Βιβλία για τις γιορτές

Λογοτεχνία από όλο τον κόσμο

Ενα αλλόκοτο τσίρκο περιφέρει μια φάλαινα μέσα στο απόκοσμο τοπίο μιας ουγγρικής επαρχίας: η «Μελαγχολία της αντίστασης» (Πόλις) είναι ίσως η καλύτερη στιγμή του Λάσλο Κρασναχορκάι, αυτής της εμβληματικής φυσιογνωμίας της σύγχρονης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Η αλλεργία του συγγραφέα στις τελείες αποτελεί δοκιμασία για τον αναγνώστη, αλλά τον εκπαιδεύει: χρειάζονται βαθιές ανάσες για την κατανόηση της ύπαρξης. Αρκετά δημοφιλής στη γλώσσα μας αρχίζει να γίνεται και ο Ιρλανδός Κολμ Τόιμπιν – έχουν μεταφραστεί τέσσερα βιβλία του σε δύο χρόνια. Τα δύο πιο πρόσφατα είναι το «Μπρούκλιν» (Ικαρος), στο οποίο βασίστηκε η ομώνυμη ταινία του 2015 που περιγράφει τη μετάβαση της νεαρής Εϊλις από τη μουντή επαρχιακή Ιρλανδία στη Νέα Υόρκη του ’50. Το άλλο βιβλίο είναι το «Καραβοφάναρο στο Μαύρο Νερό» (Gutenberg), εκεί όπου μια οικογένεια επανασυνδέεται με αφορμή έναν επικείμενο θάνατο. H aτμόσφαιρα είναι βαριά και ο Τόιμπιν αποδεικνύεται σπουδαίος.

Εν τω μεταξύ, μετά τη συζήτηση που προκάλεσε στους λογοτεχνικούς κύκλους η (πιθανή) αποκάλυψη της ταυτότητας της Ελενα Φεράντε, οι Ελληνες αναγνώστες έχουν την ευκαιρία να διαβάσουν τη συνέχεια της περίφημης τετραλογίας της Νάπολης. Στο δεύτερο μέρος, το «Νέο όνομα» (Πατάκης), η Λίλα και η Ελενα ζουν τα πρώτα βήματα της επεισοδιακής νεότητάς τους. Παραμένοντας στον ιταλικό Νότο, το βιβλίο που έκανε αίσθηση την περσινή χρονιά στη γειτονική μας χώρα είναι η «Κτηνωδία» (Καστανιώτης) του Νικόλα Λατζόια. Η κόρη μιας ισχυρής και διαπλεκόμενης οικογένειας βρίσκεται νεκρή και ο Ιταλός συγγραφέας συνθέτει γύρω απ’ το συμβάν το προφίλ μιας κοινωνίας σε πτώση.

Καινούργιο βιβλίο από τον Πιερ Λεμέτρ (του εξαιρετικού «Καλή αντάμωση εκεί ψηλά»), που τοποθετεί την πλοκή του σε μια επαρχιακή πόλη της Γαλλίας, εκεί όπου η εξαφάνιση ενός εξάχρονου αγοριού αποκαλύπτει την ασφυκτική εσωστρέφεια της τοπικής κοινωνίας. Το «Τρεις μέρες, μια ζωή» (Μίνωας) είναι ένα ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα από έναν σημαντικό σύγχρονο Γάλλο πεζογράφο.

Εκτός Ευρώπης, μετά την αίσθηση που προκάλεσε και τα βραβεία που κέρδισε το «Μονοπάτι για τα βάθη του Βορρά» διαβάζουμε ένα λίγο παλιότερο βιβλίο του Ρίτσαρντ Φλάναγκαν, το «Απουσία» (Ψυχογιός), στο οποίο αυτός ο σημαντικός Αυστραλός συγγραφέας κινείται ανάμεσα στην Τασμανία (τόπο καταγωγής του) και τη Βρετανία, με ήρωες δύο αληθινά πρόσωπα, τον θαλασσοπόρο Τζον Φράνκλιν και τον Κάρολο Ντίκενς. Προτείνουμε επίσης το «Η καρδιά πεθαίνει τελευταία» (Ψυχογιός), αυτό το ευρηματικό δυστοπικό μυθιστόρημα της σπουδαίας Καναδής Μάργκαρετ Ατγουντ: ο Σταν και η Σαρμέιν περνούν τη ζωή τους στριμωγμένοι μέσα σε ένα μικρό Honda και έτσι δέχονται πρόθυμα να συμμετάσχουν σε ένα αλλόκοτο κοινωνικό πείραμα, παραχωρώντας την ελευθερία τους έναντι τροφής και στέγης.

