Στις 19 Ιουνίου του 1951, έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος ποιητής και στοχαστής Άγγελος Σικελιανός. Μια από τις εμβληματικότερες μορφές της ελληνικής ποίησης του 20ου αιώνα, ένας ακούραστος οραματιστής, ο οποίος άφησε εποχή τόσο για τις μεγαλόπνοες ιδέες του, όσο και για τον εκστατικό λυρισμό και μυστικισμό των έργων του.
Γεννημένος στη Λευκάδα, στις 28 Μαρτίου του 1884, επέδειξε από μικρή ηλικία την αγάπη του για τα γράμματα και τις τέχνες. Μέσα από το έργο του, το οποίο, ανάμεσα σε άλλα, περιελάμβανε λυρική ποίηση, τραγωδίες και πεζό λόγο, καθιερώθηκε, διεθνώς, ως ένας καταξιωμένος λυρικός ποιητής και στοχαστής. Ο απαράμιλλος πλούτος και η μουσικότητας της γλώσσας του, η ευρεία θεματολογία, ο καταιγιστικός αισθησιασμός και η εκρηκτική φαντασία του δημιουργούν μια σειρά αυθόρμητων και ορμητικών εικόνων, στις οποίες διαφαίνεται η ισχυρή σύνδεση του ποιητή με τη φύση και τις πιο απόκρυφες γωνίες της ανθρώπινης ύπαρξης.
Το έργο του
Μερικές από τις σημαντικότερες ποιητικές του συνθέσεις αποτελούν: «Αλαφροΐσκιωτος» (1909), «Μήτηρ Θεού», «Πάσχα των Ελλήνων» (1918) και «Ιερά Οδός» (1935). Επιπλέον, ο Άγγελος Σικελιανός επιδόθηκε στη συγγραφή δραματικών έργων. Η αρχή έγινε το 1932 με τον «Διθύραμβο του Ρόδου». Ακολούθησαν οι τραγωδίες «Σίβυλλα» (1940), «Ο Δαίδαλος στην Κρήτη» (1943), «Ο Χριστός στη Ρώμη» (1946), «Ο Θάνατος του Διγενή» (1947) και το ημιτελές «Ασκληπιός».
Η ποιητική του παραγωγή συγκεντρώθηκε σε τρεις τόμους, με τίτλο «Λυρικός Βίος», οι οποίες εκδόθηκαν την περίοδο 1946-1948. Ενώ οι τραγωδίες του συγκεντρώθηκαν σε μια τρίτομη έκδοση, με τίτλο «Θυμέλη» (1947-1954).
Οι «Δελφικές Εορτές»
Η «Δελφική Ιδέα»
Κεντρικό ρόλο στο έργο του Άγγελου Σικελιανού κατέχει το ασίγαστο ενδιαφέρον του για την ελληνική μυθική παράδοση και τις μυστικιστικές λατρείες. Ο ίδιος θεωρούσε ότι η πανάκεια στον κοινωνικό, πνευματικό και πολιτικό κατακερματισμό της εποχής, την ηθική φθορά και τον διχασμό της ατομικής προσωπικότητας αποτελούσε η αναγέννηση του «αρχέγονου» μύθου. Εκείνης της αρχετυπικής ιδέας, η οποία έχει χαράξει, ανεξίτηλα, στο πέρασμα των χρόνων, τη πνευματική εξέλιξη ενός ολόκληρου λαού.
Εμπνευσμένος από τα ελληνικά ιδανικά αντιλαμβανόταν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ως μια τέτοια πρωταρχική πηγή, τα κατάλοιπα της οποίας εξακολουθούν να ιχνηλατούνται στα ποικίλα γνωρίσματα των διάφορων εθνών, ως ένας αδιόρατος μεν, αδιάσπαστος δε συνδετικός κρίκος που πρέπει να ανακαλυφθεί εκ νέου. Αυτή υπήρξε και η βάση της «Δελφικής Ιδέας», του οικουμενικού οράματος του ποιητή, στο οποίο αφοσιώθηκε ενεργά από το 1921 και για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η Εύα Πάλμερ, ο Άγγελος Σικελιανός και άλλοι στις «Δεύτερες Δελφικές Εορτές» 1930
Οι Δελφοί ως ένα σημαίνον πνευματικό κέντρο
Οι Δελφοί, ένας από τους πυρήνες της προόδου της ανθρώπινης φυλής, προσφέρεται ως κατάλληλο πνευματικό κέντρο για την κατάκτηση της χαμένης ενότητας του κόσμου. Στόχος του ποιητή η ανάπτυξη της αλληλεγγύης, της συναδέλφωσης και της ειρήνης μεταξύ των εθνών, μέσα από την ανάδειξη ενός κοινού σημείου αναφοράς, το οποίο στη συγκεκριμένη περίπτωση αποτελούσε το αρχαίο ελληνικό πνεύμα.
