Eμμανουήλ Χρ. Τσέπελης: Δήμαρχος Ξάνθης
Η Ξάνθη επενδύει στον πολιτισμό προκειμένου να ενισχύσει και να αναπτύξει ακόμα περισσότερο τον θεματικό τουρισμό, εμπλουτίζοντας τις επιλογές των επισκεπτών της με ένα μονοπάτι που ξεκινά από την πόλη της Ξάνθης ή από τον ποταμό Νέστο και φτάνει έως την οροσειρά της Ροδόπης.
Το Rodopi-Nestos Trail ξαναζωντανεύει εγκαταλελειμμένα χωριά, δίνει δουλειά στους ντόπιους και αφυπνίζει τον κόσμο για την ανάγκη προστασίας της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Το μονοπάτι έγινε πραγματικότητα με τη συνεργασία της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και του Δήμου Ξάνθης, η προσπάθεια των οποίων επιβραβεύτηκε τον περασμένο Οκτώβριο με το βραβείο Europa Nostra 2019. Ο δήμαρχος Ξάνθης, Εμμανουήλ Τσέπελης, μας μιλάει για την έμπνευση του εγχειρήματος, την ανταπόκριση Ελλήνων και ξένων επισκεπτών, αλλά και για τους στόχους τους.
To μονοπάτι Rodopi-Nestos Trail απέσπασε το βραβείο Europa Nostra 2019. Μιλήστε μας λίγο για το πώς δημιουργήθηκε η διαδρομή.
Το μονοπάτι Rodopi-Nestos Trail αποτελεί μέρος του προγράμματος «Μονοπάτια Πολιτισμού στη Θράκη», το οποίο υλοποιείται με τη συνεργασία της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και του Δήμου Ξάνθης, με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Το εγχείρημα εμπνεύστηκε η πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, Λυδία Καρρά, μετά την περιήγησή της στην περιοχή, και το αγκάλιασαν όλοι οι φορείς πολιτισμού και τουρισμού. Όπως έχει αναφέρει η κυρία Καρρά, πρόκειται για ένα πρόγραμμα που γεννήθηκε σε εποχή κρίσης και συμβάλλει, μέσω του περιπατητικού τουρισμού, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για τους νέους, αλλά και στην αναβίωση εγκαταλελειμμένων περιοχών και οικισμών που διασχίζουν οι διαδρομές. Η σημαντική αυτή διάκριση συνέβαλε στο να γίνει γνωστή η περιοχή μας σε ολόκληρη την Ευρώπη και της προσέδωσε τουριστική υπεραξία, βασισμένη στην ιστορία, στην πολιτιστική κληρονομιά και στη μοναδική φυσική ομορφιά.
Η κατηγορία «Εκπαίδευση, Κατάρτιση και Ευαισθητοποίηση», στην οποία διακρίθηκε το Rodopi-Nestos Trail, σε τι αναφέρεται και ποιες είναι οι εφαρμογές που έχει;
Τα «Μονοπάτια Πολιτισμού», πέρα από το γεγονός ότι εμπλουτίζουν τις εμπειρίες του επισκέπτη και στηρίζουν τις τοπικές οικονομίες, επιπλέον στοχεύουν στην επιμόρφωση των κατοίκων, των μελών εκπαιδευτικών μονάδων και των επισκεπτών σχετικά με το πολιτιστικό και τουριστικό προϊόν που προσφέρει η περιοχή. Παράλληλα, αποσκοπεί στην ευαισθητοποίησή τους ως προς την ανάγκη προστασίας και ανάδειξης των πολιτιστικών και φυσικών πόρων. Η βράβευση του μονοπατιού στη συγκεκριμένη κατηγορία των Europa Nostra καταδεικνύει τη δυναμική του προγράμματος να ευαισθητοποιήσει το ευρύ κοινό για την αξία και την ανάγκη προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Πόσα χιλιόμετρα είναι το μονοπάτι και ποια είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα που το κάνουν ξεχωριστό;