Αν είστε από αυτούς που συγκινηθήκατε με το κλασικό πια «Η κότα που ονειρευόταν να πετάξει», τότε να ασχοληθείτε και με το επόμενο βιβλίο της Νοτιοκορεάτισσας Sun-Mi Hwang, την επίσης συγκινητική αλληγορία «Ο σκύλος που τόλμησε να ονειρευτεί» (Διόπτρα). Για την άγνωστη λογοτεχνία της Βόρειας Κορέας, είχαμε την ευκαιρία να διαβάσουμε την «Καταγγελία» (Παπαδόπουλος), τα διηγήματα του Bandi (ψευδώνυμο) που δημοσιεύτηκαν εκτός χώρας και περιγράφουν την ασφυξία του καθεστώτος.

Σε ένα άλλο καθεστώς, αυτό της Κούβας, αναφέρεται στη νουβέλα-μαρτυρία του ο Κανέκ Σάντσες Γκεβάρα, ο οποίος στις «33 στροφές» (Ικαρος) παρομοιάζει τη χώρα με έναν γρατζουνισμένο δίσκο που παίζει σε επανάληψη. Η μελαγχολική αλλά και πολύ σκληρή κριτική του συγγραφέα έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς το επίθετό του δεν είναι τυχαίο· πρόκειται για τον εγγονό του Τσε. Ο Γκεβάρα πέθανε από την καρδιά του, πέρυσι, στα σαράντα του χρόνια.

Οι Αμερικάνοι

Η Χάνια Γιαναγκιχάρα εμφανίστηκε κάπως ξαφνικά στο λογοτεχνικό προσκήνιο και αν με το πρώτο της βιβλίο («The people in the trees») κέρδισε θετικά σχόλια και την εκτίμηση ορισμένων, με το δεύτερο, το περίφημο πια «Λίγη Ζωή» (Μεταίχμιο), προκάλεσε σοκ και πέτυχε να αντιμετωπίζεται ως ένα από τα μεγάλα ονόματα της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας.

Το μυθιστόρημά της καταφέρνει κάτι πολύ δύσκολο: οι ήρωές της, οι πρωταγωνιστές της, ο Τζουντ, ο Γουίλεμ, ο Μάλκομ και ο Τζέι Μπι, οι τέσσερις φίλοι που μεγαλώνουν στη Νέα Υόρκη με τα όνειρα, τα αδιέξοδα και τις φιλοδοξίες τους, είναι ολοζώντανοι. Ως αναγνώστες νιώθουμε σαν να τους γνωρίζουμε, τους βλέπουμε μπροστά μας. Και τότε η Γιαναγκιχάρα μάς σπαράζει την ψυχή.

Από τις καθιερωμένες φωνές της πεζογραφίας των ΗΠΑ ξεχωρίζει το πολυσυζητημένο πέμπτο βιβλίο του Τζόναθαν Φράνζεν: η «Αγνή» (Ψυχογιός) αποτελείται από επτά ιστορίες ανθρώπων που κινούνται σε διαφορετικές δεκαετίες και ηπείρους, αλλά συνδέονται μεταξύ τους μέσω μιας σκόπιμης υπερβολής. Ο Φράνζεν κινείται από την πτώση του Τείχους μέχρι το παρόν και τους σύγχρονους χάκερ, βάζοντας τους χαρακτήρες του να βαδίζουν σε μια κοινή γραμμή που διασχίζει την ιστορία. Τι είναι καθαρό; Τι είναι αγνό σε αυτή τη ζωή; Κυκλοφόρησε επίσης η «Ημέρα Ανεξαρτησίας» (Πατάκης) του Ρίτσαρντ Φορντ, το δεύτερο μέρος των βιβλίων όπου πρωταγωνιστεί ο Φρανκ Μπάσκομπ (προηγείται ο «Αθλητικογράφος» και έπεται το «Η χώρα όπως είναι»). Αυτό που συχνά λέμε ελαφρά τη καρδία «υπαρξιακή κρίση» αποκτά απόλυτη βαρύτητα μέσα από τη ζωή αυτού του σπουδαία δουλεμένου χαρακτήρα.

