Από την Άννα Σταυροπούλου
Το 2012 τα παιδιά έκαναν «Διαδρομές με πυξίδα τη Βιβλιοθήκη», το 2016 έγιναν «Εξερευνητές του κόσμου», ενώ το 2017 ξεκινούν για «Περιπέτειες από σημείο σε σημείο». «Μάθαμε ότι μια τελεία μπορεί για άλλους να μη σημαίνει τίποτα, μα για άλλους είναι ένας ολόκληρος κόσμος», γράφει ένα παιδί στην τελετή έναρξης της καλοκαιρινής εκστρατείας της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ).
«Μια τελεία, ένα άστρο, ένα σημείο στο διάστημα, ένας κόκκος σκόνης, μπορεί να μας κάνει ν’ αλλάξουμε όλη μας τη ζωή. Μα κάθε σημείο ο καθένας το βλέπει από τη δική του πλευρά κι έχει τη δική του άποψη. Ο κόσμος μας απ’ αυτά τα σημεία έχει φτιαχτεί. Σ’ ευχαριστώ, βιβλιοθήκη!»
Η Καλοκαιρινή Εκστρατεία Ανάγνωσης & Δημιουργικότητας 2017: «Περιπέτειες από σημείο σε σημείο» της ΕΒΕ, πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Δίκτυο Ελληνικών Βιβλιοθηκών με συμμετέχοντες 150 από τα 176 μέλη του δικτύου. Πρόκειται για δημόσιες, δημοτικές, κοινοτικές και κάποιες σχολικές βιβλιοθήκες.
Καλοκαιρινή Εκστρατεία 2017
Η Εκστρατεία εντάσσεται στις δράσεις ανάπτυξης κοινού της ΕΒΕ. Όπως εξήγησε στην τελετή έναρξης ο Γενικός διευθυντής της ΕΒΕ, Δρ. Φίλιππος Τσιμπόγλου, μέχρι τώρα προσεγγιζόταν ο ένας στους διακόσιους δυνατούς χρήστες της βιβλιοθήκης. Ένας λοιπόν από τους στόχους, μαζί με την ανάπτυξη συλλογών, την αναβάθμιση των ψηφιακών υπηρεσιών, το σχεδιασμό νέου δανειστικού τμήματος και την εκπαίδευση προσωπικού, είναι η ανάπτυξη κοινού,δηλαδή να διευρυνθεί το κοινό και οι αποδέκτες των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος στο ΚΠΙΣΝ. Φωτογραφία: ©Γιώργης Γερόλυμπος
Η κ. Στεφανία Ξυδιά, υπεύθυνη ανάπτυξης κοινού στο πλαίσιο της μετάβασης της EBE στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, μιλάει στο ελcultureκαι μας εξηγεί: «Η Kαλοκαιρινή Eκστρατεία ξεκίνησε το 2012 με αρχική χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και ανάπτυξη από τη μη κερδοσκοπική εταιρεία Future Library με στόχο την προώθηση της φιλαναγνωσίας. Από την αρχή του προγράμματος έγινε μια εξαιρετική επιστημονική επιμέλεια από την κ. Ειρήνη Βοκοτοπούλου, υπεύθυνη σχεδιασμού της Καλοκαιρινής Εκστρατείας. Οι βιβλιοθήκες μεταμορφώθηκαν σε χώρους εξερεύνησης και πειραματισμού, όπου τα παιδιά με συγκεκριμένη βιβλιογραφία και δημιουργικές δράσεις, μέσα από πρωτότυπα εργαστήρια εικαστικών, αστρονομίας, φυσικής, θεάτρου, χορού, αρχίζουν να ξαναβλέπουν τα βιβλία ως ένα παράθυρο σε νέους κόσμους».
Στεφανία Ξυδιά
Η συμμετοχή είναι ελεύθερη με προεγγραφή και τα προγράμματα απευθύνονται κυρίως σε παιδιά 6-12 ετών. Φέτος η θεματική των σημείων εμπνέεται και από τη μετάβαση της ΕΒΕ στη νέα της στέγη, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στις βιβλιοθήκες της χώρας αναπτύσσονται 38 εργαστήρια γύρω από την έννοια του σημείου: για το σημείο τήξης και πήξης, τα σημεία των καιρών, σημεία και τέρατα, σημεία του ορίζοντα, ζωγραφική με σταγόνες όπως του Τζάκσον Πόλοκ, emoticons με σημεία στίξης, κ.ά.