Το Nestos-Rodopi Trail έχει μήκος 70,5 χλμ. και χωρίζεται σε έξι ημερήσια στάδια, όπου ο πεζοπόρος μπορεί και να διανυκτερεύσει. Έχει, δηλαδή, μελετηθεί ώστε να μπορεί να περπατηθεί, είτε αποσπασματικά είτε στο σύνολό του, αποτελώντας ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον πεζοπορικό «προϊόν», σημαντικό για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Περιλαμβάνει μοναδικά στοιχεία περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και σπάνιας ομορφιάς. Ενδεικτικά αναφέρω τα στενά του Νέστου, υπέροχα δάση οξιάς με μοναδικά χρώματα κάθε εποχή του χρόνου και σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, τον καταρράκτη του Λειβαδίτη και τόσα ακόμα…
Εκτός από το φυσικό τοπίο, ποιοι είναι οι πολιτιστικοί πόροι της περιοχής που αναδεικνύονται μέσω της διαδρομής, ώστε να δικαιολογείται ο χαρακτηρισμός «Μονοπάτι Πολιτισμού»;
Φυσιολάτρες, επιστήμονες –γεωγράφοι, λαογράφοι, ιστορικοί, εκπαιδευτικοί, γεωπόνοι, βιολόγοι–, αλλά και θεσμικοί παράγοντες και εκπρόσωποι του τουριστικού – επιχειρηματικού τομέα συνεργάστηκαν ώστε το μονοπάτι να διασχίζει τοπία ιδιαίτερης αισθητικής σημασίας, αλλά και περιβαλλοντικής, ιστορικής και πολιτισμικής αξίας. Για τον λόγο αυτό σχεδιάστηκαν δύο είσοδοι: Η μία ξεκινά από την όχθη του ποταμού Νέστου και διασχίζει τα στενά του, μια προστατευόμενη, μοναδικής περιβαλλοντικής αξίας περιοχή, και η άλλη ξεκινά από το κέντρο της πόλης της Ξάνθης και περνά μέσα από την Παλιά Πόλη, ένα ανοιχτό μουσείο τοπικής παράδοσης και ιστορίας. Οι δύο εναλλακτικές διαδρομές συναντιούνται στον εγκαταλελειμμένο πετρόχτιστο οικισμό του Κρωμνικού και από εκεί οι περιπατητές αρχίζουν το ταξίδι τους στην αγροτική περιοχή της κοιλάδας του Νέστου, διασχίζοντας τους πανέμορφους παραδοσιακούς οικισμούς και γνωρίζοντας τη λαογραφία και την ιστορία της. Η διαδρομή καταλήγει στο Παρθένο Δάσος της Ροδόπης, ένα τοπίο σπάνιας ομορφιάς και βιοποικιλότητας. Το μονοπάτι Nestos-Rodopi Trail επιβεβαιώνει ότι περιβάλλον και πολιτισμός αποτελούν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Το μονοπάτι προσελκύει το ενδιαφέρον και εγχώριων και ξένων επισκεπτών;
Το Nestos-Rodopi Trail περπατούν και Έλληνες και ξένοι επισκέπτες. Ιδιαίτερα μετά την πιστοποίησή του ως Leading Quality Trail –ένα από τα δεκαοκτώ σε ολόκληρη την Ευρώπη– από την European Ramblers Association, απέκτησε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των υπόλοιπων περιοχών φυσικού κάλλους και το ενδιαφέρον για τη διαδρομή μας αυξάνεται σταθερά από τους οργανωμένους –και μη– περιπατητές από την Ελλάδα, ακόμα περισσότερο όμως από τους ξένους επισκέπτες.
Βοήθησε το μονοπάτι στην τουριστική ανάπτυξη και στην άνθηση της οικονομίας στην περιοχή;
Ένας από τους στόχους του προγράμματος ήταν η επέκταση της τουριστικής περιόδου προς όφελος της τοπικής οικονομίας. Η περιοχή ενδείκνυται κι έχουμε πετύχει ήδη αρκετά στον τομέα για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού, του φυσιολατρικού τουρισμού, του τουρισμού περιπέτειας και άλλων εναλλακτικών δραστηριοτήτων. Η ανάπτυξη του πεζοπορικού τουρισμού, ως ειδικής μορφής τουρισμού, και ο συνδυασμός του με τις παραπάνω κατηγορίες αποτέλεσε ένα ακόμη κομμάτι για την ολοκλήρωση του παζλ των εμπειριών που προσφέρουμε.
