Το Ίδρυμα «Η Θεοτόκος» καταρτίζει επαγγελματικά και στη συνέχεια αποκαθιστά άτομα με νοητικές διαταραχές και διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού.
Από τον Άκη Κατσούδα
Η ώρα είναι περίπου 10 το πρωί και ο καιρός στο Πάρκο Τρίτση, παρά τις αρχικές προβλέψεις, είναι ηλιόλουστος. Η ατμόσφαιρα δεν θυμίζει σε τίποτα πως απέχουμε μόλις μισή ώρα από το κέντρο της πόλης. Πράσινο παντού και ησυχία, η οποία σπάει μόνο από τους θορύβους των ανθρώπων που εργάζονται στον χώρο.
Βρισκόμαστε εντός του Ιδρύματος «Η Θεοτόκος» το οποίο καταρτίζει επαγγελματικά και αποκαθιστά, εν συνεχεία, άτομα με νοητικές διαταραχές και διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού.
Σε μια έκταση περίπου 7.500 τετραγωνικών μέτρων μέσα στην εξοχή εκτείνονται 22 εργαστήρια. Εργαστήρια ξυλουργικής, κεραμικής, γραφιστικής, ραπτικής ακόμη και πλυντηρίου αυτοκινήτων.
Ένα από αυτά είναι και το εργαστήρι μαγειρικής, το οποίο επισκεπτόμαστε από την αρχή. Ενώ έξω από αυτό επικρατεί τρομερή ησυχία, καθώς όλοι οι νέοι βρίσκονται στις αίθουσες εργασίας τους, στην κουζίνα υπάρχει αναβρασμός. Άλλοι ετοιμάζουν πίτσες, άλλοι κριτσίνια και άλλοι κουλούρια.
Οι νέοι αυτοί μπορούν να εργαστούν. Υπάρχει περίπτωση να έχουν ικανότητες σε συγκεκριμένους τομείς που μπορεί να είναι ακόμη και καλύτερες από εκείνες του τυπικού πληθυσμού. Έχουμε εδώ μέσα ανθρώπους οι οποίοι είναι «χάκερ». Αυτούς αν τους εκπαιδεύσεις και τους κάνεις να εκμεταλλευτούν τη δεξιότητά τους μπορούν να διαπρέψουν.
Από μια μεριά βρίσκεται ο Γιάννης Δεληγιάννης, ο σεφ που έχει αναλάβει τη διαχείριση της κουζίνας του ιδρύματος. Ο ίδιος δούλευε για χρόνια σε εστιατόρια και ξενοδοχεία της χώρας, ωστόσο, όταν ενημερώθηκε για την πρόταση από τη «Θεοτόκο» δέχθηκε αμέσως. «Δεν το σκέφτηκα καθόλου να κυνηγήσω καριέρα έξω, μπροστά στην ευκαιρία που είχα να δουλέψω εδώ. Τελικά δεν έχασα» λέει.
Ο Γιάννης Δεληγιάννης επιβλέπει και βοηθά τους νέους που έχουν έφεση στην μαγειρική. Ο καθένας έχει το δικό του πόστο, πάνω από το οποίο εργάζεται μέχρι τη 1 το μεσημέρι, για να ξεκινήσει πάλι την επομένη.
Ο Γιάννης Δεληγιάννης (δεξιά) επιβλέπει και βοηθά τους νέους που έχουν έφεση στην μαγειρική. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Ένας από αυτούς ο Μιχάλης ο οποίος όταν μιλάμε αρχίζει να μου παρουσιάζει με κάθε λεπτομέρεια τη διαδικασία παρασκευής πίτσας. Νιώθει τόσο ενθουσιασμένος που μπορείς να το καταλάβεις στα μάτια του.
Tα προϊόντα της κουζίνας τα παραχωρούν τόσο στην καντίνα του ιδρύματος προς κατανάλωση από τους συνολικά 360 νέους που έρχονται κάθε μέρα στο ίδρυμα, όσο και στο Μουσείο Μπενάκη, στο οποίο δίνουν καθημερινά κριτσίνια και κουλούρια.
Μεταξύ των παιδιών του ιδρύματος είναι και εκείνα του προσχολικού τμήματός του το οποίο αποτελείται από συνολικά 22 νήπια ακόμη και 2 ετών που έχουν εμφανίσει αποκλίνουσα συμπεριφορά.
