Στον Σουηδό γενετιστή Σβάντε Πάαμπο απονεμήθηκε το βραβείο Νομπέλ Ιατρικής και Φυσιολογίας 2022, καθώς και το χρηματικό έπαθλο ύψους 919.500 ευρώ που το συνοδεύει. Στη σχετική ανακοίνωσή της η Βασιλική Ακαδημία Επιστημών της Σουηδίας αναφέρει ότι ο επιστήμονας βραβεύθηκε για τις ανακαλύψεις του σχετικά με το γονιδίωμα των αφανισμένων σήμερα ανθρωπιδών, μεταξύ των οποίων οι Νεάντερταλ, και την αποκρυπτογράφηση της ανθρώπινης εξέλιξης. Με το έργο του συνέβαλε, επίσης, στην πρόοδο της σύγχρονης Ιατρικής, καθώς μεγάλα τμήματα του γενετικού υλικού των μακρινών προγόνων μας απαντώνται και στο DNA μας. Η ανάλυση, μάλιστα, αυτών των τμημάτων έχει ρίξει φως στα στοιχεία που καθιστούν τη φυσιολογία μας μοναδική.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γονίδιο EPAS1, που απαντάται στους Ντενισόβαν και βοηθάει στην επιβίωση του ανθρώπινου οργανισμού σε μεγάλο υψόμετρο. Το γονίδιο είναι συνηθισμένο στους λαούς του Θιβέτ. Αλλα γονίδια, που μας κληροδότησαν οι Νεάντερταλ, επηρεάζουν την ανταπόκρισή μας στις λοιμώξεις, καθορίζοντας ακόμα και τον κίνδυνο εμφάνισης βαριάς COVID-19.
Η προέλευση του ανθρώπου ανέκαθεν προσείλκυε το επιστημονικό ενδιαφέρον. Μέσα από την αποκρυπτογράφηση της αλληλουχίας βάσεων του DNA του Νεάντερταλ και την ανάπτυξη μεθόδων που επέτρεψαν τη δειγματοληψία γενετικού υλικού από είδη που δεν υπάρχουν πλέον, οι ανακαλύψεις του δρος Πάαμπο άνοιξαν τον δρόμο για να κατανοήσουμε ποια είναι τα γενετικά χαρακτηριστικά που κάνουν το είδος μας μοναδικό. Ο νομπελίστας, πλέον, δρ Πάαμπο είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ στη Λειψία. Αφού ολοκλήρωσε τις ιατρικές σπουδές του, εργάστηκε σε ένα πρόγραμμα ανάλυσης γενετικού υλικού που είχε ληφθεί από μούμιες, γεγονός που φανέρωσε τα προβλήματα έρευνας του αρχαίου DNA, το οποίο ήταν φθαρμένο και πολύ συχνά «μολυσμένο» από σύγχρονο γενετικό υλικό και βακτήρια.
Ο δρ Πάαμπο ανέπτυξε τις δικές του ερευνητικές τεχνικές, επιλέγοντας την ανάλυση του γενετικού υλικού από τα μιτοχόνδρια, μικρά όργανα του κυτταρικού πυρήνα που διαθέτουν πολλά αντίγραφα μικρών τμημάτων γενετικού υλικού. Με αυτή την τεχνική κατάφερε να αναλύσει το μιτοχονδριακό DNA ενός οστού 40.000 ετών.
Το 2010 αποκωδικοποίησε ολόκληρο το γονιδίωμα του Νεάντερταλ, αποδεικνύοντας ότι ο κοινός πρόγονος του Νεάντερταλ και του Ηomo Sapiens έζησε πριν από 800.000 χρόνια. Αναλύοντας DNA από ένα μικρό οστό που βρέθηκε στη Σιβηρία, ο Σουηδός γενετιστής ανακάλυψε τους Ντενισόβαν, ένα είδος ανθρωπιδών το οποίο ήταν μέχρι τότε άγνωστο και συνδέεται με τους Νεάντερταλ.
