Στα μέσα Μαρτίου θέατρα, όπερες, συναυλιακοί χώροι, μουσεία έκλεισαν εξαιτίας του κορωνοϊού. Αλλά ο πολιτισμός δεν εξαφανίστηκε. Απλώς ψηφιοποιήθηκε κάνοντας χρήση νέων τεχνολογικών μέσων. Αυτό είναι το μέλλον
Μια ματιά στις νέες εκθέσεις των μουσείων της Νέας Υόρκης με τον πρωινό καφέ, έπειτα μια βόλτα στους διαδρόμους του Λούβρου το απόγευμα και το βράδυ μια γεύση από την Όπερα της Βαυαρίας – