Τι είναι τα κύματα;

Ο Δημήτρης Γαλάνης γράφει μια σειρά κειμένων κοιτάζοντας τη θάλασσα (Μέρος 1ο)

Τα κύματα μπορεί να είναι νωχελικά, αλλά μπορεί να είναι και ανταριασμένα, άγρια,αδυσώπητα. Μπορούν να σπείρουν τον θάνατο και την καταστροφή σε απόσταση πολλών χιλιάδων χιλιομέτρων, όπως έγινε με την πρόσφατη τραγωδία στην Ιαπωνία. Μπορούν να σπάσουν λιμενοβραχίονες, να κόψουν στη μέση κολοσσιαία τάνκερ, να δημιουργήσουν υποθαλάσσιες σπηλιές ή μπορούν απλά να αλλάξουν το σχήμα της στεριάς χτυπώντας με ορμή βραχώδεις ακτές και δαντελωτά ακρογιάλια.

Έχετε σίγουρα περπατήσει αρκετές φορές δίπλα στη θάλασσα, αφήνοντας τα κύματα να γλύφουν νωχελικά τα πόδια σας. Αλλά πόσες φορές έχετε σκεφθεί πως οι κυματισμοί που δροσίζουν τα βήματά σας έρχονται από μακρυά, μπορεί και από τα σκοτεινά βάθη του ωκεανού στην άλλη πλευρά του πλανήτη;

Εδώ και αρκετές δεκαετίες οι επιστήμονες χρησιμοποιούν όργανα που ονομάζονται καταγραφείς κυμάτων και βρίσκονται τοποθετημένα στους σκοτεινούς πυθμένες των θαλασσών. Τα όργανα αυτά καταγράφουν και αποκαλύπτουν στους μετεωρολόγους την ιστορία των κυμάτων που περνάνε από πάνω τους λεπτό το λεπτό, ώρα με την ώρα, καθώς και τα μηνύματα που μεταφέρουν από μακρινά μέρη. Τους λένε για παράδειγμα που δημιουργήθηκαν τα κύματα, ποια ήταν η δύναμή του ανέμου που τα δημιούργησε, με πόση ταχύτητα έπνεε και πόσο σύντομα, αν χρειαστεί, θα πρέπει να εκδώσουν ένα δελτίο αναγγελίας θυέλλης.

Τα περισσότερα κύματα που χτυπάνε ανταριασμένα τις δυτικές ακτές της Βρετανίας γεννιούνται στον φουρτουνιασμένο Βόρειο Ατλαντικό, ανατολικά της Νέας Γης και νότια της Γροιλανδίας. Κάποια άλλα κύματα έχουν ξεκινήσει από την ακριβώς αντίθετη πλευρά του ωκεανού κι έχουν περάσει από τις Δυτικές Ινδίες και την ακτή της Φλόριντα. Μερικά από αυτά ξεκίνησαν το ταξίδι τους στο νοτιότερο σημείο του κόσμου και ακολούθησαν μια μεγάλη κυκλική πορεία από το Ακρωτήριο Χόρν μέχρι τη Βρετανία, διανύοντας μια απόσταση μεγαλύτερη από 8 χιλιάδες χιλιόμετρα. Στην ακτή της Καλιφόρνιας οι καταγραφείς κυμάτων καταγράφουν κύματα που ταξιδεύουν ανάλογες αποστάσεις. Μερικά από τα κύματα που σκάνε στις παραλίες της Καλιφόρνιας το καλοκαίρι γεννήθηκαν στη ζώνη των δυτικών ανέμων στο Νότιο Ημισφαίριο.

Οι καταγραφείς αυτοί χρησιμοποιούνται από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά εδώ και εκατομμύρια χρόνια τα κύματα που προηγούνται των καταιγίδων κουβαλάνε πληροφορίες για τις καταιγίδες που έρχονται. Όμως μόνο σχετικά πρόσφατα έχουμε καταφέρει να αποκρυπτογραφήσουμε τις πληροφορίες αυτές και όχι εντελώς.

Από τη στιγμή που γεννήθηκε η γη οι κινούμενες μάζες αέρος τις οποίες αποκαλούμε ανέμους πνέουν στην επιφάνειά της με διάφορες κατευθύνσεις. Τα κύματα παράγονται από την επίδραση των ανέμων πάνω στις υδάτινες μάζες των θαλασσών. Υπάρχουν εξαιρέσεις όπως τα παλιρροϊκά κύματα που προκαλούνται από υποθαλάσσιους σεισμούς, σαν το τσουνάμι που χτύπησε πριν λίγο καιρό την Νοτιοανατολική Ασία και κόστισε τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Όμως αυτά που γνωρίζουμε σαν κύματα είναι δημιουργήματα του ανέμου.

Τα κύματτα στην ανοιχτή θάλασσα δημιουργούν ένα χαοτικό σχέδιο:ατέλειωτες υδάτινες κορυφές που προσπερνάνε, περικλείουν και ενσωματώνονται με άλλες κορυφές και δημιουργούν σύνολα κυμάτων το καθένα με διαφορετικούς τόπους και τρόπους γέννησης, διαφορετικές ταχύτητες και κατευθύνσεις. Μερικά από αυτά είναι γραφτό να ταξιδέψουν χιλιάδες χιλιόμετρα, άλλα να διασχίσουν μισό ωκεανό και άλλα έναν μικρό κόλπο πριν ξεψυχήσουν με τον χαρακτηριστικό τους βουητό σε μια ακτή ή μια παραλία.

Διαβάστε τη συνέχεια: Τα στοιχεία των κυμάτων

O Δημήτρης Γαλάνης είναι δημοσιογράφος και μόνιμος συνεργάτης της εφημερίδας Το Βήμα. Έχει εργαστεί τα τελευταία είκοσι χρόνια στον Τύπο και στην τηλεόραση, συλλέγει το περιοδικό New Yorker, είναι φαν της Τίνα Μπράουν (νέα διευθύντρια του περιοδικού Newsweek) και μπορείτε να εντοπίσετε τις φωτογραφίες του σε αθηναϊκές εκθέσεις ή στο DOC TV. Είναι επίσης αιώνιος φίλος, από τον προηγούμενο αιώνα λέμε!

Πηγή