«Από εδώ και πέρα θα βασίζομαι μόνο στη φύση. Μόνο αυτή φτιάχνει τους μεγάλους καλλιτέχνες. Λέγονται πολλά για τους κανόνες, και επαινούν τους νόμους της αστικής κοινωνίας.
Ένας άνθρωπος που τηρεί τους κανόνες δεν θα φτιάξει ποτέ τίποτα παράλογο ή απόλυτα κακό, όπως κι εκείνος που θ’ αφήσει να τον καθοδηγούν οι κοινωνικοί νόμοι και οι νόμοι της καλής συμπεριφοράς, δεν θα γίνει ποτέ ανυπόφορος γείτονας ή μεγάλος αλήτης.
Αλλά, από την άλλη μεριά, ό, τι κι αν λένε, κάθε κανόνας καταπνίγει το αληθινό αίσθημα της φύσης και την πραγματική της έκφραση. Σε ακούω να λες: “Μα αυτό είναι πολύ σκληρό! Ο Κανόνας δεν κάνει άλλο παρά να περιορίζει, να κλαδεύει τα καρπισμένα κλήματα’’ κ.λπ.
Φίλε μου, θέλεις να σου κάνω μια σύγκριση; Εδώ γίνεται ό,τι και με τον έρωτα. Ένας νέος ερωτεύεται μιαν ωραία, περνάει κοντά της όλες τις ώρες της ημέρας και σπαταλάει όλες τις δυνάμεις του, ό,τι έχει δικό του, για να της αποδείχνει αδιάκοπα πως είναι δοσμένος σ’ αυτήν.
Έρχεται ένας καλός αστός, ένας δημόσιος υπάλληλος, και του λέει: “Νεαρέ μου κύριε, το ν’ αγαπάς είναι ανθρώπινο, μόνο που πρέπει ν’ αγαπάς ανθρώπινα. Ρύθμισε καλά τις ώρες σου, αφιέρωσε μερικές στη δουλειά σου και τις ώρες της σχόλης σου στην αγαπημένη σου. Λογάριασε την περιουσία σου, κι αφού καλύψεις τις ανάγκες σου, από τα περισσευούμενα, δεν σου απαγορεύω να κάνεις μερικά δώρα στη φίλη σου, αλλά όχι πολύ συχνά! Ας πούμε στη γιορτή της, ή στα γενέθλιά της κ.λπ”.
Αν ο νεαρός μας ακολουθήσει αυτές τις συμβουλές, θα γίνει πολύ χρήσιμος, και κάθε ηγεμόνας θα κάνει καλά να τον χρησιμοποιήσει στην καγκελαρία του. Αλλά τότε, πάει ο έρωτας και, αν είναι καλλιτέχνης, πάει και η τέχνη του».
Απόσπασμα από το βιβλίο Τα Πάθη του νεαρού Βέρθερου, εκδ. Γνώση. Ο Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε (28 Αυγούστου 1749 –22 Μαρτίου 1832) ήταν παγκοσμίου Γερμανός ποιητής, μυθιστοριογράφος, δραματουργός, θεωρητικός της Τέχνης και επιστήμονας. Το 1774, συγκλονισμένος από την αυτοκτονία ενός φίλου του, έγραψε Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου, ένα μυθιστόρημα που λάτρεψε ο Ναπολέων και έγινε λάβαρο του ηθικού και πνευματικού κινήματος. Από τα σημαντικότερα έργα του Γκαίτε είναι το Ταξίδι στην Ιταλία, το οποίο έγραψε κατά τη διαμονή του στη νότια Ιταλία. Ο Φάουστ, το δημιούργημα ολόκληρης της ζωής του, ολοκληρώθηκε με τον δεύτερο τόμο ένα χρόνο πριν το θάνατο του, το 1832 στη Βαϊμάρη. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν: «Φως, περισσότερο φως» (Mehr Licht!).