Διαφορετική κρίση: η νεαρή και πρωτοεμφανιζόμενη Εμα Κλάιν σκαλίζει με κυνισμό τη βαρβαρότητα της εφηβείας και κορυφώνει την αφήγησή της στέλνοντας τη 14χρονη ηρωίδα της σε μια απομονωμένη αδελφότητα στο δάσος – η Κλάιν μελέτησε την ιστορία του Μάνσον πριν βουτήξει τα χέρια της στη φρίκη και τα «Κορίτσια» (Ψυχογιός) εξελίχθηκαν άμεσα σε παγκόσμια εκδοτική επιτυχία. Κατά σύμπτωση, Κλάιν λένε και τον ήρωα του Μπράιαν Εβενσον στο «Εσχατες μέρες» (Καστανιώτης), όπου εμπλέκεται και πάλι μια σέκτα θρησκευτικής απόχρωσης. Μια κατάμαυρη ιστορία τρόμου και τρέλας. Ο διάλογος του Κλάιν με το Ψεύδισμα και την Μπάσα Φωνή είναι από τις πιο απολαυστικές αρχές βιβλίου που διαβάσαμε τελευταία. Για κάτι εντελώς διαφορετικό, προτείνουμε το «Ενα αγόρι στο εκατομμύριο» (Κλειδάριθμος) της Μόνικα Γουντ: Η Ονα είναι σχεδόν εκατό χρόνια μεγαλύτερη από το νεαρό αγόρι που την επισκέπτεται. Η συγγραφέας μεταμορφώνει ένα παράξενο παραμύθι σε ένα ευρηματικό παγκόσμιο μπεστ σέλερ.

Οι κλασικοί είναι κλασικοί

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες εκδόσεις των τελευταίων μηνών ήταν το «Δεν γίνονται αυτά εδώ» (Καστανιώτης) του Σινκλέρ Λιούις, του πρώτου Αμερικανού που κέρδισε το βραβείο Νομπέλ (1930) και που, παραδόξως, δεν είχε μεταφραστεί μέχρι σήμερα στη γλώσσα μας. Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα επιβεβαιώνει τη διαχρονική αξία των κλασικών, καθώς, αν και γραμμένο σχεδόν έναν αιώνα νωρίτερα, περιγράφει την εκλογή ενός δημαγωγού στην προεδρία των ΗΠΑ, ο οποίος επιχειρεί να περιορίσει κάθε δημοκρατική αξία.

Πρώτη έκδοση στα Ελληνικά και για το ιστορικό ντεμπούτο (1920) του Φ.Σ. Φιτζέραλντ. Το «Η άλλη όψη του παραδείσου» (Μίνωας) είναι ένα μυθιστόρημα για τις ψευδαισθήσεις της νεότητας, που υπόσχεται ότι ο δημιουργός του είναι άξιος, πέντε χρόνια αργότερα, να γράψει ένα βιβλίο όπως ο «Υπέροχος Γκάτσμπι».
Λίγο μεταγενέστερο είναι το επικών διαστάσεων «Ανατολικά της Εδέμ» (Παπαδόπουλος), με τον συγκεκριμένο οίκο να συνεχίζει να ανανεώνει τις βιβλιοθήκες μας με όμορφες εκδόσεις του λογοτεχνικού ογκόλιθου που λέγεται Τζον Στάινμπεκ. Για τον ίδιο τον συγγραφέα, αυτό υπήρξε το πιο σπουδαίο έργο του.

Κλασικοί, βέβαια, δεν υπάρχουν μόνο στις ΗΠΑ: ο Χούλιο Κορτάσαρ, για παράδειγμα, είναι πάντα στη μόδα και πρόσφατα εκδόθηκαν στη γλώσσα μας άλλα δύο βιβλία του μεγάλου Αργεντινού, η συλλογή διηγημάτων «Τα μυστικά όπλα» (Απόπειρα) και το «Η αντίπερα όχθη» (Bibliotheque), που αποτελείται από κείμενα που γράφτηκαν από το 1937 έως το 1945. Μένοντας στη Λατινική Αμερική, με ιδιαίτερη χαρά υποδεχόμαστε ένα βιβλίο της Κλαρίς Λισπέκτορ, αυτής της μυθικής μορφής για τη λογοτεχνία της Βραζιλίας και μιας από τις πιο ξεχωριστές λογοτεχνικές φωνές του 20ού αιώνα. Το «Η ώρα του αστεριού» (Αντίποδες), η ιστορία μιας φτωχής δακτυλογράφου, υπήρξε το τελευταίο της βιβλίο (1977 – η Λισπέκτορ πέθανε λίγους μήνες αργότερα) και ίσως το πιο γνωστό. Αντιγράφουμε: «Ορκίζομαι πως αυτό το βιβλίο είναι φτιαγμένο δίχως λέξεις. Είναι βουβή φωτογραφία. Το βιβλίο αυτό είναι σιωπή. Το βιβλίο αυτό είναι ερώτημα».

Από τους Ευρωπαίους ξεχωρίσαμε το «Στον παράδεισο των κυριών» (Στερέωμα) του Εμίλ Ζολά, ένα μεγάλο μυθιστόρημα του 19ου αιώνα με φόντο τις παρισινές αγορές, τα πολυκαταστήματα, τον αστικό λαβύρινθο και τον «αναδυόμενο καπιταλισμό», όπως σχολιάζει στην εισαγωγή ο Γάλλος πρέσβης Christophe Chantepy, «ως κινητήρια δύναμη προόδου και, ταυτόχρονα, ως μηχανή καταστροφής». Πολύ ενδιαφέρουσα έκδοση είναι και το «Περιστέρια στη χλόη» (Κριτική) του Βόλφγκανγκ Κέπεν, ένα από τα σημαντικά έργα της γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Τεχνικά πολύ τολμηρός, ο Κέπεν μεταφέρει (όπως και οι σύγχρονοί του Μπελ, Γκρας κ.ά.) το μήνυμα της αμηχανίας της μεταπολεμικής Γερμανίας. Η πρώτη του πρόταση; «Αεροπλάνα πετούσαν πάνω από την πόλη, πουλιά προάγγελοι δεινών».

Τέλος, κλασικός (τουλάχιστον στον κόσμο της επιστημονικής φαντασίας) πρέπει να θεωρείται και ο Φίλιπ Ντικ – νέα έκδοση του «Τα τρία στίγματα του Πάλμερ Ελντριτς» (Κέδρος), το οποίο προτείνουμε σε όσους θέλουν να διαβάσουν μια ιστορία με υπερβολές και προφητείες που αποδεικνύει πώς μια περιπέτεια διαπλανητικών ταξιδιών χωράει κάτω από την ταμπέλα της καλής λογοτεχνίας.

Ελληνικές φωνές

Ενα χαρακτηριστικό ορισμένων νέων εκδόσεων Ελλήνων πεζογράφων είναι ότι η ματιά τους στρέφεται εκτός των συνόρων: «Χθες βράδυ ονειρεύτηκα την Αφρική» είναι η εισαγωγική φράση του μυθιστορήματος «Εκουατόρια» (Καστανιώτης) που υπογράφει ο Μιχάλης Μοδινός, μια περιπέτεια τοποθετημένη στον 19ο αιώνα, σε ανεξερεύνητα και μυθικά εδάφη, βασισμένη σε αληθινές ιστορίες και πρόσωπα – ένα μυθιστόρημα πολύ υψηλού επιπέδου. Πιο δυτικά, στο Καμερούν, μας μεταφέρει ο Βασίλειος Δρόλιας με το «Nyos, η τελετή της αθωότητας» (Κέδρος), ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα γύρω από τη ζωή και τις έρευνες ενός βιολόγου στις όχθες της λίμνης Nyos. Επίσης «διεθνές» είναι και το θέμα που επιλέγει ο Νίκος Δαββέτας: στο «Ωστικό κύμα» (Πατάκης) διαβάζουμε την ιστορία μιας Ελληνίδας μάνας που χάνει τον γιο της σε τρομοκρατικό χτύπημα στο Λονδίνο. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα βιβλία του, όπου οι χαρακτήρες του μπλέκονταν στην ελληνική ιστορία, αυτή τη φορά επιλέγει να σταθεί πιο κοντά στο σήμερα, δημιουργώντας ένα έντονο μυθιστόρημα για τις σύγχρονες ανησυχίες.

