Πώς θα επιβιώσουμε από την κλιματική κρίση

Η Christiana Figueres και ο Tom Rivett-Carnac, επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας του ΟΗΕ στις συνομιλίες για την ιστορική Συμφωνία του Παρισιού του 2015, απευθύνουν μια προειδοποίηση στο βιβλίο «Το μέλλον που επιλέγουμε».

Καταιγίδες, κυκλώνες, ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, ξηρασίες και πλημμύρες. Το περιβάλλον και ο πλανήτης μας εκπέμπουν SOS. Στην Ουάσινγκτον μια δωδεκάχρονη κοπέλα διαδήλωσε με τους φίλους της, κρατώντας μια χειροποίητη πινακίδα που απεικόνιζε τη Γη τυλιγμένη σε κόκκινες φλόγες. Στο Λονδίνο μαυροντυμένοι ενήλικες σχημάτισαν μια ανθρώπινη αλυσίδα που εμπόδιζε την κυκλοφορία στην Piccadilly Circus, ενώ άλλοι κολλούσαν τα κορμιά τους στο πεζοδρόμιο μπροστά από τα κεντρικά γραφεία της BP. Στη Σεούλ οι δρόμοι ήταν γεμάτοι μαθητές του δημοτικού που φορούσαν πολύχρωμα σακίδια και κρατούσαν ένα πανό που έγραφε «Κλιματική Απεργία», ενώ στην Μπανγκόκ έφηβοι βγήκαν στους δρόμους, κρατώντας πινακίδες που έγραφαν «Η στάθμη των ωκεανών ανεβαίνει, εμείς ξεσηκωνόμαστε».

Είναι γεγονός ότι εκατομμύρια νέοι σε όλο τον πλανήτη, εμπνευσμένοι από την Γκρέτα Τούνμπεργκ, διαμαρτύρονται για την υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής τους και απαιτούν δράσεις, προκειμένου να αντιμετωπιστεί άμεσα το ακανθώδες θέμα της κλιματικής κρίσης.

Για πόσο ακόμα θα μπορούμε να αγνοούμε ή να αρνούμαστε την κλιματική αλλαγή; Γιατί θεωρείται η πηγή όλων των ζητημάτων; Ο τρόπος που ζούμε, καταναλώνουμε και παράγουμε μπορεί να συνδυαστεί με ένα καλύτερο μέλλον; Πώς θα είναι η ζωή στη Γη το 2050, αν δεν πετύχουμε τους κλιματικούς στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού; Αλλά και πώς θα είναι να ζούμε σε έναν αναγεννητικό κόσμο με ουδέτερο ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα;

COVER

Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που απασχολούν τους συγγραφείς του βιβλίου «Το μέλλον που επιλέγουμε» Christiana Figueres και Tom Rivett-Carnac.  Η Christiana Figueres ήταν εκτελεστική γραμματέας της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές (UNFCCC) στο διάστημα 2010-2016 και το πρόσωπο της σημαντικότερης συμφωνίας για το κλίμα, της Συμφωνίας του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή του 2015. Ο Tom Rivett-Carnac ήταν ο υπεύθυνος στρατηγικής της για πολιτικά ζητήματα στον ΟΗΕ.

Επίσης, είναι συνιδρυτές του Global Optimism, ενός οργανισμού που έχει κύριο στόχο να επιφέρει περιβαλλοντική και κοινωνική αλλαγή. Παράλληλα, συνεργάζονται στενά με βασικούς διοργανωτές εκστρατειών για το κλίμα, μεταξύ των οποίων η Γκρέτα Τούνμπεργκ, ο Aλ Γκορ, ο Λεονάρντο ντι Κάπριο, ο Δαλάι Λάμα, η Τζέιν Γκούνταλ και ο Ντέιβιντ Ατένμπορο.

