Πέντε βιβλία με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας: Ιστορίες θάρρους, μητρότητα, γυναικοκτονίες

Georgeclerk via Getty Images

«Το ρολόι των γυναικείων δικαιωμάτων πηγαίνει πίσω»», αναφέρει σε άρθρο του ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.

Η βραβευμένη με Booker, συγγραφέας και ακτιβίστρια Μπερναρντίν Εβαρίστο γράφει για τον αγώνα να βρει τον εαυτό της, η δημοσιογράφος Τζένη Κριθαρά ερευνά τα φαινόμενα της γυναικοκτονίας και παρουσιάζει δέκα αληθινές ιστορίες γυναικών στην Ελλάδα που βίωσαν την έμφυλη βία, ο Σάκης Σερέφας αφηγείται στο νέο βιβλίο του την περιπετειώδη ζωή της Μαρίκας Νίνου, που γεννήθηκε έναν αιώνα πριν, ο Λύο Καλοβυρνάς προσεγγίζει το θέμα της μητρότητας θέτοντας το ερώτημα, σε ποιον βαθμό επιλέγεται ελεύθερα ή επιβάλλεται κοινωνικά και η Άννα Καραμάνου καταγράφει τους αποσιωπημένους φεμινιστικούς αγώνες και τη συμβολή των γυναικών στην επέκταση και θεσμική θεμελίωση του νεοελληνικού κράτους με αφετηρία την Επανάσταση του 1821 και τερματικό σταθμό την πανδημία και το κίνημα MeToo 2021.

«Καθώς ο κόσμος γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, το ρολόι των γυναικείων δικαιωμάτων πηγαίνει πίσω», αναφέρει μεταξύ άλλων ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες σε άρθρο του για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, σημειώνοντας ότι «οι γυναίκες έχουν αντιμετωπίσει με ηρωικό τρόπο την πανδημία COVID-19 ως γιατροί, νοσοκόμες, ως εργαζόμενες στη δημόσια υγεία και την κοινωνική περίθαλψη. Την ίδια στιγμή όμως, τα κορίτσια και οι γυναίκες είναι οι πρώτες που χάνουν τις δουλειές τους ή εγκαταλείπουν το σχολείο, ασχολούμενες περισσότερο σε μη αμειβόμενες εργασίες φροντίδας, αντιμετωπίζοντας υψηλότατα επίπεδα οικιακής και ψηφιακής κακοποίησης και παιδικών γάμων […] Οι ρίζες της πατριαρχίας είναι βαθιές. Ζούμε ακόμα σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούν οι άντρες με μια κουλτούρα ανδρικής κυριαρχίας».

Η HuffPost προτείνει πέντε βιβλία που επιχειρούν να φωτίσουν, καθένα από διαφορετική γωνία, τη θέση και τον ρόλο της σύγχρονης γυναίκας.

«Μανιφέστο. Πώς να μην τα παρατάς ποτέ» της Μπερναρντίν Εβαρίστο (εκδόσεις Gutenberg, μετάφραση Ρένα Χατχούτ)

«Το βιβλίο αυτό αποκαλύπτει τι χρειάστηκε για να συνεχίσω να προχωρώ και να ωριμάζω· και για σας που παλεύετε πολύ καιρό, που ίσως αναγνωρίσετε τις δικές σας ιστορίες στη δική μου, ελπίζω ότι θα αποτελέσει έμπνευση καθώς ταξιδεύετε στα δικά σας μονοπάτια προς την πραγματοποίηση των φιλοδοξιών σας».

Η συγγραφέας του διεθνούς μπεστ σέλερ «Κορίτσι, γυναίκα, άλλο», μιλά για την καταγωγή, την οικογένεια, τη ζωή της και τις επιλογές της μέχρι τη βράβευση της με το βραβείο Booker το 2019.

Πρώτη μαύρη γυναίκα που κερδίζει αυτή την τόσο σημαντική διάκριση, πρόεδρος φέτος της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας του Ηνωμένου Βασιλείου, η Μπερναρντίν Εβαρίστο βρέθηκε, μετά από δεκαετίες που εργαζόταν ως συγγραφέας, δασκάλα, τραγουδίστρια, ακτιβίστρια, από το περιθώριο στο παγκόσμιο προσκήνιο. Στο «Μανιφέστο» μιλά για τον ρατσισμό που βίωσε από τα παιδικά της χρόνια και για τις δυσκολίες που συνάντησε στην πορεία της και συνδέονται με την φυλή, το φύλο, την κοινωνική τάξη, τη διαφορετικότητα, τη σεξουαλικότητα, το πέρασμα της νιότης.

Το «Μανιφέστο» είναι ένα βιβλίο για το πώς να μην τα παρατάς ποτέ. Μια προσωπική εξομολόγηση για το θάρρος που επέδειξε, για το πώς κάθε εμπόδιο που ξεπέρασε είτε στην προσωπική της είτε στην επαγγελματική ζωή την έκαναν «πιο ανθεκτική και αποφασισμένη να συνεχίσει».