Οσο για τον Βασίλη Αλεξάκη, φυσιολογικά αμφιταλαντεύεται μεταξύ Παρισιού και Αθήνας: το «Κλαρινέτο» (Μεταίχμιο) γράφηκε στα Γαλλικά και κυκλοφορεί ήδη από πέρυσι στη Γαλλία, ένα μυθιστόρημα με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, στο οποίο ο συγγραφέας εναλλάσσει μια προσωπική απώλεια με το δράμα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.

Κατά τ’ άλλα, απαραίτητη προσθήκη για κάθε αναγνώστη είναι η συγκεντρωτική έκδοση των διηγημάτων του Δημήτρη Νόλλα «Οι ιστορίες είναι πάντα ξένες» (Ικαρος). Τα κείμενά του διασχίζουν την ιστορία της Ελλάδας από το 1974 μέχρι σήμερα και αποτελούν ντοκουμέντο τόσο της εξέλιξης του ίδιου ως συγγραφέα όσο και της πορείας της χώρας και των ανθρώπων της. Τέλος, τόσο όσοι έχουν διάθεση να γνωρίσουν το έργο του Γιώργου Χειμωνά όσο και οι πιο πιστοί αναγνώστες του θα χαρούν με την έκδοση «Αγάπη σαν ακολασία» (Κριτική), μια προσεγμένη επιλογή από τα κείμενα του συγγραφέα, με συνδετικό κρίκο την αγάπη.
Τέλος, πολύ όμορφη έκδοση του κλασικού «Ζ – Φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος» (Gutenberg) του Βασίλη Βασιλικού, το μυθιστορηματικό ντοκουμέντο της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη.

Αστυνομικά και άλλα

Εχουν περάσει 99 χρόνια από τότε που ο Γκαστόν Λερού δημιούργησε τον δημοσιογράφο-ντετέκτιβ Ζοζέφ Ρουλεταμπίλ, πρωταγωνιστή μιας σειράς μυθιστορημάτων, από το διάσημο «Μυστήριο του κίτρινου δωματίου» μέχρι το «Αρωμα της γυναίκας με τα μαύρα» (Διόπτρα) που διαβάσαμε αυτόν τον καιρό. Τα αιωνόβια θρίλερ αυτού του μετρ των κλειστοφοβικών καταστάσεων διαβάζονται ακόμα με άνεση – διασημότερο όλων παραμένει το «Φάντασμα της όπερας».

Αλλαγή κλίματος και εποχής: ο Σαλαμέ Μπαρούκ μας συστήνει τον ήρωά του, έναν διαβασμένο και φιλοσοφημένο αστυνόμο, τον Σαρφατύ, ο οποίος ακολουθεί τα ίχνη μιας περίεργης και αιματοβαμμένης ιστορίας: μέσα από ένα παλιό χειρόγραφο ξετυλίγεται η ιστορία του ισλάμ, γεμάτη εικόνες, ήχους, χρώματα και γρίφους. Η «Συριακή Διαθήκη» (Πόλις), όπως εύστοχα σχολιάζεται στην κριτική της Le Monde που εμπεριέχεται στο βιβλίο, ακολουθεί τη μόδα του ιστορικό-θρησκευτικού αστυνομικού μυθιστο σει μυθιστορημάτων, από το διάσημο «Μυστήριο του κίτρινου δωματίου» μέχρι το «Αρωμα της γυναίκας με τα μαύρα» (Διόπτρα) που διαβάσαμε αυτόν τον καιρό. Τα αιωνόβια θρίλερ του μετρ των κλειστοφοβικών καταστάκαταστάσεων παραμένουν απολαυστικά – διασημότερο όλων το «Φάντασμα της όπερας». Αλλαγή κλίματος και εποχής: ο Σαλαμέ Μπαρούκ μάς συστήνει τον ήρωά του, έναν διαβασμένο και φιλοσοφημένο αστυνόμο, τον Σαρφατύ, ο οποίος ακολουθεί τα ίχνη μιας περίεργης και αιματοβαμμένης ιστορίας: μέσα από ένα παλιό χειρόγραφο ξετυλίγεται η ιστορία του Ισλάμ, γεμάτη εικόνες, ήχους, χρώματα. Η «Συριακή Διαθήκη» (Πόλις), όπως εύστοχα σχολιάζεται στην κριτική της Le Monde που εμπεριέχεται στο βιβλίο, ακολουθεί τη μόδα του ιστορικο-θρησκευτικού αστυνομικού μστορήματος, μόνο που εν προκειμένω ο Μπαρούκ εμπνέεται από το Ισλάμ.