Από τις πρώτες σελίδες αναρωτιούνται και προειδοποιούν: «Ο κόσμος φλέγεται από τον Αμαζόνιο μέχρι την Καλιφόρνια και από την Αυστραλία ως την αρκτική ζώνη της Σιβηρίας. Είναι πια αργά και όσο και αν καθυστέρησε, έχει έρθει πλέον η ώρα για τις συνέπειες. Άραγε θα καθίσουμε να βλέπουμε τον κόσμο να φλέγεται ή μήπως θα επιλέξουμε να κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο για να καταφέρουμε να διαμορφώσουμε ένα διαφορετικό μέλλον;».

Οι δύο συγγραφείς δεν προσεγγίζουν επιδερμικά την κλιματική κρίση. Παρουσιάζουν αναλυτικά τα δεδομένα και χαρτογραφούν όλα τα πιθανά μελλοντικά σενάρια.

Για παράδειγμα, στο δεύτερο κεφάλαιο, που φέρει τον τίτλο «Ο κόσμος που δημιουργούμε», περιγράφουν πώς θα είναι η ζωή στη Γη το 2050. Ο αέρας είναι καυτός και γεμάτος αιωρούμενα σωματίδια. Τα μάτια δακρύζουν. Ο βήχας δεν φεύγει ποτέ. Η μάσκα είναι η αναγκαία λύση για να προστατευτείς από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Πλήθη ανθρώπων σε πολλά μέρη του πλανήτη αναγκάζονται να μεταναστεύσουν. Η παραγωγή τροφίμων παρουσιάζει μεταπτώσεις. Ολόκληρες περιοχές μαστίζονται από επιδημίες υποσιτισμού. Η βρεφική θνησιμότητα έχει εκτιναχθεί στα ύψη. Οι αυτοκτονίες έχουν αυξηθεί ραγδαία. Κι όλα αυτά είναι αποτέλεσμα όλων όσα δεν έκανε η προηγούμενη γενιά.

 

Οι δύο συγγραφείς δεν προσεγγίζουν επιδερμικά την κλιματική κρίση. Παρουσιάζουν αναλυτικά τα δεδομένα και χαρτογραφούν όλα τα πιθανά μελλοντικά σενάρια.

Στο επόμενο κεφάλαιο οι δύο συγγραφείς αναφέρονται στον «κόσμο που πρέπει να δημιουργήσουμε», αν θέλουμε να προσαρμοστούμε και να αποφύγουμε τις συνέπειες της αδικαιολόγητης απραξίας απέναντι σε πρωτόγνωρες συνθήκες. Έτσι, βρισκόμαστε πάλι στο 2050. Ο αέρας είναι υγρός και καθαρός. Τα δέντρα έχουν πολλαπλασιαστεί. Η μείωση των θερμοκρασιών βελτίωσε το βιοτικό επίπεδο. Σπίτια και κτίρια παράγουν τον δικό τους ηλεκτρισμό. Η έξυπνη τεχνολογία αποτρέπει την άσκοπη κατανάλωση ενέργειας, μονάδες τεχνητής νοημοσύνης αντικαθιστούν συσκευές, ενώ βενζινοκίνητα και πετρελαιοκίνητα οχήματα αποτελούν παρελθόν.

Ουσιαστικά, η Christiana Figueres και ο Tom Rivett-Carnac αναφέρονται στις επικρατέστερες εκδοχές του μέλλοντός μας. Κάποιες δυσοίωνες προβλέψεις θα γίνουν πραγματικότητα. Από τι εξαρτάται όμως; «Το μέλλον μας είναι άγραφο. Θα διαμορφωθεί με βάση το ποιοι επιλέγουμε να είμαστε», υποστηρίζουν οι συγγραφείς και συμπληρώνουν: «Για να επιβιώσουμε και να ευημερήσουμε πρέπει να καταλάβουμε ότι είμαστε αναπόσπαστα συνδεδεμένοι με καθετί που υπάρχει στη φύση. Πρέπει να καλλιεργήσουμε μόνιμα και σε βάθος την αντίληψη ότι είμαστε απλώς οι διαχειριστές της. Ο μετασχηματισμός αυτός ξεκινά από το άτομο».

