Από τη Χριστίνα Πάντζου
Δηλώσεις καλών προθέσεων, φιλόδοξες υποσχέσεις και πολλαπλές δεσμεύσεις για την προώθηση της έμφυλης ισότητας στην Ε.Ε. διαψεύδονται από τα στοιχεία του Δείκτη Ισότητας Φύλου (ΔΙΦ) 2019 που δημοσιοποιήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα Φύλου (EIGE) την περασμένη Τρίτη στις Βρυξέλλες.
Η Ε.Ε., παρά τις πολιτικές που κατά καιρούς εξαγγέλλει, βρίσκεται στις 67,4 μονάδες (σε μια κλίμακα όπου το 100 αντιστοιχεί στην πλήρη ισότητα) και προχωρά με βήματα χελώνας σε αυτόν τον τομέα έχοντας σημειώσει πρόοδο μόλις 5,4 μονάδων στο διάστημα 2005-2017.
Η δε Ελλάδα βρίσκεται ξανά στην τελευταία θέση ανάμεσα στα 28 κράτη-μέλη, με τους αριθμούς να επιβεβαιώνουν το τεράστιο έλλειμμα μέτρων και τις λαθεμένες, «τυφλές» από άποψη φύλου οικονομικές πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί. Αντίθετα Σουηδία και Δανία, με 83,6 και 77,5 μονάδες, παραμένουν οι περισσότερο έμφυλα ισότιμες ευρωπαϊκές κοινωνίες.
«Προχωράμε στη σωστή κατεύθυνση, αλλά απέχουμε ακόμη πολύ από την εκπλήρωση των στόχων μας», δήλωσε η διευθύντρια του ΕIGE Βιργκίνια Λάνγμπακ, εξηγώντας πως σχεδόν στις μισές χώρες της Ε.Ε. ο δείκτης εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από τις 60 μονάδες και σε 17 βρίσκεται κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.
«Καθώς το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανανεώνουν και διαμορφώνουν τις προτεραιότητες για το επόμενο στρατηγικό πλαίσιο, είναι καίριο να επισπευστεί το θέμα της ισότητας φύλου». Πόσο μάλλον όταν αυτή η δραματική καθυστέρηση στην κατοχύρωση των έμφυλων δικαιωμάτων που καταδεικνύει η τέταρτη έκδοση του ΔΙΦ γίνεται ακόμη πιο ανησυχητική σε μια συγκυρία κατά την οποία ακραία συντηρητικές δυνάμεις που αμφισβητούν θεμελιώδη δικαιώματα και την ίδια την έννοια της έμφυλης ισότητας ενισχύονται στην Ε.Ε. επιδιώκοντας να επιβάλουν μια ατζέντα οπισθοδρόμησης σε αυτόν τον τομέα.
Οι τομείς που περισσότερο βελτιώθηκαν στην Ε.Ε. είναι εκείνος της υγείας που βρίσκεται στις 88,1 μονάδες και της οικονομικής ισότητας που έφτασε στις 80,4 μονάδες, ενώ οι ανισότητες παραμένουν βαθιές στην εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων με μόλις 51,9 μονάδες και στον τομέα της διάθεσης του χρόνου, τον μόνο που επιδεινώθηκε για τις γυναίκες από το 2005.
Παρεμβαίνοντας κατά την παρουσίαση του ΔΙΦ, η απερχόμενη επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας Φύλου, Βέρα Γιούροβα, δήλωσε «περήφανη για όσα έχουμε επιτύχει, αλλά τώρα πρέπει να κάνουμε τη διαφορά στο πεδίο», ώστε η ανισότητα φύλου να μην εμποδίζει την Ευρώπη να αξιοποιήσει πλήρως το δυναμικό της.
Ενα δυναμικό ωστόσο που υπονομεύεται από την απραξία για την οποία κανείς δεν μπορεί να είναι περήφανος, αν αναλογιστούμε πως η Οδηγία για την εναρμόνιση προσωπικής-επαγγελματικής ζωής είναι στην ουσία η μόνη σχετική νομοθετική πράξη σε μια δεκαετία.