Ενας από τους τελευταίους μπεστσελερίστες του σκανδιναβικού νουάρ που δεν είχε μεταφραστεί ακόμα ήταν ο Γιον Λιρ Χορστ: πλέον κυκλοφορεί το «Εγκλημα στα φιόρδ» (Διόπτρα) με ήρωα τον επιθεωρητή Βίλιαμ Βίστιν, ο οποίος αρχικά πρέπει να εξιχνιάσει μια φρικιαστική δολοφονία στην εξοχή. Ο Χορστ έχει μια ιδιαιτερότητα ως συγγραφέας αστυνομικών βιβλίων: έχει υπάρξει ο ίδιος αστυνομικός εγκληματολογικού. Ξέρει τι γράφει.

Καλή περίοδος για όσους αγαπούν τις κατασκοπικές ιστορίες, καθώς κυκλοφορεί η μυθιστορηματική βιογραφία του Κιμ Φίλμπυ, του πρότυπου διπλού πράκτορα του 20ού αιώνα, ηγετικής φυσιογνωμίας των «κατασκόπων του Κέιμπριτζ» που στρατολογήθηκαν από τους Σοβιετικούς τη δεκαετία του ’30. Το «Φίλμπυ» (Αγρα) υπογράφει ο πολύ καλός μυθιστοριογράφος Ρόμπερτ Λίτελ – αυτό είναι μόλις το δεύτερο βιβλίο του που μεταφράζεται μετά το κλασικό «Η πεταλούδα της Σιβηρίας». Να προσθέσουμε επίσης ότι η δράση του Φίλμπυ προκάλεσε τη λήξη της καριέρας πολλών Βρετανών πρακτόρων, ένας εκ των οποίων έγινε συγγραφέας: ο Τζον Λε Καρέ. Οι φανατικοί αναγνώστες του ας μη χάσουν την πρόσφατη  και συναρπαστική αυτοβιογραφία του «Η σήραγγα των περιστεριών» (Bell).

Κατασκοπική αύρα έχει και η αστυνομική ιστορία του Γουίλιαμ Ράιαν «Τομέας δώδεκα» (Διόπτρα) με έδρα τη σταλινική Μόσχα, όπως όλα τα βιβλία του Ιρλανδού συγγραφέα («Ιερόσυλος», «Το ματωμένο λιβάδι»). Για μία ακόμα φορά ο αστυνόμος Αλεξέι Κόρολεφ καλείται να λύσει έναν πολύπλοκο γρίφο – η ιστορία αρχίζει στις λίμνες του Πατριάρχη, υποθέτουμε φόρος τιμής στον Μπουλγκάκοφ. Αντίστοιχα, ο Φίλιπ Κερ, καταξιωμένος πλέον και στην Ελλάδα, γράφει ιστορικό-αστυνομικό μυθιστόρημα στο πλαίσιο της ναζιστικής Γερμανίας. Η καινούργια περιπέτεια του ντετέκτιβ Γκούντερ λέγεται «Αν οι νεκροί δεν ανασταίνονται» (Κέδρος) και μας μεταφέρει στο Βερολίνο με φόντο τους Ολυμπιακούς Αγώνες του ’36.

