Σταμάτησα να διαβάζω ειδήσεις. Το πρόβλημα είμαι εγώ, ή το προϊόν;

Αν οι ειδησεογραφικοί ιστότοποι ήταν άνθρωποι, οι περισσότεροι θα είχαν διαγνωστεί με κλινική κατάθλιψη. Η δημοσιογράφος Amanda Ripley ομολογεί ένα κοινό για πολλούς από εμάς μυστικό, προτείνει όμως και μία λύση

Έχω ένα μυστικό. Το κράτησα κρυφό για περισσότερο από όσο θα ήθελα να παραδεχτώ. Μου φαινόταν αντιεπαγγελματικό, αόριστα ντροπιαστικό. Δεν ήταν αυτό που ήθελα να είμαι.

Αλλά θα το αποκαλύψω: Αποφεύγω συνειδητά τις ειδήσεις εδώ και χρόνια.

Δεν ήταν πάντα έτσι. Είμαι δημοσιογράφος εδώ και δύο δεκαετίες και συνήθιζα να περνώ ώρες καταναλώνοντας ειδήσεις, αποκαλώντας το «δουλειά». Κάθε πρωί, διάβαζα την Washington Post, τους New York Times και μερικές φορές τη Wall Street Journal. Στο γραφείο μου στο περιοδικό Time, είχα μια τηλεόραση που έπαιζε CNN σε σίγαση. Άκουγα NPR στο ντους. Τα Σαββατοκύριακα καταβρόχθιζα το New Yorker. Ένιωθα καθήκον μου να ενημερώνομαι, ως πολίτης και ως δημοσιογράφος — και επίσης, κατά κάποιον τρόπο το λάτρευα! Συνήθως, με έκανε να νιώθω περισσότερη περιέργεια, όχι λιγότερη.

@ Mohamed Hassan, Pixabay

Αλλά πριν από λίγα χρόνια, κάτι άλλαξε. Τα νέα άρχισαν να με επηρεάζουν. Μετά την πρωινή μου ανάγνωση, ένιωθα τόσο κουρασμένη που δεν μπορούσα να γράψω — ή να κάνω ο,τιδήποτε δημιουργικό. Άκουγα τις πρωινές ειδήσεις και ένιωθα ληθαργικήχωρίς κίνητρο και η μέρα μόλις είχε ξεκινήσει.

Ποιο ήταν το πρόβλημά μου; Κάποτε κάλυπτα τρομοκρατικές επιθέσεις, τυφώνες, αεροπορικά δυστυχήματα, κάθε είδους ανθρώπινο πόνο. Αλλά τώρα; Ήμουν πολύ διαπερατή. Ήταν σαν να είχα αναπτύξει αλλεργία στη γλουτένη, ενώ ήμουν αγρότης που καλλιεργεί σιτηρά!

Έτσι, όπως πολύς κόσμος, άρχισα να δοσομετρώ τις ειδήσεις. Έκοψα τις τηλεοπτικές ειδήσεις εντελώς, γιατί αυτό είναι απλώς κοινή λογική, και περίμενα μέχρι αργά το απόγευμα για να διαβάσω άλλες ειδήσεις. Σκεφτόμουν πως θα μπορούσα να τις βγάλω από μέσα μου μέχρι το δείπνο (και το κρασί).

@ Rahul Chakraborty, Unsplash

Όμως οι ειδήσεις εισέβαλαν σε κάθε χαραμάδα της ζωής. Δεν μπορούσα να αποφύγω την έκθεση — στα εισερχόμενα email μου, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε sms από φίλους. Προσπάθησα να σκληρύνω. Έδωσα στον εαυτό μου αυστηρές διαλέξεις: «Αυτή είναι η πραγματική ζωή και η πραγματική ζωή είναι καταθλιπτική! Συμβαίνει μια πανδημία, για όνομα του Θεού. Επιπλέον: Ρατσισμός! Επίσης: Κλιματική αλλαγή! Και πληθωρισμός! Τα πράγματα είναι καταθλιπτικά. Θα έπρεπε να έχεις κατάθλιψη!»