Δύο μόνο παραδείγματα αρκούν για να δει κανείς ποια είναι η σημερινή ευρωπαϊκή πραγματικότητα σε αυτόν τον τομέα, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο φετινός Δείκτης Ισότητας Φύλου. Οι γονεϊκές άδειες είναι καταλυτικές για την εξισορρόπηση οικογενειακών-επαγγελματικών υποχρεώσεων, αλλά στην Ε.Ε. το 28% των γυναικών και το 20% των ανδρών δεν έχουν δικαίωμα σε γονεϊκές άδειες.
Εξίσου καταλυτική είναι η ύπαρξη προσιτών και καλής ποιότητας υπηρεσιών φροντίδας παιδιών, αλλά στην Ε.Ε. το 14% των νοικοκυριών δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του σε δομές φροντίδας παιδιών, μόνο το 34% των παιδιών κάτω των τριών ετών έχει πρόσβαση σε τέτοιες επίσημες δομές, ενώ το 58% των άτυπων φροντιστών παιδιών είναι γυναίκες.
Οι επιδόσεις της Ελλάδας
Η Ελλάδα με 51,2 μονάδες στον ΔΙΦ βρίσκεται για μία ακόμη φορά στην τελευταία θέση στην Ε.Ε. στην ισότητα φύλου.
Από το 2005 ώς το 2017 βελτίωσε τις επιδόσεις της κατά μόλις 4,4 μονάδες, από τις οποίες αξίζει να αναφερθεί ότι η 1,2 μονάδα σημειώθηκε στη διετία 2015-2017. Ετσι όπως προχωρά με πολύ βραδύτερους ρυθμούς από ό,τι κατά μέσο όρο η Ε.Ε., το χάσμα στις πολιτικές της για την ισότητα φύλου σε σχέση με την Ευρώπη διευρύνεται αντί να συρρικνώνεται.
Είναι επίσης η μοναδική χώρα που επιδείνωσε τη θέση της από την έκδοση του πρώτου Δείκτη Ισότητας Φύλου το 2013, όταν ερχόταν τρίτη από το τέλος με ουραγούς τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Ακόμη και η Λιθουανία, το μόνο κράτος-μέλος που είδε τη συνολική βαθμολογία του να μειώνεται, βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση από τη χώρα μας.
Στο διάστημα 2005-2017 οι επιδόσεις της χώρας μας επιδεινώθηκαν σε τρεις τομείς: στο εισόδημα των γυναικών (-0,5 μονάδες) όπου καταλαμβάνουμε την 23η θέση, στην υγεία τους (-1,1) όπου καταλαμβάνουμε την 22η και στη διάθεση του χρόνου (-1,5) όπου η Ελλάδα είναι προτελευταία με τελευταία τη Βουλγαρία.
Ενα παράδειγμα δίνει το στίγμα της τεράστιας ανισότητας σε αυτόν τον τομέα: το 85% των Ελληνίδων μαγειρεύει και κάνει δουλειές του νοικοκυριού καθημερινά έναντι του μόλις 16% των Ελλήνων, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά στην Ε.Ε. είναι 79% και 34%.
Προτελευταίοι (με ουραγό την Ιταλία) παραμένουμε και στον τομέα της ισότητας στην απασχόληση (μόλις το 49% των Ελληνίδων απασχολείται έναντι 67% των Ευρωπαίων γυναικών), ενώ την τελευταία θέση έχουμε στην πλήρη απασχόληση των γυναικών καθώς στο διάστημα 2005-2017 μειώθηκε στο 31% από 34% ενώ στην Ε.Ε. το αντίστοιχο ποσοστό αυξήθηκε στο 41%.
Τις λιγότερες μονάδες (24,3 έναντι 51,9 στην Ε.Ε., όπου επίσης αυτός ο τομέας είναι ο πιο άνισος) συγκεντρώνει η Ελλάδα στη γυναικεία εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Η χώρα μας ανήκει στην ομάδα των τεσσάρων χωρών της Ε.Ε. όπου οι γυναίκες δεν εκπροσωπούν ούτε το 20% των μελών της Βουλής: από 9% το 2005 έφτασε στο 19% το 2018.