Προώθηση της «Δελφικής Ιδέας»
Ο Άγγελος Σικελιανός προώθησε αυτή τη «Δελφική» του «Ιδέα» τόσο μέσα στα ίδια του τα έργα, όσο και μέσα από μια σειρά πεζών κειμένων, άρθρων, προγραμμάτων, ενημερωτικών υλικών, και μπροσουρών. Αλλά πάνω απ’ όλα μέσα από την αμέριστη υποστήριξη και προσφορά της συζύγου του Εύας Πάλμερ Σικελιανού. Με την οποία μαζί διοργάνωσαν το 1927 και το 1930 τις περίφημες «Δελφικές Εορτές», ως ένα πρώτο βήμα για τη δημιουργία ενός «πνευματικού πανεπιστημίου» στου Δελφούς, το οποίο θα ξεπερνούσε τα εκάστοτε εθνικά σύνορα και θα εξύψωνε το αθάνατο δημιουργικό και αυθεντικό πνεύμα του «ανθρωπισμού».
Οι πρώτες «Δελφικές Εορτές»
Οι πρώτες «Δελφικές Εορτές» πραγματοποιήθηκαν από τις 9 έως τις 11 Μαΐου του 1927. Περιελάμβαναν παράσταση του «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου στο αρχαίο θέατρο των Δελφών, σκηνοθετημένη από την Εύα Πάλμερ Σικελιανού. Έκθεση λαϊκής χειροτεχνίας στο Καστρί (σημερινοί Δελφοί), υπό τη διεύθυνση της Αγγελικής Χατζημιχάλη, αθλητικούς αγώνες στο αρχαίο στάδιο, παραδοσιακούς χορούς κ.α.
Οι δεύτερες «Δελφικές Εορτές»
Στην πραγματοποίηση των δεύτερων «Δελφικών Εορτών», το 1930, το ζεύγος Σικελιανού, αυτή τη φορά, είχε ως συμπαραστάτη, στη διοργάνωση, την επιτροπή ιδιωτών – χρηματοδοτών που συστάθηκε ύστερα από πρωτοβουλία του Αντώνη Μπενάκη. Στην αναπαράσταση του «Προμηθέα Δεσμώτη», την έκθεση χειροτεχνίας, τους αθλητικούς αγώνες και τα υπόλοιπα δρώμενα, προστέθηκαν οι «Ικέτιδες» του Αισχύλου, πάλι σε σκηνοθεσία Εύας Πάλμερ Σικελιανού.
Σκηνή από την παράσταση «Ικέτιδες» του Αισχύλου κατά τη διάρκεια των δεύτερων «Δελφικών Εορτών».
Η απογοήτευσηΠαρά όμως την καλλιτεχνική επιτυχία των «Δελφικών Εορτών» ο Άγγελος και η Εύα Σικελιανού δεν κατάφεραν να προχωρήσουν στο δεύτερο βήμα της «Δελφικής Ιδέας», στη δημιουργία ετήσιων καλοκαιρινών σχολείων στους Δελφούς, ως το προπύργιο που θα εξαλείψει κάθε είδους φανατισμό και δογματισμό. Τόσο η πολιτική ηγεσία της χώρας, όσο και η επιτροπή δεν συμμερίστηκαν τα σχέδια τους, επικέντρωναν το ενδιαφέρον τους αποκλειστικά στη «Γιορτή» και δεν φαίνονταν διατεθειμένοι να κάνουν την υπέρβαση.
Αντιμετώπιζαν το όλο ζήτημα των «Δελφικών Εορτών» ως ένα καθαρά τουριστικό γεγονός. Η απογοήτευση για το ζεύγος υπήρξε μεγάλη. Οι προσπάθειες τους, εν τέλει, δεν κατάφεραν να καρποφορήσουν, αν και έλαβαν χώρα σε μια περίοδο αναζήτησης της ταυτότητας και του προσανατολισμού της ελληνικής κοινωνίας. Τα εμπόδια αμέτρητα και ορισμένα εξ’ αυτών ανυπέρβλητα, συμπεριλαμβανομένης της αμφιβολίας ή της πλήρους αδιαφορίας με την οποία αντιμετωπίστηκε η πρωτοβουλία του Άγγελου και της Εύας Σικελιανού, εντός και εκτός συνόρων. Οι «Δελφικές Εορτές» πλέον ανήκαν στο παρελθόν. Η φλόγα τη «Δελφικής Ιδέας» άρχισε να σβήνει.
Κείμενο: Αριστούλα Ζαχαρίου
