Zanele Muholi, Bester I, Mayotte 2015 © Stevenson Gallery – Tate Modern
Tα μεγάλα μουσεία του κόσμου συνεχίζουν, έστω και online, να προσφέρουν απλόχερα τις συλλογές τους στο κοινό.
Από τον Γιάννη Κωνσταντινίδη
Η οθόνη του υπολογιστή και εκείνη του τηλεφώνου είναι σταθερά το «ανοιχτό παράθυρο» που φρεσκάρει τη σκέψη εν μέσω καραντίνας και μας μεταφέρει τα αναζωογονητικά εικαστικά ερεθίσματα που προσφέρουν πλουσιοπάροχα τα μεγάλα μουσεία του κόσμου, από τα οποία, τα πιο ενδιαφέροντα καταγράφουμε εδώ.
Στην ιστοσελίδα της Tate είναι πάντα άψογα ενημερωμένη η ενότητα «Queer Lives and Art», που είναι ένα διαρκές θεματικό αφιέρωμα στους LGBTQ+ καλλιτέχνες και στην τέχνη τους. Προσφέρει διαδικτυακές εκθέσεις, περιγραφές και ανάλυση σημαντικών έργων, σημειώσεις για τους καλλιτέχνες, ουσιώδη «αποφθέγματά» τους, Ιστορία της Τέχνης μέσα από την queer οπτική και πολλά ακόμη ανάλογα. Μεταξύ αυτών παρουσιάζεται τώρα και το πώς «ανακαλύπτουν εκ νέου την ομορφιά» οι Zanele Muholi από τη Νότιο Αφρική. Πρόκειται μεν για ένα φυσικό πρόσωπο, αλλά επειδή αρνείται την υπαγωγή του στη δυικότητα της διαφοράς των φύλων, απαιτεί κάθε αναφορά στο όνομά του να είναι τριτοπρόσωπη και στον πληθυντικό, ειδικά κατά τη σεζόν που διανύουμε, κατά την οποία οι Zanele Muholi είναι οι πιο περιζήτητοι queer δημιουργοί.
Το Βρετανικό Μουσείο προσφέρει ακουστικές ξεναγήσεις για τα πιο δημοφιλή εκθέματά του, μεταξύ των οποίων και τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Διατίθενται τουλάχιστον 18 τέτοια ηχητικά αρχεία του τύπου «παλιό καλό BBC» και, όπως είναι αναμενόμενο, είναι όλα τους άψογα όσον αφορά τον τόνο του φλέγματος και το περιεχόμενό τους. Παρέχεται, επίσης, εικονική περιπλάνηση στις αίθουσες όπου φιλοξενούνται τα συγκεκριμένα εκθέματα.
Γλυπτό δικέφαλου ερπετού, 15ος – 16ος αιώνας μ.Χ – Βρετανικό Μουσείο
Το κέντρο Georges Pompidou στο Παρίσι (Μπομπούρ για τους φίλους) προτείνει βιντεο-ξεναγήσεις, στα γαλλικά, σε εκθέσεις του που έχουν τελειώσει. Μεταξύ αυτών «λαμπυρίζει» η πρόσφατη αναδρομική στο έργο των Christo & Jeanne-Claude, στην οποία εκτέθηκαν και έργα του Christo που είναι σχεδόν άγνωστα, παρότι είναι εντυπωσιακά και ανήκουν στην εποχή που εκείνος μόλις είχε φτάσει στο Παρίσι από τη Βουλγαρία, στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Στην έκθεση παρουσιάστηκε, επίσης, μια αναπαραγωγή του πρώτου μεγάλης κλίμακας έργου του σε αστικό περιβάλλον, που ήταν ένα οδόφραγμα από βαρέλια πετρελαίου σε δρόμο του Παρισιού, την εποχή που στο Βερολίνο θα υψωνόταν το διαβόητο τείχος που θα χώριζε την πόλη σε δύο τομείς. Το έργο αυτό φιγουράρει τυπωμένο και σε μία από τις πιο όμορφες πάνινες τσάντες (tote bags) που διατίθενται στο πωλητήριο του Μπομπούρ.
Christo and Jeanne-Claude, «Το “αμπαλάζ” της Πον Νεφ» (1975-1985) – Κέντρο Georges Pompidou
Το μουσείο του Λούβρου προτείνει διαδικτυακή επίσκεψη στην Petite Gallerie, έναν χώρο του που φημίζεται για την παρουσίαση εκθέσεων φιλεκπαιδευτικού χαρακτήρα, των οποίων το θέμα είναι πάντα ένα σημαντικό και σοβαρό αντικείμενο πραγμάτευσης για την Ιστορία της Τέχνης. Πρόκειται για εκθέσεις που σχεδιάζονται για το σύνολο των μαθητών, ανεξαρτήτως τάξεως και βαθμίδας εκπαίδευσης. Όμως, έχουν πάντα την αξιοθαύμαστη ικανότητα να συγκρατούν αδιάλειπτο το ενδιαφέρον και των συνοδών τους, σε σημείο μάλιστα που να μην μπορεί ποτέ κανείς να πει με βεβαιότητα ποια ηλικιακή γκάμα μεταξύ των επισκεπτών επιδιώκουν τελικά να γοητεύσουν περισσότερο. Η τωρινή έκθεση, για την οποία παρέχεται η δυνατότητα εικονικής επίσκεψης 360°, έχει τίτλο «Figure d’artiste» (που σε εξωφρενικά ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά σημαίνει «Η όψη του καλλιτέχνη») και περιλαμβάνει αυτοπροσωπογραφίες καλλιτεχνών και πορτρέτα τους από άλλους καλλιτέχνες.