«Τα παιδιά ξεκινούν πάντα από την ανάγνωση και μέσα απ’ το βιβλίο μαθαίνουν να εξερευνούν τον κόσμο με ένα διαφορετικό τρόπο. Μπορούν π.χ. να μάθουν πώς να προσανατολίζονται με μια πυξίδα διαβάζοντας τις Περιπέτειες του Γκιούλιβερ ή το Ταξίδι του κόσμου σε 80 μέρες. Έτσι το βιβλίο γίνεται κάτι το ζωντανό και απολαυστικό που συνδέεται με την καθημερινότητα και τα ενδιαφέροντα του κάθε παιδιού».
Emoticons
Η εκστρατεία εστιάζει στο φυσικό χώρο. «Τα μικρά παιδιά που ανακαλύπτουν τον κόσμο έχουν ανάγκη επαφής με το φυσικό χώρο και τα πραγματικά δεδομένα. Είναι τρομακτικό να βλέπεις παιδιά που νομίζουν ότι τα πορτοκάλια βγαίνουν από το ψυγείο!», μου λέει η κ. Ξυδιά.
«Εστιάζουμε στην αλληλεπίδραση, στη μάθηση μέσα από την επαφή με το βιβλίο, με το χαρτί, με το άρωμά του ή με την εικονογράφηση. Στο πλαίσιο βέβαια της παραγωγικής και εκπαιδευτικής διαδικασίας και σε εργαστήρια όπως κόμικς, φωτογραφίας, κλπ, τα παιδιά αναλόγως αξιοποιούν εργαλεία τεχνολογίας για να δημιουργήσουν νέο περιεχόμενο».
Εργαστήριο μαγειρικής στη βιβλιοθήκη. Φωτογραφία: ©Νατάσα Σκαφίδα
Ωστόσο τα νέα μέσα χρησιμεύουν στο συντονισμό της όλης εκστρατείας: «Υπάρχει μια πλατφόρμα επικοινωνίας για συνεργάτες και βιβλιοθηκονόμους κι ένα φόρουμ όπου απαντώνται ερωτήσεις και διατίθεται στις βιβλιοθήκες όλο το ψηφιακό υλικό, όπως οδηγίες, μακέτες και σχέδια. Υπάρχει επίσης η ιστοσελίδα του Δικτύου Ελληνικών Βιβλιοθηκών που για πρώτη φορά δημιούργησε έναν ψηφιακό χάρτη με όλες τις βιβλιοθήκες της χώρας, όπου μπορεί κανείς να βρει ποια είναι η πιο κοντινή βιβλιοθήκη ή τι προγράμματα προτείνει κάθε μέρα».
Πώς αποτυπώνονται τα μέχρι τώρα αποτελέσματα της εκστρατείας; «Πέρυσι έγινε μια αξιολόγηση του προγράμματος και αποδεικνύεται στατιστικά σημαντική αύξηση των επισκεπτών στις βιβλιοθήκες και αύξηση των παιδιών στην καλοκαιρινή εκστρατεία, αλλά και μέσα στην υπόλοιπη χρονιά. Αυτό που νομίζω ότι κυρίως έχει ενδιαφέρον, είναι το πώς τοποθετούνται οι βιβλιοθήκες στο κέντρο της τοπικής κοινότητας. Μέσα απ’ αυτές τις δράσεις συνεργάζονται με δημοτικούς και άλλους οργανισμούς, χτίζοντας έτσι συμμαχίες, δίκτυα αλληλεγγύης και ανταλλαγής ιδεών, που μπορεί να τις καταστήσουν πιο ζωντανά, δημιουργικά, αλλά και βιώσιμα κέντρα. Πέρυσι πχ κάναμε μια εκπαίδευση για την αναζήτηση χορηγών που επέτρεψε σε πολλές βιβλιοθήκες να βρουν χορηγούς και να αποκτήσουν πολλά βιβλία. Φέτος διοργανώσαμε σεμινάριο για τη χρήση των social media προς ανάπτυξη κοινού, επικοινωνία, διασύνδεση με την τοπική κοινότητα και φιλοξενία νέων δράσεων».