Πρότζεκτ Σαίξπηρ

Με αφορμή τα 400 χρόνια που συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ο οίκος Hogarth Press (ιδρύθηκε από τον Λέοναρντ και τη Βιρτζίνια Γουλφ και πλέον λειτουργεί ως τμήμα του Penguin Random House) αποφάσισε να γιορτάσει αυτή την επέτειο ζητώντας από σύγχρονους και καταξιωμένους συγγραφείς να ξαναγράψουν τα κλασικά βιβλία του Σαίξπηρ σε ένα ελεύθερο πλαίσιο. Το Hogarth Shakespeare Project θα αποτελείται από οκτώ ελεύθερες διασκευές. Οι εκδόσεις Μεταίχμιο ανέλαβαν το πρότζεκτ και τα τρία πρώτα βιβλία μόλις κυκλοφόρησαν στα Ελληνικά. Πρόκειται για το «Χάσμα του χρόνου» της Τζινέτ Γουίντερσον που πειραματίζεται πάνω στο «Χειμωνιάτικο παραμύθι», το «Ξιδοκόριτσο» της Αν Τάιλερ που αποτελεί μια εκδοχή της «Στρίγγλας που έγινε αρνάκι» και το «Το όνομά μου είναι Σάιλοκ» του Χάουαρντ Τζέικομπσον, ο οποίος διασκευάζει τον «Εμπορο της Βενετίας». Και έχει πολύ ενδιαφέρον η επιλογή των συγκεκριμένων συγγραφέων: όλοι πρώτης γραμμής, αλλά τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. Τους επόμενους μήνες περιμένουμε και τα υπόλοιπα βιβλία του πρότζεκτ με τις υπογραφές των Μάργκαρετ Ατγουντ, Τρέισι Σεβαλιέρ, Τζίλιαν Φλιν και είμαστε πραγματικά περίεργοι να δούμε πώς ο Τζο Νέσμπο θα ξαναγράψει τον Μάκμπεθ.

Προσωπικές ιστορίες

Η «Μεγάλη διαδρομή» (Τραυλός) είναι η ιστορία ενός ποδοκίνητου μηχανήματος οδοντιατρικής που βρέθηκε σε αμέτρητους τόπους όπου διεξήχθησαν πολεμικές επιχειρήσεις το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, από τους Βαλκανικούς Πολέμους μέχρι τη Μικρά Ασία και τη μάχη του Γράμμου. Ο Σπύρος Δουκαδάκης, επίκουρος καθηγητής Οδοντιατρικής, ακολουθεί αυτή τη διαδρομή που συνδέεται με την οικογένειά του, παρουσιάζοντας ένα συναρπαστικό ντοκουμέντο της ελληνικής ιστορίας.

Αντίστοιχα, σημαντική για τον ίδιο τον Αντουάν Λερίς αλλά και για την εποχή μας είναι η μαρτυρία του Γάλλου δημοσιογράφου που τιτλοφορείται «Και όμως δεν θα σας μισήσω» (Στερέωμα). Ο Λερίς έχασε τη σύζυγό του στο Μπατακλάν. Μέσα από το κείμενό του περιγράφει πώς οφείλει να συνεχίσει τη ζωή του μαζί με τον γιο του: «Είναι μόλις δεκαεπτά μηνών, θα φάει το απογευματινό του όπως κάθε μέρα, μετά θα πάμε να παίξουμε όπως κάθε μέρα και όλη του τη ζωή αυτό το μικρό παιδί θα σας χλευάζει και θα σας περιφρονεί με το να είναι χαρούμενο και ελεύθερο».

Όλα είναι χρόνος

Ο Λι Σμόλιν, γνωστός θεωρητικός φυσικός και καθηγητής σε πανεπιστήμια του Καναδά, πιστεύει ότι όλα τα μυστήρια της Φυσικής και της Κοσμολογίας ανάγονται στη φύση του χρόνου, όπως επίσης και ότι ο χρόνος διαπερνά κάθε πτυχή της καθημερινής μας εμπειρίας. Στο «Χρόνος, η αναγέννηση» (Τραυλός) απαντά σε ένα πλήθος ερωτημάτων που αφορούν στην πραγματικότητα ή στην ψευδαίσθηση του χρόνου, βασιζόμενος σε μελέτες δεκαετιών. Αλλη μία ενδιαφέρουσα έκδοση στον τομέα των επιστημονικών βιβλίων από τις συγκεκριμένες εκδόσεις, που παίρνει θέση στη βιβλιοθήκη μας δίπλα στο κλασικό και πολυδιαβασμένο «Το μαθηματικό σύμπαν μας» του Μαξ Τέγκμαρκ.