Με αξιοσημείωτη ειλικρίνεια και χιούμορ, διηγείται την ιστορία της οικογένειάς της, περιγράφει την καλλιτεχνική της πορεία από το θέατρο στην ποίηση και όχι μόνο, και μιλά για ένα πλήθος εραστών και των δύο φύλων συνδέοντας όλα αυτά με το πώς έγινε η συγγραφέας που είναι σήμερα. Μια συγκινητική και απολαυστική αφήγηση μιας δημιουργικής ζωής όπως βιώθηκε από μια συγγραφέα η οποία μεγάλωσε σε μια εποχή όπου το «Μαύρος Βρετανός» θεωρείτο οξύμωρο. The Irish Times.

«Άνθρωπος Μαρίκα: Από τη Σμύρνη στην Κοκκινιά»» του Σάκη Σερέφα (εκδόσεις Μεταίχμιο)

Ένα πεζογράφημα το οποίο, με αφορμή τη μυθιστορηματική ζωή της Μαρίκας Νίνου, μίας γυναίκας που σε άλλους καιρούς βρήκε τη δύναμη να χαράξει τη δική της πορεία, μιλά για την ιστορία της Ελλάδας από τη μικρασιατική καταστροφή μέχρι τα μεταπολεμικά χρόνια.

«1922. Γέννηση πάνω στο καράβι που φέρνει την Αρμένισσα μάνα πρόσφυγα από τη Μικρά Ασία στον Πειραιά. Ο παππούς φρεσκοσφαγµένος στο μικρασιάτικο χασαπαριό. Το βρεφούδι μεγαλώνει και μαγεύει µε τη φωνή του τον κοσμάκη όταν ψέλνει στην αρμένικη εκκλησία του Σουρπ Αγκόπ, του Αγίου Ιακώβου. Γυναίκες που δεν βγάζουν ποτέ από πάνω τους τα άσπρα γάντια. Γιατί; Δικτατορία Μεταξά, νεολαία Μεταξά, Σκαπανείς και Φαλαγγίτες. Ζογκλερικά στο Φάληρο µε τον άντρα και το παιδί της. Είναι το «Ντούο Νίνο και Μισό». Η πρώτη της ηχογράφηση. Ώρες τώρα σε κρυφοκοιτάζω. Εμφύλιος. Βομβαρδιστικά Χελντάιβερς καθέτου εφορµήσεως. Ναπάλµ στον Γράμμο. Ο τραυματίας. Γνωριμία µε τον Βασίλη της ζωής της. Μαζί στο πάλκο στου Τζίµη του Χοντρού. Τα καβουράκια. Ο Πόλεμος της Κορέας και το σπίτι στο Αιγάλεω. Απόψε κάνεις µπαµ. Το πεπρωμένο της χαραγμένο πάνω στον 38ο βόρειο παράλληλο. Οι Ελληνίδες ψηφίζουν πρώτη φορά στις δημοτικές εκλογές. Η γυναίκα που ψηφίζει. Τουρνέ στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη. Στο Τούνεζι, στην Μπαρµπαριά. Ένα πιάνο στον βυθό. Σεπτεµβριανά στην Κωνσταντινούπολη. Φωτογραφικά φιλµ κρυμμένα σε τάφους. Καρκίνος. Μόνη. Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα. Γλάροι κρώζουν δυσοίωνα από πάνω της στη Νέα Υόρκη. Ρεστοράν-µπαρ Νέον Βυζάντιον, 42ος Δρόμος. Με γέρασε η ξενιτιά. Νοσοκομεία. Βέρι βέρι μπαντ. Μόνη. Δολάρια πάνω στη σόλα µε την τσίχλα. Γεννήθηκα για να πονώ. Αίμα στην πίστα.
1957. Το λαπαδιάζει το κόλλυβο η φρυγανιά; Κηδεία. Μόνη. Χωρίς εκείνον
».

«Είμαι γυναίκα, γι’ αυτό με σκοτώνεις» της Τζένης Κριθαρά (εκδόσεις ΚΨΜ)

Η δημοσιογράφος Τζένη Κριθαρά ερευνά τα φαινόμενα της γυναικοκτονίας και της έμφυλης ανισότητας, που ευθύνονται για τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων γυναικών και ΛΟΑΤΚΙ ατόμων σε όλον τον κόσμο, αλλά και παρουσιάζει δέκα αληθινές ιστορίες γυναικών στην Ελλάδα, που βίωσαν την έμφυλη βία σε κάθε έκφανσή της.

Γυναικοκτονία: η λέξη που ενοχλεί, που διχάζει, που προκαλεί. Πατριαρχία, σεξισμός, τοξική αρρενωπότητα, εσωτερικευμένος μισογυνισμός, ενοχοποποίηση του θύματος και σεξουαλική αντικειμενικοποίηση: Συμπεριφορές και στερεότυπα που διαμορφώνουν, φυσιολογικοποιούν και δικαιολογούν τη γυναικοκτόνο πρόθεση. Αιτίες που οπλίζουν το χέρι κάθε κακοποιητή. Αποδείξεις πως η ισότητα των φύλων αποτελεί γράμμα του νόμου και όχι πνεύμα της πολιτείας. Η έμφυλη βία, που καταγράφεται καθημερινά σε όλες τις εκφάνσεις της, δεν αφήνει περιθώρια για αυταπάτες περί έμφυλης ισοτιμίας. Ο δρόμος που μένει να διανυθεί είναι μακρύς.

