Παρά την υψηλή ανεργία, βλέπουμε απροθυμία να καλυφθούν οι διαθέσιμες θέσεις εργασίας. Και στο εξωτερικό και στην Ελλάδα.
Από τον Στάθη Χαϊκάλη
«Άν είχε το προσωπικό που χρειάζομαι, σήμερα θα εξυπηρετούσαμε 100 πελάτες παραπάνω» έλεγε πρόσφατα στο μαγαζί του μια καθημερινή ο σεφ Λευτέρης Λαζάρου. «Επειδή δεν βρίσκω προσωπικό, το καλύτερο που έχω σκεφτεί είναι να πηγαίνω και να τη “στήνω” στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. Με τα δεδομένα της αγοράς το να μείνει σαν σερβιτόρος ένας φοιτητής για 2-3 χρόνια, είναι ιδανικό».
Φέτος το καλοκαίρι, ταβέρνα στον Τυρό είχε δυσκολία να εξυπηρετήσει μόνιμο πελάτη. Ώσπου αυτός αφού περίμενε για 30’ να σερβιριστεί, ανακάλυψε ότι όλο κι όλο το προσωπικό ήταν πατέρας και γιός, -οι ιδιοκτήτες.
«Δεν βρίσκουμε προσωπικό» είναι η μόνιμη επωδός σε όλο το φάσμα του τουρισμού και της εστίασης. Ας μην παρασυρθούμε σε εύκολα συμπεράσματα (πχ. οι Έλληνες δεν θέλουν να δουλέψουν). Το φαινόμενο και τα συμπτώματα δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα, δεν περιορίζονται μόνο σε τουρισμό/εστίαση.
Η πανδημία “ταρακούνησε” πολλούς εργαζόμενους. Απ’ ότι δείχνουν οι έρευνες, συνειδητοποίησαν ότι εργάζονται πολλές ώρες, οι προοπτικές εξέλιξης είναι μικρές, -η δουλειά τους “καταπίνει”, τους αφυδατώνει, δεν έχουν πολλά να περιμένουν.
Παρόμοια τα παράπονα σε ελληνικές παραγωγικές εταιρείες, λχ σε μια βιοτεχνία φωτιστικών, σε εργοστάσια ή σε επιχειρήσεις πληροφορικής.
Σε πολλές χώρες παρατηρείται και εκεί μεγάλη απροθυμία να πιάσουν δουλειά ή ακόμα χειρότερα, τάση φυγής. Γι’ αυτό το ονόμασαν The Great Resignation, -το μεγάλο κύμα παραιτήσεων. Ο ένας στους πέντε έχει εγκαταλείψει τη δουλειά του το τελευταίο εξάμηνο ή σχεδιάζει να το κάνει το επόμενο.
Αυτή η “ωραία ατμοσφαιρα” αφορά αρκετές εταιρείες και κλάδους, εκτός από την εστίαση. Πρακτικά τη βρίσκουμε σε όλους τους κλάδους που παρουσιάζουν έντονη διανοητική προσπάθεια (‘knowledge workers’), αλλά και σε εργοστάσια που ψάχνουν ανειδίκευτους.
To παράδοξο είναι ότι έχουμε κάτι που σπάνια συναντάται στην οικονομία: η απροθυμία για εργασία συνυπάρχει με υψηλή ανεργία.
Κι αυτό κόβει τα φτερά των εταιρειών που έχουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν. Η e-food μετά την περιπέτεια με τη διαχείριση των συμβασιούχων διανομέων, έχει ως κύριο θέμα -μαζί με τη φήμη της- το πώς θα βρει στελέχη και ταλέντα για να καλύψει τις εξειδικευμένες θέσεις εργασίας που χρειάζεται (πέρα από τους διανομείς).
Πανδημία, το απότομο ‘ξύπνημα’
Υπάρχουν τεχνικοί λόγοι για την έλλειψη ενδιαφέροντος, που είναι οι γενναιόδωρες κρατικές επιχορηγήσεις για στήριξη της εργασίας στους μήνες της πανδημίας.
Με άλλα λόγια τα κράτη πλήρωναν αρκετούς εργαζόμενους την περίοδο που ήταν κλειστές ή ημίκλειστες οι επιχειρήσεις-εργοδότες. Ε, όπως συμβαίνει συνήθως, του μέτρου αυτού επωφελήθηκαν και κάποιοι, που θα μπορούσαν να βρουν δουλειά, αλλά προτίμησαν το επίδομα. Ή παρατείνουν την ευκαιρία μέχρι όπου πάει.
Όλα τα στοιχεία όμως δείχνουν ότι δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτό το φαινόμενο, που είναι και παροδικό.
Η πανδημία “ταρακούνησε” πολλούς εργαζόμενους. Μπροστά στον κίνδυνο της υγείας τους, στη φάση που διαπίστωσαν ότι υπάρχουν πιο σημαντικά πράγματα από την καθημερινή ρουτίνα, αναστατώθηκαν και ξανακοίταξαν τη ζωή τους.
Απ’ ότι δείχνουν οι έρευνες, συνειδητοποίησαν ότι εργάζονται πολλές ώρες, οι προοπτικές εξέλιξης είναι μικρές, -η δουλειά τους “καταπίνει”, τους αφυδατώνει, δεν έχουν πολλά να περιμένουν.
Πολλά δημοσιεύματα σε New York Times, Wall Street Journal, Financial Times, Economist κλπ περιγράφουν αυτό το ξέσπασμα από νέους και μεγαλύτερους. Με μια λογική YOLO, είναι έτοιμοι να τα “βροντήξουν”.