Άλμπρεχτ Ντύρερ, Αυτοπροσωπογραφία με αγκάθι, 1493 – Μουσείο του Λούβρου
Η πινακοθήκη Ουφίτσι στη Φλωρεντία προσφέρει επίσης τη δυνατότητα εικονικής επίσκεψης 360° στις αίθουσές της, όπου εκτίθενται πολύ σημαντικά πορτρέτα μελών των ισχυρότερων δυναστειών της Ιταλίας από την αρχή της Αναγέννησης και καθ’ όλη τη διάρκειά της, καθώς και βενετσιάνικη ζωγραφική. Γενικότερα, οι περιηγήσεις με θέα 360° μπορεί εύκολα να οδηγήσουν σε ζαλάδα. Όμως, σε κάνουν να νιώθεις σαν να πετάς πραγματικά μέσα σε έναν χώρο –που κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαινε ποτέ– και για τον λόγο αυτόν η εμπειρία της εικονικής επίσκεψης μοιάζει να είναι δυο φορές μαγική. Επιπλέον, σου δίνει τη δυνατότητα να παρατηρήσεις από καθηλωτικά κοντινή απόσταση τα έργα. Και τι θα μπορούσε να είναι πιο εντυπωσιακό από το να θαυμάζεις, σαν μέσα από μεγεθυντικό φακό, π.χ. το πορτρέτο, από τον σπουδαίο μετρ του μανιερισμού Μπροντσίνο, του Τζοβάνι των Μεδίκων, όταν ήταν ένα παχουλό και γελαστό ξανθό αγοράκι που έσφιγγε κάπως δυνατά με το χέρι του ένα πουλάκι, το οποίο μοιάζει σαν να μην μπορεί να καταλάβει αν θα επιζήσει για πολύ ακόμα.
Άνιολο Μπροντσίνο, Πορτρέτο του Τζοβάνι των Μεδίκων ως παιδιού (περ. 1545) – Πινακοθήκη Ουφίτσι
Το καταπληκτικό Rijksmuseum στο Άμστερνταμ, το Εθνικό Μουσείο της Ολλανδίας, παρέχει διαδικτυακά μια σειρά από βίντεο (στα αγγλικά) υπό τον τίτλο «From HOME» («Από το ΣΠΙΤΙ»), τα οποία δημιουργήθηκαν με αφορμή την καραντίνα. Σε καθένα από αυτά ένας επιμελητής του μουσείου επιλέγει έκθεμα της μόνιμης συλλογής που του αρέσει πολύ και το σχολιάζει, εξηγώντας επίσης γιατί τον αγγίζει προσωπικά.
Rachel Ruysch, Νεκρή Φύση με γυάλινο βάζο (1690-1720) – Rijksmuseum
Στην Oυάσινγκτον, η περίφημη National Gallery of Art προσφέρει αρκετές διαδικτυακές εκθέσεις που είναι όλες τους εξαιρετικά ενδιαφέρουσες. Ωστόσο, δύο ξεχωρίζουν: η πρώτη έχει τίτλο «Degas at the Opéra» («Ο Ντεγκά στην Όπερα του Παρισιού») και είναι μία εντυπωσιακά πλούσια παρουσίαση των περίφημων έργων του με μπαλαρίνες.
Η δεύτερη έχει τίτλο «True to Nature» (που σε εντελώς ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά θα σήμαινε «Αληθινή πίστη στη Φύση») και περιλαμβάνει εξαιρετικές τοπιογραφίες Ευρωπαίων ζωγράφων από το 1780 μέχρι το 1870. Καλύπτει, δηλαδή, μια περίοδο μέγιστου χρονικού εύρους, κατά την οποία ανέτειλε και κυριάρχησε σε όλες τις τέχνες ο ρομαντισμός.
Edgar Degas, «Το μάθημα χορού» (1876), Musée d’Orsay, Παρίσι Photo © RMN-Grand Palais (Musée d’Orsay) /Hervé Lewandowski – Washington Gallery of Art
Tο υπέροχο Cincinnati Museum of Art προτείνει διαδικτυακά την έκθεση με τον συγκινητικό τίτλο «Mementos of Αffection» («Ενθυμήματα Στοργής»), στην οποία παρουσιάζονται καταπληκτικά «μενταγιόν» από τη συλλογή του μουσείου και την εποχή προ της ανακάλυψης της φωτογραφίας, τα οποία απαρτίζονται από τη μινιατούρα της μορφής ενός αγαπημένου προσώπου και από μια ασύλληπτα λεπτουργική διακοσμητική σύνθεση από τρίχες των μαλλιών του, η οποία συμβολίζει επάξια ένα σύμπαν στοργής για το πρόσωπο. Τα μενταγιόν αυτά δεν φοριούνταν μόνο στον λαιμό των κυριών αλλά και από τους κυρίους, όπως τα ρολόγια τσέπης, με όμορφες αλυσιδίτσες να κρέμονται έξω από τις τσεπούλες των γιλέκων των κοστουμιών τους.
Tέλος, η συμμετοχική διαδικτυακή πλατφόρμα σύγχρονης τέχνης Kara Agora προτείνει μια «κατάδυση» με μάσκα εικονικής πραγματικότητας σε μια έκθεση εικαστικών έργων VR, με τίτλο «Bunch of Kunst in quarantine: Paradox Paradise». Στα ελληνικά θα σήμαινε «Ένα δεμάτι έργων τέχνης σε καραντίνα: Παράδοξος Παράδεισος» και περιλαμβάνει δουλειές που δημιουργήθηκαν αποκλειστικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού.
Marta de la Figuera, «Pulp Fiction», ψηφιακό κολάζ, 2020 – Kara Agora