Το πρόβλημα είναι ότι δεν αναλάμβανα δράση. Η απογοήτευση ήταν παραλυτική. Δεν θα διάβαζα ας πούμε για ακόμη έναν πυροβολισμό σε σχολείο και μετά θα έστελνα ένα email στον αντιπρόσωπό μου στο Κογκρέσο. Όχι, είχα διαβάσει πάρα πολλές ιστορίες για τη δυσλειτουργία του Κογκρέσου για να σκεφτώ ότι θα είχε νόημα κάτι τέτοιο. Όλες οι ατομικές ενέργειες μου φαίνονταν άσκοπες όταν τελείωνα να διαβάζω τις ειδήσεις. Κυρίως, απλώς έπλεα στην απόγνωση.

@ Julius Ddrost, Unsplash

Πήγα σε μια ψυχοθεραπεύτρια. Μου είπε (έτοιμοι να το ακούσετε;) να σταματήσω να καταναλώνω ειδήσεις. Αυτό μου φαινόταν λάθος. Δεν ήταν σημαντικό να ενημερώνεσαι; Η παραίτηση από τις ειδήσεις ήταν σαν να εγκαταλείπεις τον κόσμο.

Τότε μια μέρα μια φίλη δημοσιογράφος μου εκμυστηρεύτηκε ότι απέφευγε και αυτή τις ειδήσεις. Μετά το άκουσα και από άλλον δημοσιογράφο. Και μετά και άλλον. (Οι περισσότερες ήταν γυναίκες, παρατήρησα, αν και όχι όλες.) Αυτά τα νέα για το ότι αντιπαθούσαν τις ειδήσεις λέγονταν πάντα ψιθυριστά, ένα βρώμικο μικρό μυστικό. Μου θύμισε τη σκηνή στο «The Social Dilemma», όταν όλα εκείνα τα στελέχη της τεχνολογίας παραδέχτηκαν ότι δεν άφηναν τα παιδιά τους να χρησιμοποιήσουν τα προϊόντα που είχαν δημιουργήσει.

Και εδώ ερχόμαστε στην καρδιά του προβλήματος: Εάν τόσοι πολλοί από εμάς νιώθουμε δηλητηριασμένοι από τα προϊόντα μας, μήπως υπάρχει κάτι λάθος με αυτά;

Τον περασμένο μήνα, νέα στοιχεία από το Ινστιτούτο Reuters έδειξαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αποφυγής ειδήσεων στον κόσμο. Περίπου 4 στους 10 Αμερικανούς μερικές φορές ή συχνά αποφεύγουν την επαφή με τις ειδήσεις — ποσοστό υψηλότερο από τουλάχιστον 30 άλλες χώρες. Και σε όλες τις χώρες, οι γυναίκες είναι πολύ πιο πιθανό να αποφεύγουν τις ειδήσεις από τους άνδρες. Δεν ήμουν μόνο εγώ και οι υποκριτές δημοσιογράφοι φίλοι μου τελικά!

Γιατί οι άνθρωποι αποφεύγουν τις ειδήσεις; Είναι επαναλαμβανόμενες και αποκαρδιωτικές, συχνά αμφίβολης αξιοπιστίας και αφήνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ανίσχυροι, σύμφωνα με την έρευνα. Τα στοιχεία υποστηρίζουν την απόφασή τους να αποσυρθούν. Αποδεικνύεται ότι όσο περισσότερες ειδήσεις καταναλώνουμε για γεγονότα με μαζικές απώλειες, όπως πυροβολισμοί, τόσο περισσότερο υποφέρουμε. Όσο περισσότερες πολιτικές ειδήσεις προσλαμβάνουμε, τόσο πιο λανθασμένη εικόνα έχουμε σχετικά με το ποιοι είμαστε. Εάν ο στόχος της δημοσιογραφίας είναι να ενημερώνει τους ανθρώπους, πού είναι τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι λειτουργεί;

@Joshua Rawson Harris, Unsplash

Οπότε ίσως κάτι δεν πάει καλά με τις ειδήσεις. Αλλά τι; Πολλοί λένε ότι το πρόβλημα είναι η μεροληψία. Οι δημοσιογράφοι λένε ότι το πρόβλημα είναι το επιχειρηματικό μοντέλο: Η αρνητικότητα φέρνει κλικ. Αλλά έχω αρχίσει να σκέφτομαι ότι και από τις δύο θεωρίες λείπει το πιο σημαντικό κομμάτι του παζλ: ο ανθρώπινος παράγοντας.