«Αν δουλέψουμε πάνω σ΄αυτά από την πρώιμη ηλικία θα παρουσιάσουν βελτίωση στην ενήλικη ζωή τους. Βοηθάει πάρα πολύ γιατί εκμεταλλευόμαστε την πλαστικότητα του εγκεφάλου σε εκείνες τις ηλικίες, η οποία στα 3 πρώτα χρόνια της ζωής τους είναι πολύ πιο μεγάλη, απ’ αυτήν στα 6 και 7» εξηγεί ο Ιωάννης Παπακωνσταντίνου, διευθυντής του ιδρύματος.
Τα προγράμματα για κείνα σταματούν μέχρι τη στιγμή που ξεκινούν το δημοτικό. «Και κει, όμως, στέλνουμε άνθρωπο ο οποίος τα συνοδεύει στο δημοτικό προκειμένου να γίνει ομαλή η μετάβαση στο σχολικό περιβάλλον. Με την ίδια λογική δουλεύουμε και με τους ενήλικες».
Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
«Οι νέοι αυτοί μπορούν να εργαστούν. Υπάρχει περίπτωση να έχουν ικανότητες σε συγκεκριμένους τομείς που μπορεί να είναι ακόμη και καλύτερες από εκείνες του τυπικού πληθυσμού. Έχουμε εδώ μέσα ανθρώπους οι οποίοι είναι “χάκερ”. Αυτούς αν τους εκπαιδεύσεις και τους κάνεις να εκμεταλλευτούν τη δεξιότητά τους μπορούν να διαπρέψουν» συμπληρώνει.
Η «Θεοτόκος» πέραν της εκπαίδευσης, συνεργάζεται μ’ ένα δίκτυο εταιρειών οι οποίες προσλαμβάνουν νέους με νοητικές διαταραχές στους εργασιακούς τους χώρους. Αυτήν τη στιγμή, λοιπόν, σε εργασία βρίσκονται 80 άτομα, μεταξύ των οποίων βιβλιοθηκάριοι στην Εθνική Βιβλιοθήκη και σ’ εκείνη της Βουλής.
Η διαδικασία έχει ως εξής: οι νέοι εκπαιδεύονται, προσλαμβάνονται από την εταιρεία και στη συνέχεια υπάρχει μια συνεχής εποπτεία από εκπαιδευτικούς του ιδρύματος επί τόπου στους εργασιακούς χώρους, ώστε να λύνονται οποιαδήποτε θέματα μπορούν να προκύψουν μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη.
«Δεν είναι εύκολο γιατί όλος αυτός ο πληθυσμός έχει μάθει να ενεργεί μ’ έναν εκπαιδευτή δίπλα του. Τώρα καλείται τα να ξεκινήσει χωρίς μια υποβοήθηση και να συναγωνιστεί ισότιμα και ισάξια όλο τον υπόλοιπο πληθυσμό» σημειώνει ο Γεράσιμος Ρούσσος, υπεύθυνος των εργαστηρίων κατάρτισης των ατόμων με νοητικές διαταραχές.
Η νομοθεσία άλλαξε πέρυσι και από δω και πέρα όλοι οι νέοι με αναπηρία μπορούν να εργάζονται και να συνεχίζουν να λαμβάνουν κανονικά το μηνιαίο επίδομά τους. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
«Στόχος μας είναι να δημιουργηθούν μεικτοί εργασιακοί χώροι μεταξύ του τυπικού πληθυσμού και ανθρώπων που αντιμετωπίζουν τέτοιες δυσκολίες. Πρέπει να μάθουν να αυτοεξυπηρετούνται, να είναι αυτόνομοι, ανεξάρτητοι. Το μεγάλο άγχος των γονιών, ξέρετε, είναι τι θα γίνουν αν πεθάνουν εκείνοι, ποιος θα τους φροντίζει. Ε, σκοπός μας είναι λοιπόν να γίνουν όσο το δυνατόν πιο λειτουργικοί για να μην υπάρχει αυτή η ανησυχία» συμπληρώνει ο κ. Παπακωνσταντίνου.
Το ζήτημα της ανεργίας των ατόμων με νοητικές διαταραχές και συνολικά των ατόμων με αναπηρία στη χώρα είναι πολύ μεγάλο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης της ΕΛΣΤΑΤ του 2017, το ποσοστό των νέων 25-29 ετών με σοβαρή αναπηρία που είναι άνεργοι αγγίζει το 60%, ενώ την ίδια ώρα 9 στους 10 νέους ηλικίας 20-24 ετών δεν έχουν καμιά εργασιακή εμπειρία.
Στην Ελλάδα υπάρχει νομοθεσία στήριξης της εργασίας των ΑμεΑ, που παρέχει ωφέλειες στις εταιρείες οι οποίες θα τους προσλάβουν, συνήθως με την απαλλαγή από την καταβολή των ασφαλιστικών τους εισφορών στο κράτος.
