Ένα μοναστήρι με σπάνιες τοιχογραφίες είναι ο κρυμμένος θησαυρός στο νησάκι των Ιωαννίνων
Παίρνοντας το καραβάκι από τον Μώλο προς το νησάκι της λίμνης, σκέφτεται κανείς τις διάφορες ιστορίες γύρω από τον αλλιώτικο αυτό τόπο. Από τον πνιγμό της Κυρά Φροσύνης μέχρι τον αποκεφαλισμό του Αλή Πασά, το νησί των Ιωαννίνων συνδέθηκε με διάφορα πρόσωπα και γεγονότα που άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στον χρόνο. Ένα από αυτά τα σημάδια είναι και το μικρό – σήμερα – μοναστήρι του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπηνών στο νοτιοδυτικό τμήμα της βραχώδους νησίδας. Αν και δεν είναι συνεχώς επισκέψιμο, το μικρό μοναστήρι που εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται να τραβά το ενδιαφέρον του επισκέπτη, είναι ένα από τα κρυμμένα στολίδια των Ιωαννίνων.
Λίμνη Ιωαννίνων/Photo: Aμαλία Κωβαίου
Διασχίζοντας, όμως, την πέτρινη μικρή στοά που οδηγεί στο εσωτερικό του μοναστηριού, κανείς δεν μπορεί παρά να μην κοιτάζει δεξιά αριστερά θαυμάζοντας τις τετραγωνισμένες τοιχογραφίες με τα σκούρα χρώματα και τις αποστεωμένες, κάπως επιθετικές μορφές να γεμίζουν ασφυκτικά τον χώρο. Δεκάδες ζωηρές τοιχογραφίες χωρισμένες σε ορθογώνια πλαίσια γεμίζουν κάθε τοίχο μην αφήνοντας ούτε μία σπιθαμή επιφάνειας ελεύθερη.
Μονή Φιλανθρωπηνών/Photo: Shutterstock
Η ιστορία του μοναστηριού χάνεται στα βάθη των αιώνων και συνδέεται με την αινιγματική βυζαντινή οικογένεια των Φιλανθρωπηνών – εξ ου και το όνομα – από την Κωνσταντινούπολη. Οι πηγές λένε ότι η επιρροή της αριστοκρατικής οικογένειας ήταν τόσο μεγάλη που είχε φτάσει στο σημείο να ελέγχει τον βυζαντινό στρατό και την Εκκλησία πολύ εύκολα χωρίς να λογοδοτεί σε κανέναν και για κανέναν λόγο. Κάποια στιγμή λίγο πριν την Άλωση της Πόλης, η επιφανής οικογένεια με το κομψό και βαρύγδουπο όνομα – για άγνωστο λόγο – άρχισε να εγκαταλείπει την Κωνσταντινούπολη και να διασκορπίζεται σε διάφορες περιοχές. Ορισμένα μέλη της οικογένειας έγιναν καίσαρες στην Θεσσαλία, ενώ άλλοι έγιναν δούκες της Λήμνου και της Λέσβου.
Μονή Φιλανθρωπηνών/Photo: Shutterstock
Μάλιστα, πάνω από μία είσοδο του καθολικού της μονής υπάρχει μία τοιχογραφία που απεικονίζει τα μέλη της οικογένειας που είχαν αποσυρθεί τότε στο μοναστήρι, ενώ αν παρατηρήσετε σε βάθος, θα δείτε και τις ημερομηνίες θανάτου των Φιλανθρωπηνών που ζούσαν στην μονή. Ανά τους αιώνες, η μονή πέρασε από σαράντα κύματα, ενώ δεκάδες ανώνυμοι και μη καλλιτέχνες έβαζαν την υπογραφή τους στις τοιχογραφίες δίνοντας μας εξαιρετικά δείγματα τέχνης που όμοιά τους δεν υπάρχουν αλλού.
Περπατώντας στους διαδρόμους του μικρού μοναστηριού, αισθάνεστε αμέσως την αύρα της περίεργης αυτής οικογένειας. Ο υγρός αέρας και η κατανυκτική ατμόσφαιρα δημιουργούν ένα επιβλητικό σκηνικό που σε συνδυασμό με την μυστηριακή ατμόσφαιρα της λίμνης διεγείρουν την σκέψη κάθε επισκέπτη. Αν και η σημερινή μορφή του μοναστηριού δεν έχει καμία σχέση με αυτό που δημιούργησαν οι Φιλανθρωπηνοί αιώνες πριν, η πρωτότυπη διακόσμηση δίνει μία μικρή γεύση για την περασμένη αίγλη του χώρου.
Κείμενο: Γιάννης Κουτρούδης
