Από την Ματούλα Σκαλτσά
Το διώροφο σπίτι του Άγγελου Σικελιανού στη Λευκάδα μετατράπηκε σε χώρο όπου βλέπουμε τον άνθρωπο, το όραμά του και το έργο του
Πώς να κλείσεις σε ένα μουσείο έναν διανοούμενο παγκόσμιων οραμάτων, έναν εθνικό ταγό, έναν πράττοντα διανοητή, έναν παρόντα πολιτικά λογοτέχνη, έναν μεγάλο λυρικό ποιητή και συνάμα έναν φθαρτό πάσχοντα άνθρωπο, ευάλωτο στον έρωτα, στην οικονομική ανημπόρια, γυμνό μπροστά στον θάνατο;
Ολα αυτά ήταν ο «αχώρητος στην δική του χώρα του αχωρήτου» Άγγελος Σικελιανός, που όμως, χωρίς τις δυο γυναίκες της ζωής του, την Αμερικανίδα Εύα Πάλμερ-Σικελιανού και την Άννα Καμπανάρη-Σικελιανού, ίσως δεν θα ήταν σε θέση να ξεδιπλώσει.
Μονογραφικά μουσεία για διάσημους ανθρώπους υπάρχουν αρκετά. Είναι όμως σχεδόν πάντα μουσεία ενθυμημάτων. Δεν είναι μουσεία της πνευματικής δημιουργίας, η οποία και χαρακτηρίζει την προσωπικότητα που εκτίθεται.
Το Μουσείο Σικελιανού είναι το πρώτο που επιχειρεί να παρουσιάσει: τον πυρήνα του συνολικού έργου του Σικελιανού και να ερμηνεύσει την τοποθέτησή του ως εθνικού ποιητή, τις καταβολές του λογοτεχνικού του έργου (οικογενειακές, τοπικές, εθνικές και διεθνείς), τη σύνδεση του συνολικού ποιητικού έργου του με τις πράξεις του (Δελφικές Εορτές) και τη στάση του ως πολιτικού όντος και διανοουμένου, την παρουσίαση του ανθρώπου-Σικελιανού και τη σχέση του με την Εύα και την Άννα, αλλά και την ελληνική και διεθνή πραγματικότητα.
Ανεβαίνοντας τη σκάλα για τον πρώτο όροφο σε υποδέχεται το υπερμέγεθες πορτρέτο του Σικελιανού με τη σπηλαιώδη φωνή του να απαγγέλλει στίχους του.
Εκεί εισαγωγικά στον πρώτο χώρο (Σικελιανός ο Δημιουργός) εκτίθενται οι «Διαμορφωτικοί παράγοντες» του έργου του, δηλαδή οι οικογενειακές, τοπικές, εθνικές και διεθνείς προσωπικότητες που επηρέασαν την πορεία του.
Στον χώρο που ακολουθεί (Τα Πρόσωπα του Ποιητή) συνοψίζονται σε πέντε πανό με ισάριθμες απαγγελίες και στίχους τα χαρακτηριστικά του συνολικού του έργου: 1. Ο λυρικός ποιητής, 2. Ο Μύστης, 3. Ο Παγκόσμιος ταγός, 4. Ο εθνικός ποιητής και 5. Ο ποιητής πράττων. Ο κονδυλοφόρος του ποιητή και το μελανοδοχείο είναι το μόνο έκθεμα που κυριαρχεί στον χώρο, ο οποίος καλύπτεται από χειρόγραφα του Σικελιανού με τη γνωστή μεγαλογράμματη γραφή του.
Στον επόμενο χώρο με τίτλο Η Διαδρομή σε μια χρονογραμμή εκτίθενται τα έργα-τομές στην παραγωγή του, συνδυασμένα με τα πρόσωπα του ποιητή που αλλάζουν όψη και τα γεγονότα που τρέχουν.
Στον χώρο της Απήχησης εκτίθενται, από το δάπεδο ως την οροφή, όλες οι εκδόσεις του έργου του όσο ζούσε, αλλά και μετά τον θάνατό του.
Σε δύο συνεχόμενους χώρους παρουσιάζονται η διαμόρφωση της Δελφικής Ιδέας και οι υλοποίηση των Δελφικών Εορτών, πρώτα ως συνάντηση δύο ανθρώπων, της Εύας και του Άγγελου, με κοινές ιδέες για την παγκόσμια αδελφοσύνη, και ύστερα ως προετοιμασία και υλοποίηση και τέλος ως προσωπική οικονομική καταστροφή.
