Η Σιμόν Ντε Μποβουάρ, αγέρωχη και αναλυτική, σε μία από τις σπάνιες τηλεοπτικές συνεντεύξεις της

Από τη Χριστίνα Γαλανοπούλου

Σαν σήμερα το 1908 γεννιέται η “μητέρα” του φεμινισμού και ισοδύναμο του φιλοσοφικού στοχασμού του Σαρτρ

Αυτό που με βοηθάει, είναι που δεν είμαι από φυσικού μου, ζηλιάρα. Το κορμί μου δεν είναι πια τριάντα χρονών. Ούτε και του Μωρίς. Σμίγουν μ’ ευχαρίστηση – σπάνια, είναι η αλήθεια – μα χωρίς έξαψη. Δεν αυταπατώμαι. H Νοελλί έχει τη νοστιμιά του καινούριου · στο κρεβάτι της ο Μωρίς ξανανιώνει. Αυτή η ιδέα μ’ αφήνει αδιάφορη. Θα υποπτευόμουν κάθε γυναίκα που θα προσέφερε κάτι στον Μωρίς. Μα από τις συναντήσεις μου με τη Νοελλί κι απ’ όσα άκουσα απ’ αυτή, κατατοπίστηκα αρκετά.  Ενσαρκώνει ό,τι δεν μας αρέσει: τον αριβισμό, το σνομπάρισμα, την αγάπη για το χρήμα, το πάθος να φαίνεται. Δεν έχει προσωπικές ιδέες, της λείπει ολότελα η ευαισθησία: ακολουθεί κάθε φορά τη μόδα. Υπάρχει τόση ξετσιπωσιά κι επιδεικτικότητα στις κοκεταρίες της, που αναρωτιέμαι ακόμα μήπως είναι ψυχρή.

Από την «Προδομένη γυναίκα», σελ. 23 (Εκδόσεις Γλάρος, 1977)

Μια γυναίκα γράφει για μια άλλη γυναίκα, την ερωμένη του άντρα της για την ακρίβεια, με τέτοια διαύγεια, απόσταση, αντικειμενικότητα, αλλά όχι χωρίς συναίσθημα, χωρίς δεύτερες σκέψεις. Κρατά ημερολόγιο διαστρωμάτωσης συναισθημάτων, που η απιστία της γεννά. Την πένα της κρατά η Σιμόν Ντε Μποβουάρ. Επί το ακριβέστερον της Σιμόν Λουσί Ερνεστίν Μαρί Μπερτράν Ντε Μποβουάρ, της που γεννιέται σαν σήμερα, 9 Ιανουαρίου του 1908 στο Παρίσι για να γίνει η ενσάρκωση της γυναικείας απελευθέρωσης.

Ό,τι κι αν λέμε σήμερα για το φεμινιστικό κίνημα, για τις φεμινίστριες, όσο κι αν αποκηρύσσουμε την εμμονή, τη στοχοπροσήλωση και τις κάποτε ακραίες ιδέες που περνούν στο άλλο άκρο, αυτό της περιφρόνησης προς το αντρικό φύλο, η Σιμόν Ντε Μποβουάρ, η αλήθεια είναι ότι η «μητέρα του φεμινισμού» άλλαξε, με τη σκέψη, τον λόγο και κυρίως τα κείμενα της τον τρόπο που οι γυναίκες αντιμετωπίζουν την ύπαρξη, το σώμα, το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης.

“Μιας κι είναι ο Άλλος μέσα μας που είναι γέρος, είναι φυσικό η αποκάλυψη για την ηλικία μας να έρχεται από έξω, από τους άλλους. Δεν τη δεχόμαστε πρόθυμα”. Μετά το “γυναίκα δεν γεννιέσαι, γίνεσαι”, η πιο σπουδαία διαπίστωση της.