Το μονοπάτι έχει πιστοποιηθεί από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Πεζοπορίας ως ένα από τα Leading Quality Trails της Ευρώπης. Η σηματοδότηση είναι συχνή και εμφανής.
Σας επισκέπτονται άλλοι δήμοι για να δουν πώς μπορούν να κάνουν κάτι ανάλογο στις δικές τους περιοχές;
Πράγματι, για το πρόγραμμα «Μονοπάτια Πολιτισμού στη Θράκη» δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον πολλοί φορείς, δήμοι, σύλλογοι, ΜΚΟ κ.ά. Πρόσφατα αναλάβαμε τη διεξαγωγή του 4oυ Πανελλήνιου Συνεδρίου Μονοπατιών για το φθινόπωρο του 2020, όπου θα παρουσιάσουμε το πρόγραμμα αναλυτικά και με επισκέψεις στο πεδίο.
Ποιες ήταν οι αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας; Το πρόγραμμα είχε τη στήριξη των πολιτών από την αρχή;
Η αλήθεια είναι ότι, όπως για κάθε τι νέο, είχαμε και θετικές αντιδράσεις, αλλά και δυσπιστία για την αξία του. Γενικά, όμως, όσο το πρόγραμμα προχωρούσε, η αποδοχή και το ενδιαφέρον αυξάνονταν. Σε αυτό βοήθησε πολύ η συμμετοχή εθελοντών ντόπιων, η οποία ήταν απαραίτητη προκειμένου να γίνει η σύνδεση των παλιών μονοπατιών με το ενιαίο συντηρημένο και σηματοδοτημένο Rodopi-Nestos Trail. Σήμερα, το σύνολο του κόσμου, με κύριους υποστηρικτές τους επιχειρηματίες που εμπλέκονται με τον τουρισμό στην περιοχή, αναγνωρίζει ότι πρόκειται για ένα έργο που συμπληρώνει και εμπλουτίζει το τουριστικό προϊόν και ταυτόχρονα ευαισθητοποιεί για την αξία της φυσικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Ποια ήταν τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε στην προσπάθεια διάνοιξης των διαδρομών και ποια αντιμετωπίζετε τώρα –αν υπάρχουν– στη διατήρησή τους;
Συνεργαστήκαμε εποικοδομητικά και αποτελεσματικά με όλους τους αρμόδιους φορείς. Τα ζητήματα που αντιμετωπίσαμε αφορούσαν το κλίμα και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, όπως οι αυξημένες βροχοπτώσεις, γι’ αυτό σε κάποια σημεία, εξαιτίας των φερτών υλικών, χρειάστηκε να γίνει επανασχεδιασμός του ίχνους της διαδρομής, ώστε να διασφαλίσουμε την εύκολη διέλευση των πεζοπόρων. Επόμενο μεγάλο στοίχημα είναι πλέον η συντήρηση του Nestos-Rodopi Trail και η ευαισθητοποίηση του κόσμου σχετικά με τις δυνατότητες και τις προοπτικές ανάπτυξης που προσφέρει στην περιοχή μας.
Έχετε συνδέσει το μονοπάτι με άλλες δράσεις, ανάλογα με τις εποχές;
Στόχος μας είναι το μονοπάτι να ενσωματωθεί στη ζωή της κοινότητας και να συνδεθεί ή να αποτελέσει πλατφόρμα που θα φιλοξενήσει και άλλες δράσεις. Τμήματά του ήδη φιλοξενούν αγώνες ορεινού δρόμου και ποδηλατικών αγώνων ΜΤΒ, ενώ επιδίωξή μας είναι να αποτελέσει αφορμή για νέες δραστηριότητες για μικρούς και μεγάλους.
