Ο άνθρωπος εν αμφιβόλω

Αυτό το κείμενο θα μπορούσε να το έχει γράψει κάποιος άλλος από αυτόν που το υπογράφει; Θα μπορούσε να το έχει γράψει για λογαριασμό του μια μηχανή; Αυτή τη στιγμή όχι, αλλά αύριο μάλλον ναι. Κάτι που, εκτός από θαυμασμό, προκαλεί και τρόμο.

Το πρόγραμμα (καλύτερα: ρομπότ) ChatGPT έχει την ικανότητα να κάνει διάλογο με τον συνομιλητή του σε σχεδόν ανθρώπινο επίπεδο. Λανσαρίστηκε στο ίντερνετ πριν από ελάχιστο διάστημα και έχει ήδη ένα εκατομμύριο χρήστες. Απαντά σε ερωτήσεις, όχι μόνο γνώσεων, άρα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως chatbox, που σημαίνει ότι αν στείλετε ένα μήνυμα στην ιστοσελίδα μιας τηλεφωνικής εταιρείας θα σας απαντήσει αμέσως κάτι αντί για την εξυπηρέτηση πελατών, ώστε η τελευταία να κερδίσει χρόνο και να μπορέσει να ασχοληθεί μαζί σας λίγο αργότερα. Απαντά όμως και σε ερωτήσεις γνώσεων. Επίσης, μπορεί και γράφει κείμενα. Μπορεί να γράψει μια επιστολή, ένα κινηματογραφικό σενάριο, ένα ποίημα, οτιδήποτε. Και αυτό παραπάνω από ικανοποιητικά: ένας καθηγητής Πανεπιστημίου στην Τουλούζη τού έδωσε να ετοιμάσει μια εργασία νομικού περιεχομένου που είχε δώσει και στους φοιτητές του. Το κομπιούτερ πήρε τον καλύτερο βαθμό.

Καλώς ήρθαμε λοιπόν στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης. Όταν ο Deep Blue, το 1997, έγινε η πρώτη μηχανή που κέρδισε παγκόσμιο πρωταθλητή, τον Γκάρι Κασπάροφ, ο τελευταίος (που το είχε κερδίσει πρώτα, σε άλλο αγώνα το 1996) θεώρησε αρχικά ότι η μηχανή είχε από πίσω κρυφή ανθρώπινη υποστήριξη. Ο χρόνος έδειξε κατόπιν ότι οι μηχανές εξελίσσονταν και ότι ακόμα και απλά προγράμματα μπορούσαν να κερδίζουν μεγάλους πρωταθλητές. Αυτό είναι κοσμοϊστορικό γεγονός, γιατί δείχνει ότι ικανότητες όπως η στρατηγική, η τακτική αλλά και η διαίσθηση μπορούν να νικηθούν από γυμνούς υπολογισμούς, οι οποίοι, αφού γίνονται σε πολύ μεγάλο βάθος, τις περιλαμβάνουν και τις υπερβαίνουν. Επιπλέον, η μηχανή σχεδιάστηκε έτσι ώστε να μαθαίνει από τα ίδια της τα παιχνίδια.

Αυτό λοιπόν που συμβαίνει τώρα δεν είναι αδιανόητο: τα ρομπότ που μαθαίνουν να μιλάνε μιμούμενα τις ανθρώπινες αντιδράσεις, ενσωματώνοντας στη μνήμη τους εκατομμύρια ανθρώπινους διαλόγους που μετά χρησιμοποιούν, έρχονται όλο και πιο κοντά στη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου, έχοντας ως επιπλέον όπλο την απέραντη μνήμη. Είναι σαν ένας άνθρωπος με όλη την google μέσα του. Άλλωστε θα την αντικαταστήσουν και την google ενώ δεν αποκλείεται να αντικαταστήσουν και τον άνθρωπο. Υπάρχουν κάποιοι που ήδη μιλούν για το τέλος της βασιλείας του Homo Sapiens και δεν μοιάζουν τόσο κινδυνολόγοι όσο θα ακούγονταν παλιότερα.

Αυτή η αλλαγή μοιάζει ακόμα φοβερότερη από την κλιματική. Ο άνθρωπος δεν καταστρέφει μόνο το περιβάλλον του, αλλά και τον εαυτό του. Η ίδια η υπαρξιακή δομή του –γλώσσα, δημιουργικότητα, ευφυΐα, αισθήματα– τίθεται για πρώτη φορά εν αμφιβόλω, μετατρέπεται σε ασύλληπτα θεμελιακή, διαλυτική κρίση ταυτότητας. Η ανθρωπότητα δεν προκαλεί απλώς καταστροφή, την κατασκευάζει κιόλας. Μίγμα απόλυτης φιλοδοξίας (μέχρι αυτοθυσίας) και ύβρεως, χωρίς προηγούμενο.

Κείμενο: Μανώλης Πιμπλής

πηγή