Δημοφιλέστερος από ποτέ, ο Υπαρξισμός του Καμύ είναι σήμερα διπλά ενδιαφέρων
Υπάρχουν τόσες διαφορετικές μορφές υπαρξισμού, όσες και οι στοχαστές που τον πρότειναν. Πολλοί κλάδοι του εμφανίστηκαν στη μεταπολεμική Γαλλία, με πιο διάσημους εκείνους του Jean-Paul Sartre, της Simone de Beauvoir και του Albert Camus, οι οποίοι απέρριψαν ρητά τον υπαρξισμό, εν μέρει λόγω της φιλοσοφικής διάσπασης με τον Sartre, ο οποίος όμως εντάσσεται σήμερα στους υπαρξιστές. Θα μπορούσαμε, ίσως, να περιγράψουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τον Camus ως σουρεαλιστή, που ξεκινά από την ματαιότητα της ζωής και προχωρά προς άγνωστη κατεύθυνση, λέει το openculture.
Το εικονογραφημένο βίντεο του TED-Ed παρακάτω ρίχνει φως στα ιστορικά γεγονότα και τις προσωπικές εμπειρίες που οδήγησαν τον Camus σε αυτήν την κοσμοθεωρία. Ξεκινώντας από την ταραγμένη αποικιακή Αλγερία στις αρχές του 20ου αιώνα στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε, η εκπαιδευτικός Nina Medvinskaya μιλά για τις περιόδους που εργάστηκε ως δημοσιογράφος της αντίστασης στη Γαλλία και ως μυθιστοριογράφος. Η Medvinskaya φωτίζει την διορατικότητα του Camus με μια πολύ γνωστή εικόνα από το δοκίμιο του «Ο μύθος του Σίσυφου», σχετικά με τον αρχαίο Έλληνα βασιλιά που καταδικάστηκε από τους θεούς να κουβαλάει έναν βράχο στην κορυφή ενός βουνού για όλη την αιωνιότητα.
Δείτε το βίντεο
«Ο Camus υποστηρίζει ότι ολόκληρη η ανθρωπότητα βρίσκεται στην ίδια θέση», λέει η Medvinskaya, «και μόνο όταν αποδεχτούμε το άσκοπο της ζωής μας, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το παράλογο με το κεφάλι μας ψηλά». Ωστόσο, οι σύγχρονοι του Camus δεν αποδέχτηκαν τη ματαιότητα. Πολλοί υπαρξιακοί υποστήριξαν τη βίαιη επανάσταση με σκοπό να ανατρέψουν συστήματα που πίστευαν ότι στερούσαν από τους ανθρώπους την ελευθερία τους. Τέτοιες ιδέες συνεχίζουν να υπάρχουν και το 2020.
Τον περασμένο μήνα, η Carmen Lea Dege της Boston Review εξέτασε την πρόσφατη επιστροφή της σκέψης, που επεσήμαναν με διαφορετικούς τρόπους ο Camus, ο Sartre και άλλοι, ότι η «απόρριψη του θρησκευτικού και πολιτικού δόγματος, εξέφρασε περιφρόνηση για την ακαδημαϊκή σκέψη και επικεντρώθηκε στον παραλογισμό της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτή η αναβίωση του ενδιαφέροντος δεν είναι εντελώς παράλογη. Ο Υπαρξισμός εμφανίστηκε κατά το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα στη Γερμανία και τη Γαλλία, όπου η αβεβαιότητα διείσδυσε σε κάθε πτυχή της κοινωνίας. Παρόλο που η κοινωνία μας έχει αλλάξει δραματικά από τότε, η αβεβαιότητα βρίσκει πάντα έναν τρόπο να επιστρέφει.
Σήμερα ορίζουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους με βάση την τάξη, τη θρησκεία, τη φυλή και την εθνικότητα, σε μια προσπάθεια να ελέγξουμε τις δυσκολίες της ζωής και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι που έζησαν πριν από εμάς πέτυχαν ή απέτυχαν. Αλλά οι υπαρξιστές υποστήριξαν ότι «αυτός ο έλεγχος είναι παραπλανητικός, μια δελεαστική απόσπαση της προσοχής μας από την ευθραυστότητά μας που τελικά διαβρώνει τη δυνατότητά μας να ζούμε καλά». Για τους υπαρξιστές, η επιδίωξη της καλής ζωής απαιτεί πρώτα την αποδοχή όχι μόνο της ευθραυστότητας αλλά και της ματαιότητας, της αδυναμίας, του παραλογισμού και της ασάφειας, μεταξύ άλλων συνθηκών που μας πλήττουν βαθιά. Όπως το έθεσε ο Camus, πρέπει να φανταστούμε τον Σίσυφο χαρούμενο. Μπορούμε όμως;