Οι σημερινές ειδήσεις, ακόμη και οι έντυπες ειδήσεις υψηλής ποιότητας, δεν είναι σχεδιασμένες για ανθρώπους. Όπως λέει η Krista Tippett, δημοσιογράφος και παρουσιάστρια της ραδιοφωνικής εκπομπής και του podcast «On Being», «Δεν νομίζω ότι είμαστε εξοπλισμένοι, φυσιολογικά ή διανοητικά, για να προσλαμβάνουμε καταστροφικές και συγκεχυμένες ειδήσεις και εικόνες, 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες την εβδομάδα. Είμαστε αναλογικά πλάσματα σε έναν ψηφιακό κόσμο».

Πέρασα τον περασμένο χρόνο προσπαθώντας να καταλάβω πώς μπορεί να έμοιαζαν οι ειδήσεις που θα είχαν σχεδιαστεί για τους ανθρώπους του 21ου αιώνα – παίρνοντας συνεντεύξεις από γιατρούς που ειδικεύονται στο πώς να μεταφέρουν κακές ειδήσεις σε ασθενείς, από συμπεριφοριστικούς επιστήμονες που κατανοούν τι χρειάζονται οι άνθρωποι για να ζήσουν μια πλήρη, ενημερωμένη ζωή και ψυχολόγους που βλέπουν ασθενείς για «αγχώδη διαταραχή από τίτλους ειδήσεων». (Ναι, αυτό υπάρχει στ’αλήθεια.)

@ Luis Cortés, Unsplash

Όταν απόσταξα όλα όσα μου είπαν, διαπίστωσα ότι υπάρχουν τρία απλά συστατικά που λείπουν από τις ειδήσεις όπως τις ξέρουμε.

Πρώτον, χρειαζόμαστε ελπίδα για να σηκωθούμε το πρωί. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η ελπίδα συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης, χρόνιου πόνου, αϋπνίας και καρκίνου, μεταξύ πολλών άλλων πραγμάτων. Η απελπισία, αντίθετα, συνδέεται με άγχος, κατάθλιψη, διαταραχή μετατραυματικού στρες και… θάνατο.

«Η ελπίδα είναι σαν το νερό», λέει ο David Bornstein, συνιδρυτής του μη κερδοσκοπικού δικτύου Solutions Journalism Network. «Πρέπει να έχεις κάτι στο οποίο να πιστεύεις. Αν ασχολείσαι με την εστίαση, θα δώσεις στους ανθρώπους νερό. Γιατί καταλαβαίνεις την ανθρώπινη βιολογία. Είναι περίεργο που η δημοσιογραφία δυσκολεύεται να το καταλάβει αυτό. Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν μια αίσθηση δυνατοτήτων».

Τον περασμένο Δεκέμβριο, οι New York Times δημοσίευσαν ένα φιλόδοξο πολυμεσικό πρότζεκτ με τίτλο «Καρτ ποστάλ από έναν κόσμο που φλέγεται», που εξιστορεί πώς η κλιματική αλλαγή έχει αλλάξει τη ζωή σε 193 χώρες. Ξεκινούσε με ένα γραφικό της Γης σε φλόγες, που περιστρέφεται στο διάστημα, και τις λέξεις, «Πόλεις που καταπίνονται από τη σκόνη. Η ανθρώπινη ιστορία πνίγηκε στη θάλασσα». Δεν σας κοροϊδεύω. Αυτή ήταν μια καλοπροαίρετη προσπάθεια, αλλά απλά δεν σχεδιάστηκε για ανθρώπους. Δεν ξέρω για ποιο είδος θα λειτουργούσε, αλλά όχι για κάποιο από αυτά που γνωρίζω.