Όλα όσα έκανε, η γυναίκα που μικρή ήθελε να γίνει καλόγρια, που ποτέ δεν κατάλαβε γιατί πέθανε η καλύτερη της φίλη από ερωτικό μαρασμό, από το ’40 και μετά ήταν έξω και μπροστά από την εποχή της. Σε καιρούς που οι ανοιχτές σχέσεις, οι ερωτικές αναζητήσεις και οι πειραματισμοί στους συντροφικούς δεσμούς ισοδυναμούσαν με έγκλημα, εκείνη κι ο Σαρτρ έκαιγαν τις ήσυχες καλύβες των σεμνότυφων αστών.

Η Σιμόν για την απώλεια

«Πορνογράφος», «νυμφομανής», «αχαλίνωτη» και «αισχρή» είναι κάποια από τα παράσημα που κερδίζει από τις θρυλικές φιλοσοφικές συζητήσεις στο παρισινό “Les Deux Magots”, το καφέ που συγκεντρώνει όλη τη γαλλική διανόηση και τις ιδέες που γεννούν τελικώς το περιοδικό “Les Tempes Modernes” που εκδίδει μαζί με τον Ζαν Πολ Σαρτρ.  Στο «Δεύτερο Φύλο», όμως, συμπυκνώνεται όχι ο λόγος της σκληροπυρηνικής φεμινίστριας, αλλά αυτό που – είτε μας αρέσει, είτε όχι – θα βρίσκουμε μπροστά μας συνεχώς σε όλες τις βιομηχανίες που συντηρούνται από γυναίκες: τις συγκεκριμένες σεξουαλικές σχέσεις εξουσίας που καθηλώνουν τη γυναίκα ως κοινωνικό κατασκεύασμα αφύσικο, μη δεδομένο, φτιαγμένο μόνο γι’ αυτές.

Με τον σύντροφο της, φιλόσοφο, λογοτέχνη και σημαντικό εκπρόσωπο του υπαρξισμού, Ζαν Πολ Σαρτρ.

«Πορνογράφος», «νυμφομανής» και «αχαλίνωτη», λοιπόν, αλλά ανεπίτρεπτα για την εποχή της μελετημένη, έτοιμη, ζυγισμένη. Η τηλεοπτική συνέντευξη που ακολουθεί είναι ίσως η μοναδική, καθώς η Ντε Μποβουάρ απέφευγε την γλίστρα των media με υποδειγματική σοφή συνέπεια. Τα σημεία στα οποία καταθέτει γνώση για τις επιστήμονες της αναγέννησης, που πολύ βολικά κατηγορούνταν για μαγεία και εναντίον τους εξαπολυόταν το γνωστό «κυνήγι μαγισσών»,  αλλά και για τον τρόπο που διαπλάθεται η γυναικεία προσωπικότητα από την παιδική ηλικία, κάνουν απολαυστική αυτή τη συνέντευξη από το παρελθόν, που χωράει και περιγράφει μια χαρά το παρόν και, δυστυχώς, συνομιλεί και με το μέλλον.

Η Σιμόν Ντε Μποβουάρ πεθαίνει 14 Απριλίου του 1986 από πνευμονία. Ο τάφος της βρίσκεται δίπλα σε αυτόν του Σαρτρ στο νεκροταφείο του Μονπαρνάς, δίπλα στον σύντροφο που κάποτε αρνήθηκε να παντρευτεί. Η ουσία της συμπόρευσης, της συμμαχίας και της διάρκειας που, άλλωστε, είναι και η συντροφικότητα για την Ντε Μποβουάρ δεν υπήρξε ποτέ στη συμβατικότητα ενός γάμους. Σημαντικά και κυρίως ακριβή στοιχεία για τη ζωή και το έργο της ως φιλοσόφου, συγγραφέως, πολιτικής ακτιβίστριας και ιέρειας του φεμινιστικού κινήματος μπορεί κανείς να βρει εδώ.

Συνέντευξη της Σιμόν ντε Μποβουάρ το 1975 (με αγγλικούς υπότιτλους)

Πηγή