Αρκετοί από αυτούς, θυμήθηκαν ότι δεν θα έχουν επουδενί τις ευκαιρίες που είχαν απολαύσει οι γονείς τους, -οι χιλιοτραγουδισμένοι baby boomers.
Όλα αυτά οδήγησαν στα ευρήματα των ερευνών, όπως της Edelman: το 40% θέλει να αλλάξει δουλειά, το ένας στους έξι είναι έτοιμος “να την κάνει” από την εργασία του. Δεν αρκεί ένας καλύτερος μισθός για να αλλάξουν γνώμη.
Κάποιοι αποδίδουν την απροθυμία για εργασία στα επιδόματα. Αυτό είναι η μισή αλήθεια, λέει πρόεδρος βιομηχανικής εταιρείας. Εκτός από τα επιδόματα, ρόλο παίζει και η τάση να καλύπτονται οι εργαζόμενοι με κάποια ευκαιριακή δουλειά, γιατί νοιώθουν ότι οι μόνιμες δεν τους “γεμίζουν”, δεν τους αποζημιώνουν, δεν τους παρέχουν προοπτική.
Το φάσμα νέου Brain Drain
Μια ακόμα ερμηνεία είναι μετά από “μεγάλα παγκόσμια γεγονότα” (πχ Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος), οι εργαζόμενοι αποκτούν επιπλέον διαπραγματευτική δύναμη. Έχει τέτοια στοιχεία η περίπτωση της πανδημίας.
Εκτός από τη διεθνή ανάλυση, πέρα από τις γενικές ερμηνείες, τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα;
Το επόμενο στοίχημα της χώρας είναι να ανατάξει τον παραγωγικό της μηχανισμό. Να προσφέρει καλές θέσεις εργασίας στους νέους/νέες με προσόντα.
Η χώρα έχει μεγάλο ποσοστό από μικρές επιχειρήσεις, που δεν προσφέρουν ευκαιρίες, -πέρα από συμπτώματα που συναντώνται σε οικογενειακές εταιρείες ή σε τμήμα του ιδιωτικού τομέα που επηρεάζεται πολύ από την κουλτούρα του μεγάλου δημόσιου τομέα (αφού οι δυο τους έχουν στενές σχέσεις και πολλά πάρε-δώσε).
Οι περισσότεροι νέες/νέοι φεύγουν από την Ελλάδα, όχι τόσο για τους μισθούς, αλλά κυρίως λόγω των γενικότερων συνθηκών (ισότητα ευκαιριών, περιθώρια εξέλιξης, αξιοκρατία κλπ).
Η Ελλάδα μάλλον θα προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες τα επόμενα χρόνια… Για κάποιες κατηγορίες εργαζομένων. Τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης είναι πάρα πολλά. Η προσδοκία είναι ότι δεν θα γίνουν αυτή τη φορά επιδόματα (σε δήμους για εποχιακούς που κάθονται), ούτε σεμινάρια χωρίς αντίκρυσμα, μήτε έργα βιτρίνας που θα έχουν μικρό παραγωγικό αποτέλεσμα.
Δέκα χρόνια Μνημόνια και δύο χρόνια πανδημίας έχουν δοκιμάσει την παραγωγική δομή. Θα ‘ναι επίσης μεγάλη δοκιμασία, οι απότομες και σε κάποιο βαθμό άγριες ανακατατάξεις που γίνονται αυτή τη στιγμή στην αλυσίδα παραγωγή/εμπόριο (supply chain) μετά την πανδημία. Ποια θέση θα διεκδικήσει η Ελλάδα στο νέο διεθνή χάρτη της παραγωγής και του εμπορίου;
Ευκαιρίες υπάρχουν… Πχ μεγάλη παγκόσμια επιχείρηση κατασκευής υπολογιστών σκέφτεται ακόμα και την παραγωγή στην Ελλάδα, καθώς αναδιατάσσει το δυναμικό της, μετά τα όσα συνέβησαν στην Κίνα και την Άπω Ανατολή. Θα αρπάξουμε τέτοιες ευκαιρίες για να δημιουργηθούν νέες, καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας;
Τα δύο τελευταία χρόνια η Ελλάδα ξαναμπήκε στο χάρτη της προσέλκυσης επενδύσεων και μάλιστα μοντέρνων, με ένταση γνώσης (Microsoft, Pfizer, TeamViewer κλπ). Εδώ είναι το στοίχημα… Νέες παραγωγικές δυνατότητες, που δημιουργούν καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας.
Κάποιοι που ψάχνουν εργαζόμενους, άρχισαν να αντιγράφουν και στη χώρα μας ένα τρικ που κάνουν αλλού για να βρουν υποψήφιους σε θέσεις εργασίας: δίνουν 50 ευρώ σε κάθε ενδιαφερόμενο που συμμετέχει στις συνεντεύξεις για επιλογή αυτού/αυτής που θα προσληφθεί.
Θα κρατήσει αυτή η νέα κατάσταση, όπου κάποιες κατηγορίες εργαζομένων έχουν περισσότερη διαπραγματευτική ισχύ απ’ ότι πριν την πανδημία; Μάλλον ναι, γιατί κάποιες κατηγορίες από αυτούς θεωρούν ότι δεν έχουν να χάσουν κάτι παραπάνω από μια αδιάφορη θέση εργασίας.
Φιλιππιδης @ta_nea Το δεν βρίσκω προσωπικό δεν υπάρχει σε μια αγορά. Αυξάνεις τις προσφερόμενες αποδοχές και βρίσκεις #BABEL https://t.co/Ggx2XvFZoZ
— pitrofos4 (@pitrofos4) September 18, 2021