Με μεγάλο ενδιαφέρον διαβάσαμε και το «Πέντε δισεκατομμύρια χρόνια μοναξιά» (Ροπή) του Λι Μπίλινγκς, ο οποίος με αυτόν τον πολύ επιτυχημένο τίτλο αναφέρεται στο διάστημα που η Γη και εμείς, οι κάτοικοί της, νιώθουμε μόνοι σε αυτό το σύμπαν. Είμαστε μόνοι; Μια πολύ ευχάριστα γραμμένη ιστορία για την αναζήτηση ζωής σε άλλους πλανήτες.

Στα ίχνη των Ναζί

Το ενδιαφέρον του κόσμου για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν χάνεται ποτέ. Αντίθετα, όσο η ιστορία προχωράει, όλο και περισσότερες μελέτες και στοιχεία έρχονται στο φως. Ο Ερικ Λίχτμπλαου, βραβευμένος με Πούλιτζερ, υπογράφει το θαυμάσιο «Οι Ναζί της διπλανής πόρτας» (Ποταμός), μια ιστορία βασισμένη σε απόρρητα έγγραφα που αποδεικνύει πώς αμέτρητοι Ναζί βρήκαν καταφύγιο στις ΗΠΑ και έζησαν μια ήσυχη ζωή ως «πρόσφυγες πολέμου» με τις ευλογίες της CIA και του FBI. Αντίστοιχα, στο «Οι κυνηγοί των Ναζί» (Μεταίχμιο), ο Αντριου Ναγκόρσκι γράφει την ιστορία των ανθρώπων που αφιέρωσαν τη ζωή τους στην αναζήτηση των εγκληματιών πολέμου που διέφυγαν σε κάθε γωνιά της Γης μετά τη Δίκη της Νυρεμβέργης. Πολύ διαφορετική και πρωτότυπη είναι η προσέγγιση του Βαγγέλη Τζούκα στη μελέτη του «Το φάντασμα του ναζισμού» (Εστία), περιγράφοντας πώς ένα κύμα μυστικισμού γέννησε μέσα στα χρόνια μια μυθολογία γύρω από το Τρίτο Ράιχ.

Κοινωνία σε κρίση

Ποια είναι η λύση στα οικονομικά αδιέξοδα της ευρωζώνης; Ποιο είναι το μέλλον του ευρώ; Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς, ένας από τους γνωστότερους οικονομολόγους στον κόσμο και βραβευμένος με Νομπέλ οικονομίας, γράφει το «Ευρώ: πώς ένα κοινό νόμισμα απειλεί το μέλλον της Ευρώπης» (Παπαδόπουλος), ένα βιβλίο για τις αληθινές προοπτικές της ηπείρου μας, προφανώς με έντονο άρωμα Ελλάδας.

Μερικούς μήνες μετά τον θάνατο του Ουμπέρτο Εκο, διαβάζουμε το «Χρονικά μιας ρευστής κοινωνίας» (Ψυχογιός) που αποτελείται από την αρθρογραφία του στη στήλη «La bustina di Minerva». Αιχμηρός σχολιασμός για τη γενική κρίση της εποχής, κείμενα γεμάτα ποικίλες αναφορές με το χαρακτηριστικό πληθωρικό στυλ του μεγάλου Ιταλού διανοουμένου. Αντίστοιχα, διαβάζουμε την αρθρογραφία του Γιώργου Παγουλάτου στο «Νησί που φεύγει» (Παπαδόπουλος). Ο (μεταξύ άλλων) καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών συγκεντρώνει 121+1 κείμενα για την ελληνική κρίση που δημοσιεύτηκαν ως επί το πλείστον στην κυριακάτικη έκδοση της «Κ» από το 2007 μέχρι το 2015. Οπως σχολιάζει με χιούμορ στην εισαγωγή του, ως αρθρογράφος υπήρξε από τους λίγους κερδισμένους της κρίσης, καθώς η επικαιρότητα δεν τον άφησε ποτέ χωρίς θέμα.

Γράφει ο Άθως Δημουλάς, Πηγή