Περιγραφές κυρίως χώρων:
1) Προθάλαμος (πόρτιγο): Συνήθως ο χώρος αυτός ήταν αρκετά ευρύς και μοναδικός φωτισμός του ήταν η τζαμόπορτα της εσωτερικής σκάλας. Λιγοστά έπιπλα συμπλήρωναν το χώρο που ήταν αφετηρία των διπλανών κυρίων δωματίων. Στον τοίχο υπήρχε η ξύλινη κρεμάστρα με τα τέσσερα ή πέντε ρομβοειδή ανακλινόμενα τετράγωνα, όπου οι επισκέπτες κρεμούσαν τα πανωφόρια, τις μπέρτες, μπελερίνες, καπέλα, ομπρέλες και μπαολίνες. Σε μεγαλύτερα σπίτια ο προθάλαμος επιπλωνόταν με καρέκλες ψάθινες και στους τοίχους υπήρχαν μερικά κουάδρα. (Οι παρατηρήσεις έγιναν σε πολλά σπίτια και ειδικά στο σπίτι Περικλή και Σπυρίδωνα Βαλαωρίτη, στην κεντρική πλατεία, που κάηκε το καλοκαίρι του 1943). Στο μήκος της σκάλας και στον προθάλαμο το βράδι έκαιγαν μεγάλα καντήλια για να φωτίζονται οι χώροι. Η παρατήρηση έγινε στο σπίτι του Σταματόπουλου – Αρταβάνη (κεντρική πλατεία). Στα μεγάλα τριώροφα, όπως στο τριώροφο Αρέθα, στην οδό Π. Πολίτη, η κλίμακα φωτιζόταν την ημέρα από τετράγωνα ή οβάλ παράθυρα με έγχρωμα τζάμια.
2) Η τραπεζαρία ήταν ο πιο ζεστός κι ο πιο ανθρώπινος χώρος του σπιτιού. Είναι ο μοναδικός χώρος που συγκεντρώνεται η οικογένεια και που δέχεται τις φιλικές επισκέψεις. Εδώ γίνονται τα φιλικά και τα επίσημα γεύματα και δείπνα. Οι Αγιομαυρίτες λέγανε «… απόψε οι Βαλαωριταίοι έχουν πράντσο…». Οι τραπεζαρίες στα παλιά τοπογραφικά προσδιορίζονταν με την ονομασία «camara da pranzo». Είναι το μεγαλύτερο δωμάτιο του σπιτιού, όπου βρίσκεται και το τζάκι. Στα σπίτια των κατώτερων τάξεων δεν υπάρχουν τζάκια όπως στα σπίτια των ευγενών, εμποροκτηματιών και δοκτόρων. Έτσι, το γενέθλιο σπίτι του Βαλαωρίτη είχε τζάκι, το οποίο άλλωστε σχεδιάζεται και στο τοπογραφικό του σπιτιού, όπως υπήρχαν και στο σπίτι Κόνταρη – Αιγιαλίδου στην οδό Σ. Γαζή και στο σπίτι του γιατρού Αριστ. Αλβανίτη, όπου στεγάζεται σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο του «Ορφέα» στην οδό Μαρίνου.
3) Το σαλόνι (σάλα) άνοιγε και δέχονταν επισκέψεις (τις βίζιτες) τρεις φορές το χρόνο: στην ονομαστική γιορτή του νοικοκύρη, τις καλές μέρες (Χριστούγεννα – Πάσχα) και τις Αποκριές. Επίσης και στα χαρμόσυνα οικογενειακά γεγονότα, που ήταν τα στεφανώματα (γάμοι – που μέχρι τη δεκαετία του 1930 γίνονταν στα σπίτια), στα βαφτίσια και στα αρραβωνιάσματα των μελών της οικογένειας. Στο χώρο αυτό βρίσκονταν τα «βαριά» έπιπλα, που οι εμποροκτηματίες και οι ευγενείς τα προμηθεύονταν από τη Βενετία, τη Βιέννη και το Σορέντο της Ιταλίας. Υπάρχει δημόσια διαθήκη, δημοσιευμένη στο Πρωτοδικείο Λευκάδος, της Ευγενούς Κυρίας Αικατερίνης Σταύρου, που αναφέρει την πόλη αυτή της Ιταλίας σαν τόπο κατασκευής των επίπλων της, και τα απαριθμεί με τις ονομασίες τους.
*Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Δήμου Μαλακάση “Τα παλιά σπίτια της Λευκάδας” το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Fagotto.