Η μετακίνηση του επισκέπτη στον δεύτερο όροφο αφορά διεξοδικότερη ανάλυση και ερμηνεία των σημείων στα οποία αγκιστρώνεται το συνολικό έργο του Σικελιανού με τίτλο Η Οδύσσεια της Δημιουργίας. Ακολουθεί ένα σύντομο βίντεο με Το Κατορθωμένο Σώμα, απαγγελία από το ομώνυμο εμβληματικό ποίημα του Σικελιανού, στο οποίο συνοψίζεται το ίδιο το όραμα και το «πιστεύω» του ποιητή για το συνολικό του έργο. Η επίσκεψη ολοκληρώνεται με τον Σικελιανό, ο άνθρωπος, και τις γυναίκες-υφάντρες της ζωής του, την Εύα και την Άννα. Και οι δυο τους με τον ίδιο αργαλειό στήριξαν τη δημιουργική πράξη και την επιβίωση του Άγγελου.
Το νυφικό της Άννας και υφαντά της για τον Άγγελο και τις πελάτισσές της, τα χειροποίητα ρούχα που ύφανε η Εύα για τον εαυτό της και για τις Δελφικές Εορτές, το διαβατήριό της, τα ίδια πορφυρά μαλλιά της, που έκοψε όταν ήταν στην Αμερική, εκδόσεις σπάνιες και χειρόγραφα του Άγγελου, η αλληλογραφία του Άγγελου και της Εύας, τηλεγραφήματα, φωτογραφικό υλικό, ταινίες και ηχογραφημένες απαγγελίες με τη φωνή του ίδιου του ποιητή ζωντανεύουν περισσότερες ζωές, στιγμές ανθρώπων και επίσημης ιστορίας, αντιλήψεις, σχέσεις και καταστάσεις γύρω, αλλά και πέρα από τον ίδιο τον ποιητή.
Η αρχιτεκτονική μουσειολογική μελέτη ακολούθησε τη διαμερισματοποίηση του σπιτιού, χρησιμοποιώντας μάλιστα χρώματα γαιώδη και τρυφερά στους τοίχους, ψυχρά στις οροφές, ώστε να παραμείνει η αίσθηση του οικείου χώρου. Υλικά, όπως οξειδωμένα μέταλλα, παραπέμπουν σε παλαιές σταθερές αξίες, ενώ η σύγχρονη τεχνολογία πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες βιωματικής πρόσληψης της πληροφορίας. Πραγματικά εκθέματα με την αύρα του καιρού και του χρόνου εναλλάσσονται με αναπαραγωγές τους για την απαιτούμενη αίσθηση ελευθερίας του επισκέπτη. Χώροι άβατοι κάτω από τη στέγη γέμισαν με κινούμενες εικόνες που δονούν το υπόλοιπο εικονιστικό και γραπτό περιεχόμενο. Για τον ίδιο λόγο έμεινε άθικτη η κουζίνα, όπου σε κάποιες γωνιές ίσως πλανήθηκε το βλέμμα του ποιητή, ενώ έβαλε σε κάδρα στους τοίχους τα πρόσωπα του ίδιου του ποιητή και όσα μπήκαν στη ζωή του. Η φωνή του και η κινούμενη εικόνα του φορτίζουν σε περισσότερα σημεία τον εσωτερικό χώρο, ενώ η μεγαλογράμματη υπογραφή του ξεχύνεται στο εξωτερικό του κτιρίου ως υπόμνηση του αχωρήτου της τοπικής και εθνικής του παρουσίας.
Η Εθνική Τράπεζα ανέθεσε σε εξειδικευμένη κινηματογραφική ομάδα τη δημιουργία ενός 15λεπτου βίντεο για μια βιωματική περιήγηση στο Μουσείο Άγγελου Σικελιανού. Εκεί όπου τα μαλακά χρώματα συναντούν ευαίσθητες απαγγελίες, όπου η σπηλαιώδης φωνή του Σικελιανού απαντά στην καθαρή τής Άννας, όπου ο στίχος του ποιητή υποσημειώνεται από την απαγγελία, όπου ο λόγος εικονοποιείται με τρόπο λιτό και καίριο.
Η Εθνική Τράπεζα αποδίδει στη Λευκάδα των ποιητών, των διανοουμένων και των καλλιτεχνών το μουσείο που αρμόζει στον μεγάλο της ποιητή, ένα μουσείο που τελικά της αρμόζει.