Αντίθετα, σκεφτείτε ένα άλλο πρόσφατο άρθρο των New York Times, για ένα διαφορετικό πρόβλημα – την έλλειψη στέγης. Αυτό το κείμενο περιγράφει λεπτομερώς πώς η πόλη του Χιούστον μετέφερε 25.000 ανθρώπους που βίωναν την αστεγία σε δικά τους σπίτια. Δεν ήταν εύκολο να το πιστέψεις. Περιείχε εκτενές ρεπορτάζ και πολλούς περιορισμούς. Αλλά διαβάζοντάς το, νιώθεις έναν χώρο να ανοίγει στο στήθος σου – σαν να ξεκλειδώνεις μια πόρτα από ένα μπουντρούμι.

@ Jan Tinneberg, Unsplash

Δεύτερον, οι άνθρωποι χρειάζονται μια αίσθηση αυτενέργειας. Αυτό δεν είναι κάτι που σκέφτονται οι περισσότεροι ρεπόρτερ, πιθανώς επειδή το έχουν στη δουλειά τους. Αλλά το να νιώθεις ότι εσύ και οι συνάνθρωποί σου μπορείτε να κάνετε κάτι – ακόμη και κάτι μικρό – είναι ο τρόπος με τον οποίο μετατρέπουμε τον θυμό σε δράση, την απογοήτευση σε εφεύρεση. Αυτή η αυτο-αποτελεσματικότητα είναι απαραίτητη για οποιαδήποτε λειτουργική δημοκρατία.

Πουθενά δεν είναι πιο εμφανής η κραυγαλέα ανάγκη για αυτενέργεια και ελπίδα όσο στην κάλυψη της κλιματικής κρίσης. Από όλες τις ιστορίες για το κλίμα που μεταδόθηκαν στις βραδινές ειδήσεις και τις Κυριακάτικες πρωινές εκπομπές το 2021, μόνο το ένα τρίτο συζήτησε πιθανές λύσεις, σύμφωνα με μια μελέτη της Media Matters για την Αμερική. Πώς θα ήταν η αυτενέργεια; Μπορεί να μοιάζει με το άρθρο της The Post του Απριλίου που περιγράφει λεπτομερώς έξι τρόπους για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή. Ή μπορεί να μοιάζει με τα viral βίντεο στο TikTok, όπου μη-δημοσιογράφοι όπως η @thegarbagequeen έχουν αρχίσει να γεμίζουν το κενό, πανηγυρίζοντας τις σταδιακές περιβαλλοντικές νίκες και αποδομώντας τις αφηγήσεις περί του ότι «είμαστε καταδικασμένοι».

@ Markus Spiske, Unsplash

Τέλος, χρειαζόμαστε αξιοπρέπεια. Αυτό δεν είναι επίσης κάτι που σκέφτονται οι περισσότεροι δημοσιογράφοι, σύμφωνα με την εμπειρία μου. Περίεργο, γιατί είναι αναγκαίο για να κατανοήσουμε γιατί οι άνθρωποι κάνουν αυτό που κάνουν.

Πώς μοιάζει η αξιοπρέπεια; Ο Shamil Idriss, επικεφαλής του Search for Common Ground, που εργάζεται για την πρόληψη της βίας σε 31 χώρες, το εξηγεί απλά: «Για μένα, είναι η αίσθηση που έχω ότι έχω σημασία, ότι η ζωή μου έχει κάποια αξία». Στη δημοσιογραφία, το να συμπεριφέρεσαι στους ανθρώπους σαν να έχουν σημασία σημαίνει, κυρίως, να τους ακούς — ίσως ο τρόπος με τον οποίο το «Curious City» του WBEZ ακούει το κοινό του για να αποφασίσει τι θα διερευνήσει, για παράδειγμα. Μπορεί να σημαίνει ότι προσκαλούμε τους θεατές να μιλήσουν μεταξύ τους, πολιτισμένα, όπως έκανε ο σταθμός Atlanta NBC 11Alive, επιστρατεύοντας γονείς από την περιοχή, που είναι δύσπιστοι για την κριτική θεωρία της φυλής, για να πάρουν συνέντευξη από σχολικούς αξιωματούχους και ιστορικούς μπροστά στην κάμερα. Και σημαίνει να γράφουμε για τους ανθρώπους ως κάτι περισσότερο από το άθροισμα των συνθηκών τους, όπως το έκανε περίφημα η δημοσιογράφος Katherine Boo στις σελίδες της Washington Post.