Έρευνα στη βιβλιοθήκη
Πώς υλοποιείται ο συντονιστικός ρόλος της ΕΒΕ στην εκστρατεία; «Ουσιαστικά παρέχει υποστήριξη, περιεχόμενο και εκπαιδευτικό υλικό. Οι εκπρόσωποι των βιβλιοθηκών έχουν πρόσβαση σε φάκελο με 38 υποφακέλους με οδηγίες για κάθε εργαστήριο. Επίσης υποστηρίζει το επικοινωνιακό κομμάτι με κεντρικό σχεδιασμό του υλικού. Μακροπρόθεσμα το Δίκτυο σκοπεύει να παρέχει και υπηρεσίες βιβλιοθηκονομικού χαρακτήρα. Γίνεται προσπάθεια για δημιουργία συλλογικού καταλόγου των βιβλιοθηκών, ώστε να μπορεί κανείς να δανειστεί από βιβλιοθήκη άλλης πόλης. Και βέβαια να μπορεί να γίνεται η καταλογογράφηση κεντρικά και συνεργατικά. Ήδη αυτό αναπτύσσεται για το συλλογικό κατάλογο των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών και στόχος είναι να επεκταθεί σε όλες τις βιβλιοθήκες. Επίσης όσον αφορά στις βιβλιοθήκες στην περιφέρεια, η ΕΒΕ στοχεύει μέσα απ’ την ανάπτυξη προγραμμάτων να γίνεται ανάδειξη της σημασίας των βιβλιοθηκών σήμερα σε εθνικό επίπεδο. Με συμβουλευτική υποστήριξη και επισκέψεις σε τοπικό επίπεδο, προσπαθούμε να βοηθήσουμε, ώστε σε κάποιες περιπτώσεις να εξασφαλιστούν πόροι και ανθρώπινο δυναμικό, ώστε να διευρυνθεί το ωράριο, αλλά και ν’ ανοίξουν βιβλιοθήκες που είναι κλειστές λόγω έλλειψης προσωπικού».
Γίνε εξερευνητής του κόσμου
Η Καλοκαιρινή Εκστρατεία είναι το πρώτο πρόγραμμα ανάπτυξης κοινού της ΕΒΕ. «Να ξεκαθαρίσουμε ότι η ανάπτυξη κοινού, ειδικά για τις βιβλιοθήκες, δεν είναι διαφήμιση, νούμερα, likes και εισιτήρια», λέει η κ. Ξυδιά. «Ουσία έχει η πνευματική ανάπτυξη, η διασύνδεση, δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης και η παραγωγή νοήματος. Στόχος είναι να έχουμε επισκέπτες που δεν θα έρθουν μόνο από περιέργεια, αλλά θα πάρουν υπηρεσίες που μπορεί ν’ αλλάξουν τη ζωή τους προς το καλύτερο. Παράλληλα το μεγάλο ερευνητικό κοινό θα υποστηριχτεί από ειδικές υπηρεσίες.
Υλοποιείται μια μεγάλη έρευνα κοινού για να δούμε τις προσδοκίες και τις ανάγκες του κοινού, πώς μπορεί να συνδεθεί με τη βιβλιοθήκη, ποια είναι η στρατηγική επικοινωνίας και πώς θ’ ανοιχτεί η ΕΒΕ στον κόσμο. Το 2017 είναι μεταβατική περίοδος με πιλοτικές δράσεις και θα βλέπετε διαρκώς νέες υπηρεσίες. Στο ισόγειο της βιβλιοθήκης σχεδιάζεται η δανειστική συλλογή και θα υπάρχουν από κόμικς μέχρι video games και ψηφιακά εργαλεία. Σε αυτό το νέο τμήμα θα υπάρχουν επίσης βιβλία σε διαφορετικές γλώσσες που αντιστοιχούν στις βασικές κοινότητες μεταναστών, καθώς και προγράμματα για κοινωνική ένταξη και εκμάθηση της γλώσσας. Το ισόγειο λοιπόν θα είναι ουσιαστικά ένα ‘εκκολαπτήριο’ ερευνητών, ο προθάλαμος της ανάπτυξης κοινού, αναγνωστών δηλαδή που αργά ή γρήγορα θ’ ανέβουν στον πάνω όροφο και θα ξεκινήσουν τις δικές τους έρευνες και ουσιαστικά την παραγωγή πολιτισμού. Αυτός είναι και ο στόχος, άλλωστε, ενός κέντρου πολιτισμού: Η μελέτη, η σύνθεση και παραγωγή νέου περιεχομένου. Γι’ αυτό είναι εδώ η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος».
—
Info:
Καλοκαιρινή Εκστρατεία Ανάγνωσης & Δημιουργικότητας 2017: «Περιπέτειες από σημείο σε σημείο» | 16 Ιουνίου – 8 Σεπτεμβρίου 2017