Ωστόσο, μέχρι πρότινος, υπήρχε τροχοπέδη στην μείωση της ανεργίας και είχε να κάνει με τη διάταξη του νόμου 26/43 του 1998, σύμφωνα με την οποία, εάν ένας νέος ξεκινούσε να δουλεύει, διακόπτονταν η καταβολή του επιδόματος αναπηρίας του.
Οι γονείς τους ήταν εκείνοι, σχεδόν πάντα, που ήταν αρνητικοί στην εύρεση εργασίας των παιδιών τους και δικαιολογημένα, σύμφωνα με τον Ιωάννη Παπακωνσταντίνου. «Σου έλεγε “θα βάλω το παιδί μου να εργαστεί και θα χάσουμε το επίδομα”. Κι αν έφευγε απ’ τη δουλειά; Έπρεπε να μπει και πάλι σε μια γραφειοκρατία, να περάσει από επιτροπές για να το ξαναπάρει» σημειώνει ο ίδιος.
Το συγκεκριμένο μελανό σημείο, ωστόσο, άλλαξε πέρυσι και από δω και πέρα όλοι οι νέοι με αναπηρία μπορούν να εργάζονται και να συνεχίζουν να λαμβάνουν κανονικά το μηνιαίο επίδομά τους.
Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Και ενώ η νομοθεσία φαίνεται να βελτιώνεται όλο και περισσότερο, τα ταμπού γύρω από την εργασία ατόμων με νοητικές διαταραχές και στο φάσμα του αυτισμού συνεχίζουν να υφίστανται.
Bullying στα μέσα μεταφοράς, στους δημόσιους χώρους ακόμη και στα social media. «Δεν ξέρω τι είναι ακριβώς. Φόβος υπαρξιακός, ότι δεν μπορώ να βλέπω τα άτομα τα οποία θεωρώ πως είναι ανεπαρκή, ότι θα μπορούσα να είχα πάθει κι εγώ κάτι παρόμοιο; Δεν μπορώ να γνωρίζω…».
Ο διευθυντής του ιδρύματος θυμάται σαν τώρα την περίπτωση του σχολείου το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα στη «Θεοτόκο». «Ανάμεσα σε μας και αυτό υπάρχει μόνο ένας τοίχος που μας χωρίζει. Δίπλα σε εκείνο, έχουμε ένα εργαστήριο, ένα πλυντήριο αυτοκινήτων. Στα διαλείμματα οι έφηβοι από το Γυμνάσιο ενοχλούσαν πάρα πολύ τους εκπαιδευόμενους, τους προσέβαλαν, τους έβριζαν, τους πετούσαν κουκουνάρια.
Αναρωτήθηκα, λοιπόν, αν το σχολείο έχει ρθει ποτέ ως επίσκεψη εδώ και αποκάλυψα πως δεν είχε συμβεί ούτε μία φορά από το 1963 που ιδρύθηκε το ίδρυμα. Υπήρχε η άποψη να ψηλώσουμε τον τοίχο, ούτως ώστε να μην μπορούν να πετούν κουκουνάρια, αλλά είπαμε πως αυτό είναι μια επιπόλαια κίνηση και στο κάτω-κάτω αυτό θα ενίσχυε και το ταμπού.
Σε συνεργασία με το σχολείο ανταλλάξαμε επισκέψεις, μελετήσαμε από κοινού την Οδύσσεια και τους παρουσιάσαμε ένα θεατρικό σκετς σχετικά με το διαδικτυακό bullying. Ε, τα περιστατικά σταμάτησαν και όλα λειτουργούν πια άψογα».
«Είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα έξω από δω, καθώς ακόμη και άνθρωποι δικοί τους πιστεύουν πως δεν μπορούν να κάνουν απολύτως τίποτα» καταλήγει ο σεφ κ. Δεληγιάννης.
«Κάποιοι λένε πως δίνουν το 100% των δυνάμεών τους. Εμείς, λοιπόν, παίρνουμε το 120% από αυτά τα παιδιά. Και για κείνα και για μας κάθε μέρα είναι μια καινούργια μέρα. Πάμε για δουλειά και δεν βαρυγκωμάμε. Αυτό είναι το πιο σημαντικό, πιστεύω, εδώ μέσα».
«Είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα έξω από δω, καθώς ακόμη και άνθρωποι δικοί τους πιστεύουν πως δεν μπορούν να κάνουν απολύτως τίποτα». Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