Υπάρχει ένας καλύτερος τρόπος να επικοινωνήσουμε τις ειδήσεις – συμπεριλαμβανομένων των πολύ κακών ειδήσεων. Ένας τρόπος να πυροδοτήσουμε θυμό και δράση. Ενσυναίσθηση μαζί με αξιοπρέπεια. Ελπίδα δίπλα στον φόβο. Υπάρχει ένας άλλος τρόπος, και δεν οδηγεί σε χρεωκοπία ή ωραιοποίηση. Αλλά αυτή τη στιγμή, αυτά τα παραδείγματα που ανέφερα παραμένουν πολύ σπάνια.

Είναι δύσκολο να γενικεύσεις μιλώντας για τα μέσα ενημέρωσης. Η κατηγορία περιλαμβάνει σκληρά εργαζόμενους εξουθενωμένους ρεπόρτερ, αφοσιωμένους διασταυρωτές ειδήσεων και παραγωγούς πολέμιους των ψευδών ειδήσεων, καθώς και ξεδιάντροπους προπαγανδιστές, απατεώνες και συγκρουσιακούς επιχειρηματίες. Είναι πολύ μεγάλη κατηγορία για να μιλήσουμε με οποιαδήποτε σαφήνεια. Αλλά είναι δίκαιο να πούμε ότι αν οι ειδησεογραφικοί ιστότοποι ήταν άνθρωποι, οι περισσότεροι θα είχαν διαγνωστεί ως κλινικά καταθλιπτικοί αυτή τη στιγμή.

Το να αλλάξει αυτό μπορεί να απαιτεί από τους δημοσιογράφους να αποδεχτούν ότι ορισμένες από τις βασικές πεποιθήσεις τους είναι ξεπερασμένες. «Η θεωρία της αλλαγής του δημοσιογράφου είναι ότι ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί η καταστροφή είναι να κρατάς τους ανθρώπους επικεντρωμένους στην πιθανότητα καταστροφής επί 24ωρου βάσεως», λέει ο Bornstein. Αυτό λειτουργούσε – κάπως – στο παρελθόν. Οι δημοσιογράφοι μπορούσαν να καταγράφουν επιμελώς τις απειλές και τη διαφθορά και στη συνέχεια να αφήνουν τη λογοδοσία να πέσει βροχή. Αλλά αυτή η δυναμική λειτουργεί μόνο εάν το κοινό είναι πιο ενοποιημένο και οι δημοσιογράφοι χαίρουν ευρείας εμπιστοσύνης. Αυτές τις μέρες, δεν έχει σημασία πόσα από τα ψέματα του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ μετρούν αξιόπιστοι fact-checkers. Δεν θα αλλάξει η γνώμη κανενός. Πολλοί δημοσιογράφοι, ίσως απογοητευμένοι από την αδυναμία τους, απάντησαν με το να φωνάζουν πιο δυνατά και διαπεραστικά. Κάτι που κάνει περισσότερους ανθρώπους (ναι, το μαντέψατε) να αποφεύγουν τις ειδήσεις.

@ Jon Tyson, Unsplash

Μια καλύτερη θεωρία της αλλαγής, προτείνει ο Bornstein, θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι: «Ο κόσμος θα γίνει καλύτερος όταν οι άνθρωποι κατανοούν τα προβλήματα, τις απειλές και τις προκλήσεις και ποιες είναι οι καλύτερες επιλογές τους για να σημειώσουν πρόοδο». Αυτός και οι συνάδελφοί του έχουν πλέον εκπαιδεύσει πάνω από 25.000 δημοσιογράφους σε όλο τον κόσμο στο να δημιουργούν υψηλής ποιότητας ιστορίες λύσεων.

