Από τον Σάκη Γιούμπαση
Ποτέ δεν είναι αργά για να ανακαλύψεις την ομορφιά που σε περιμένει πέρα από τα βουνά
Δεκάδες οικισμοί διάσπαρτοι στους πρόποδες της Πίνδου, που διασυνδέονταν με ορεινούς δρόμους και παραδοσιακά τοξωτά πέτρινα γεφύρια, μέχρι τη διάνοιξη σύγχρονων δρόμων τη δεκαετία του 1950. Η πρώτη μαρτυρία ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή χρονολογείται πριν 17.000 ως 10.000 χρόνια. Ζαγόρι, όπως «πέρα από τα βουνά». Προερχόμενη από την Σλαβική πρόθεση Za που σημαίνει «πίσω» και το ουσιαστικό gora που σημαίνει «βουνό». Στην αρχαιότητα η περιοχή ονομάζονταν «Παροραία», και οι κάτοικοί της «Παροραίοι», δηλαδή αυτοί που ζουν πίσω από τα όρη. «Πετάξαμε», γνωρίσαμε και καταγράψαμε.
Βίτσα: Ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του Ζαγορίου με δαιδαλώδη καλντερίμια με καλοκτισμένα σπίτια και τις πολλές εκκλησίες και μονές.
Μονοδένδρι: Eίναι χτισμένο στο βόρειο άκρο του Ζαγορίου σε υψόμετρο 1060 μέτρων κοντά στον παραπόταμο του Αώου Βοϊδομάτη. Το χωριό διαθέτει και ένα αμφιθεατρικά κτισμένο πέτρινο θέατρο όπου την θερινή περίοδο αποτελεί χώρο τέλεσης πολιτιστικών εκδηλώσεων. Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής που ιδρύθηκε το 1412 βρίσκεται στο χείλος του φαραγγιού του Βίκου.
Γεφύρι Κόνιτσας: Στην είσοδο της χαράδρας του Αώου, βρίσκεται το μεγάλο μονότοξο γεφύρι της Κόνιτσας. Το γεφύρι χτίστηκε με δωρεές των κατοίκων το 1870 και έχει διαστάσεις 36 μέτρα άνοιγμα και 20 μέτρα ύψος.
Γεφύρι Κλειδωνιάβιστας: To Mονότοξο γεφύρι είναι χτισμένο το 1853 στις όχθες του Βοϊδομάτη.
Πάπιγκο: Χτισμένο στις πλαγιές της Τύμφης σε υψόμετρο 960 μέτρων. Mαζί με το γειτονικό του χωριό Μικρό Πάπιγκο αποτελεί κοινότητα του νομού Ιωαννίνων. Έχει πληθυσμό 357 κατοίκους από τους οποίους οι 280 μένουν στο Πάπιγκο και οι 77 στο Μικρό Πάπιγκο. Βρίσκεται πολύ κοντά στο φαράγγι του Βίκου και εντός του Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου. Το Πάπιγκο αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα Ζαγορίτικης αρχιτεκτονικής.