Δέκα γυναίκες αφηγούνται τις δικές τους εμπειρίες. Δέκα άνθρωποι που υπέστησαν βία λόγω του φύλου τους αποκαλύπτουν -χωρίς να περιγράφουν τίποτα άλλο πέρα από το βίωμά τους- πώς γεννάται, πώς εκφράζεται και πώς συγκαλύπτεται το έμφυλο έγκλημα. Τίποτα δεν είναι πιο ωμό από τη βία, τίποτα δεν είναι πιο βίαιο από την ανισότητα.

«Μητέρα μηδέν παιδιών. Η μητρότητα ως επιλογή ή επιβολή» του Λύο Καλοβυρνά (εκδόσεις Gutenberg)

Είναι η μητρότητα ανθρώπινο ένστικτο; Υπάρχει το μητρικό φίλτρο; Τι ισχύει πραγματικά με το βιολογικό ρολόι; Οι γυναίκες που δεν έκαναν παιδί μετανιώνουν; Υπάρχουν γυναίκες που έκαναν παιδί και το μετάνιωσαν; Σε ποιον βαθμό η μητρότητα επιλέγεται ελεύθερα ή επιβάλλεται κοινωνικά; Είναι εγωιστικό που (δεν) θέλω παιδί; Είναι φυσιολογικό που δεν θέλω να γίνω μητέρα; Πώς μπορώ να σιγουρευτώ αν θέλω παιδί ή όχι;

Όταν η μητρότητα θεωρείται υπέρτατη αξία και μοναδική «φυσιολογική» πορεία όλων των γυναικών, οι γυναίκες που σκέφτονται να μη γίνουν μητέρες δέχονται συνεχείς πιέσεις για να συμμορφωθούν στο επικρατές κοινωνικό πρότυπο και να εκπληρώσουν τη «φύση» τους. Οι πιέσεις ξεκινούν από τόσο νωρίς, που πολλές γυναίκες δυσκολεύονται να ανιχνεύσουν το «πραγματικό» τους θέλω. Το να κάνουμε παιδιά θεωρείται μια μη απόφαση, ένας νόμος της φύσης, με αποτέλεσμα να μπερδεύονται τα όρια ανάμεσα στο θέλω να γίνω μητέρα και στο συναινώ να γίνω μητέρα. Το πώς χρησιμοποιούμε τη μήτρα μας διχοτομεί τις γυναίκες σε επιτυχημένες και αποτυχημένες.

Αυτό το βιβλίο, το οποίο βασίζεται σε έρευνες και στις ψυχοθεραπευτικές ομάδες που οργανώνει ο Λύο Καλοβυρνάς από το 2012, δίνει φωνή στις γυναίκες, με ή χωρίς παιδιά, οι οποίες όχι μόνο δεν ακούγονται, αλλά φιμώνονται και υποτιμώνται ως προβληματικές ή ανύπαρκτες.

«Η ειρηνική εξέγερση των θηλυκών SAPIENS 1821 – 2021» της Άννας Καραμάνου (εκδόσεις Αρμός)

«Είναι εντυπωσιακό να αναφέρεται ο Ρήγας στην οικουμενικότητα της παιδείας, στην εκμάθηση ξένων γλωσσών και σε ίσα δικαιώματα ανδρών και γυναικών στα τέλη του 18ου αιώνα, όταν οι πρωταγωνιστές της Γαλλικής Επανάστασης όχι μόνο αρνήθηκαν να τα αναγνωρίσουν, αλλά έθεσαν υπό διωγμόν όσες γυναίκες τόλμησαν να τα διεκδικήσουν…»

Μεγάλα ιστορικά γεγονότα, ο ρόλος της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, οι θρίαμβοι και οι εθνικές συμφορές, ο ρόλος των γυναικών, αλλά και ποιες ιδέες διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Ελλάδα. Ποια ήταν η επιρροή του ευρωπαϊκού και νεοελληνικού Διαφωτισμού; Ποιος ο ρόλος της ελληνικής διασποράς και της Δύσης; Ποια ήταν η δυναμική συμμετοχή των γυναικών στον νικηφόρο Αγώνα κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στους μετέπειτα πολέμους;

Ένα βιβλίο «για εκείνα που συνήθως παραλείπουν οι ιστορικοί και οι συγγραφείς», που καταγράφει «τους αποσιωπημένους φεμινιστικούς αγώνες και τη σημαντική συμβολή των θηλυκών ανθρώπων στην επέκταση και θεσμική θεμελίωση του νεοελληνικού κράτους από τους Ιωάννη Καποδίστρια, Βασιλιά Όθωνα, Χαρίλαο Τρικούπη και Ελευθέριο Βενιζέλο, μέχρι και τη σύγχρονη ευρωπαϊκή εποχή».

Πηγή