Τέλος, κάτι που έχει άμεση σχέση: Οι άνθρωποι που παράγουν τις ειδήσεις ζορίζονται και οι ίδιοι, και ενώ δεν είναι πιθανό να το παραδεχτούν, αυτό διαστρεβλώνει την κάλυψη. Οι «τοξικομανείς των ειδήσεων» τείνουν να πίνουν βαθιά από το σκοτάδι, νομίζοντας λανθασμένα ότι θα τους κάνει πιο έξυπνους. Όλη αυτή η αγωνία δεν έχει πού να πάει — και διαρρέει στα κείμενά τους.

Ξέρω τι σκέφτεστε: Τι γίνεται με τα χρήματα; Το επιχειρηματικό μοντέλο των ειδήσεων απαιτεί κλικ. Και ο ευκολότερος τρόπος για να τραβήξει κανείς την προσοχή είναι μέσω μιας πυροσβεστικής μάνικας αγανάκτησης, φόβου και καταστροφής.

Αλλά πώς ξέρουμε ότι οι άνθρωποι δεν θα κάνουν κλικ – ή δεν θα εγγραφούν – εάν οι ειδήσεις είχαν σχεδιαστεί για ανθρώπους; Πώς το ξέρουμε, αν σχεδόν κανείς δεν το έχει δοκιμάσει;

Δεν υπάρχουν ακόμα πολλά μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία που να δημιουργούν συστηματικά ειδήσεις για ανθρώπους, αλλά ένα που θαυμάζω είναι το Christian Science Monitor. Κάθε τεύχος περιλαμβάνει ρεπορτάζ από όλον τον κόσμο, ζωντανές φωτογραφίες, βάναυσες πραγματικότητες — παράλληλα με την ελπίδα, την αυτενέργεια και την αξιοπρέπεια. Οι ιστορίες περιλαμβάνουν μια σύντομη επεξήγηση που ονομάζεται «Γιατί το γράψαμε αυτό», αντιμετωπίζοντας τους αναγνώστες σαν αξιοσέβαστους συνεργάτες.

@ Jon Tyson, Unsplash

Είναι ένα είδος δημοσιογραφίας χαμηλού εγωισμού, υψηλής περιέργειας, που άρχισα να προσπαθώ να μιμηθώ στη δουλειά μου. Δεν τα καταφέρνω πάντα. Μπορεί να είναι άβολο, για παράδειγμα, να αφήνω τους ακροατές να υπαγορεύουν το θέμα του podcast μου. Αλλά τον περασμένο μήνα, πέρασα τέσσερις ώρες σε μια συγκέντρωση κατά των αμβλώσεων με ένα τηλεοπτικό συνεργείο και έκανα κάτι που δεν είχα ξανακάνει: Απλώς προσπάθησα να καταλάβω, βαθιά, τι μου έλεγαν οι άνθρωποι. Δεν προσπάθησα να αποσπάσω το πιο ανατριχιαστικό απόσπασμα ή το ζωντανό, ειρωνικό ανέκδοτο. Απλώς έκανα πιο βαθιές ερωτήσεις, χωρίς επίκριση. Ένιωθα λιγότερο «συναλλακτική», περισσότερο ανθρώπινη. Ένιωσα επίσης πιο ενημερωμένη.

Έτσι, καθώς προετοιμαζόμαστε για τις επερχόμενες εκλογές, μεταλλάξεις και κατακλυσμούς, ιδού η έκκλησή μου προς όλους τους συναδέλφους μου δημοσιογράφους: Στείλτε μια ομάδα αναζήτησης για το 42% που αποφεύγει τις ειδήσεις. Δεν μπορεί να κάνουμε όλοι λάθος. Ή να είμαστε υπερευαίσθητοι ή αδύναμοι. Και μπορεί να είμαστε εσείς.

@ Phyllis Poon, Unsplash

Μετάφραση/επιμέλεια: Δάφνη Σκαλιώνη

πηγή