διαχειριστούν καλύτερα τους τουρίστες, ελπίζοντας να βρουν αμοιβαία οφέλη και για τους ταξιδιώτες και για τους ντόπιους. Η Κοπεγχάγη ανακοίνωσε ότι το πιλοτικό πρόγραμμα CopenPay της πόλης, το οποίο προσέφερε δωρεάν είσοδο σε πολιτιστικά κέντρα και μουσεία σε ταξιδιώτες που επέδειξαν βιώσιμες συμπεριφορές, θα επεκταθεί το 2025.
Το πρωτοποριακό πρόγραμμα είχε επίσης πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα, σύμφωνα με την Rikke Holm Petersen, διευθύντρια επικοινωνίας του Visit Copenhagen: «Ως αποτέλεσμα του CopenPay, έχουμε πραγματοποιήσει συναντήσεις και είχαμε προσεγγίσεις από ένα ευρύ φάσμα τουριστικών οργανισμών παγκοσμίως, μεταξύ άλλων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το VisitBerlin, την κυβέρνηση της Ζυρίχης, τη δημοτική κυβέρνηση του Τόκιο και το Tourisme Montreal».
Έρχεται νέα αύξηση των τιμών
Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο οι πόλεις και οι χώρες ρυθμίζουν τη ροή των τουριστών είναι οι φόροι στον τουρισμό, και οι ταξιδιώτες πρόκειται να δουν νέες αυξήσεις, όπως προϊδεάζουν τα πιλοτικά προγράμματα που εφαρμόστηκαν φέτος το καλοκαίρι. Ο τουριστικός φόρος της Βενετίας, ο οποίος δοκιμάστηκε φέτος, απαιτώντας από τους ταξιδιώτες μιας ημέρας να πληρώσουν 5 ευρώ για να εισέλθουν στο κέντρο της πόλης, θα επεκταθεί και το επόμενο έτος, ενδεχομένως με υψηλότερα τέλη και μεγαλύτερη διάρκεια.
Στη Ρώμη, ο αντιδήμαρχος τουρισμού Alessandro Onorato, θέλει να εισαγάγει ένα σύστημα έκδοσης εισιτηρίων για τη Φοντάνα ντι Τρέβι, με τους τουρίστες να πληρώνουν 2 ευρώ, τα οποία θα διατίθενται για την προστασία του εμβληματικού μνημείου.
Σε άλλες πόλεις, τα μέτρα είναι πιο δραστικά. Το Μπουτάν εξετάζει το ενδεχόμενο να αυξήσει το ημερήσιο τέλος σε έως και 200 δολάρια σε μία προσπάθεια να αντιμετωπίσει την τουριστική ζήτηση, με τον φόνο να πηγαίνει για την ανάπτυξη του βιώσιμου τουρισμού. Στη Νέα Ζηλανδία, εν τω μεταξύ, ο φόρος εισόδου για τους ξένους τουρίστες πρόκειται να τριπλασιαστεί την 1η Οκτωβρίου, ενώ τα τέλη που σχετίζονται με την κρουαζιέρα στη χώρα πρόκειται επίσης να αυξηθούν δραματικά. Και τα δύο αποτελούν μέρος της στρατηγικής της Νέας Ζηλανδίας να προσελκύσει ταξιδιώτες «υψηλής αξίας» και να αποτρέψει όσους έχουν χαμηλότερο προϋπολογισμό.
Στην Ελλάδα, η Σαντορίνη και η Μύκονος συζητούν την επιβολή τέλους κρουαζιέρας ύψους 20 ευρώ ανά επιβάτη για τα πλοία που ελλιμενίζονται στα δύο δημοφιλή νησιά. Η Σαντορίνη έχει υποδεχθεί στο παρελθόν πάνω από 10.000 επιβάτες την ημέρα- το πρόσθετο τέλος μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τα μεγάλα κρουαζιερόπλοια, τα οποία έχουν επικριθεί για το ρόλο τους στον τουρισμό «hit and run».
Δύσκολη η ανεύρεση στέγης
Οι επιλογές διαμονής στενεύουν και για τους παραθεριστές. Οι ντόπιοι στα hotspots των διακοπών έχουν εκφράσει τα συναισθήματά τους γύρω από τη βιομηχανία βραχυχρόνιων μισθώσεων, η οποία θεωρούν ότι επηρεάζει αρνητικά την αγορά κατοικίας και την προσφορά κατοικιών συνολικά. Και οι αρχές το λαμβάνουν υπόψη τους, με προορισμούς όπως το κέντρο της Αθήνας και η Μαγιόρκα να σχεδιάζουν να μειώσουν τον αριθμό των διαθέσιμων καταλυμάτων.
Με τη Νέα Υόρκη να έχει ήδη θέσει εκτός νόμου τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, τη Βαρκελώνη να τις απαγορεύει μέχρι το 2029 και το νέο ρυθμιστικό σύστημα του Εδιμβούργου να τις περιορίζει, φαίνεται πιο πιθανό ότι, στο μέλλον, περισσότεροι από εμάς θα μένουμε σε ξενοδοχεία παρά σε κεντρικές βραχυχρόνιες μισθώσεις – και συνήθως θα πληρώνουμε περισσότερα. Αν θέλουμε να μείνουμε σε καταλύματα τοπικού τύπου, το πιθανότερο είναι ότι θα είναι εκτός των κέντρων των πόλεων.
Νέοι προορισμοί
Την ώρα που αρκετά μέρη της Ευρώπης ταλανίζονται κάτω από την πίεση του υπερτουρισμού, άλλες περιοχές είναι ανοιχτές και υποδέχονται με χαρά τους ταξιδιώτες. Οι δεύτερες πόλεις και οι τρίτες πόλεις μεγάλων χωρών, αποκτούν μεγαλύτερη προσοχή – και όλα αυτά είναι καλά νέα για τους ταξιδιώτες.
Φέτος, αντί να στέλνει έναν κατάλογο με τους δημοφιλέστερους προορισμούς στους οποίους οι άνθρωποι πρέπει να πάνε, τροφοδοτώντας έτσι τον υπερτουρισμό, ο ταξιδιωτικός πράκτορας Intrepid θέσπισε έναν κατάλογο «Not Hot», αναδεικνύοντας λιγότερο δημοφιλείς προορισμούς που αξίζουν το φως της δημοσιότητας. Στόχος τους είναι να μεταφέρουν τα θετικά οφέλη του τουρισμού σε μέρη που τον έχουν ανάγκη.