Πράγματι, αν ανατρέξουμε στην έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, θα αντιληφθούμε ότι δεν υπάρχει χρόνος για ολιγωρία. Ειδικότερα, τα τελευταία πέντε χρόνια (2016-2020) είναι τα θερμότερα τουλάχιστον από το 1850, ο ρυθμός της ανόδου της στάθμης της θάλασσας έχει σχεδόν τριπλασιαστεί σε σχέση με τον ρυθμό μεταξύ 1901 και 1971, ενώ το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής έχασε τη μάζα του κατά μέσο όρο τρεις φορές ταχύτερα την περίοδο 2010-2019 σε σχέση με την περίοδο 1992-1999.

Στο τρίτο μέρος του βιβλίου οι συγγραφείς παραθέτουν δέκα απαραίτητες δράσεις που πρέπει να γίνουν προκειμένου να μη στενέψουν ακόμα περισσότερο τα χρονικά περιθώρια. Μεταξύ αυτών παραθέτουν την ανάγκη να αφήσουμε πίσω τον παλιό κόσμο, σημειώνοντας ότι οι δομικοί λίθοι της σημερινής κοινωνίας πρέπει να υποστούν ριζικό μετασχηματισμό.

Επίσης, ένα από τα φαινόμενα που εντείνουν τις ανησυχίες τους είναι οι τρόποι υπεράσπισης της αλήθειας. Οι λαϊκιστές αυταρχικοί ηγέτες, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο, δεν πρόκειται να επιδιώξουν μακροπρόθεσμες λύσεις, αλλά θα βρουν εύκολους τρόπους προκειμένου να μετακυλήσουν τις ευθύνες αλλού. Συγχρόνως, οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής, στον κόσμο της μετα-αλήθειας όπου ζούμε, αποτελούν ένα σοβαρό εμπόδιο που ενισχύει την άγνοια και την παραπληροφόρηση. Και η κριτική προσέγγιση είναι η μοναδική δίοδος για να αντιμετωπιστεί.

Παράλληλα, δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις επιπτώσεις που έχει ο καταναλωτισμός, ο οποίος έχει δημιουργήσει μια πλαστή οπτική του κόσμου. Επομένως, όλοι μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι καταναλωτές και να αλλάξουμε τις κυρίαρχες συνήθειες και τα πρότυπα. Προφανώς, θέματα όπως η ορθή χρήση της τεχνολογίας, η απαγκίστρωση από τα ορυκτά καύσιμα και η επένδυση σε μορφές καθαρής οικονομίας δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από τις σελίδες αυτής της πολύ ενδιαφέρουσας μελέτης.

Η ανάγκη για ένα οικολογικά ασφαλές περιβάλλον έχει γίνει πλήρως αντιληπτή στον καθένα και η συμβολή όλων είναι απαραίτητη για την αναστροφή της κλιματικής αλλαγής. Οπότε, έχουμε ανάγκη από ένα νέο αφήγημα. Η κλιματική κρίση δεν είναι μια περίπλοκη υπόθεση και αφορά την επιβίωσή μας. Δεν αποτελεί στόχο μιας χώρας, αλλά το σημαντικότερο οικουμενικό πρόβλημα.

Το «Μέλλον που επιλέγουμε» συγκροτεί μια πανοραμική οπτική των περιβαλλοντικών προκλήσεων στις σωστές διαστάσεις και χαρτογραφεί τους τρόπους αποτροπής των καταστροφικών αποτελεσμάτων της κλιματικής κρίσης. Αναδεικνύει με τεκμηριωμένο τρόπο τις σημερινές εκφάνσεις της, αναδεικνύει όλα τα καίρια ερωτήματα και εξετάζει λεπτομερώς όλες τις πτυχές του συγκεκριμένου ζητήματος.

Πρόκειται για ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα που, όταν το διαβάσεις, είναι βέβαιο ότι θα αναρωτηθείς: «Ποιο είναι το μέλλον που επιλέγουμε;».

Πηγή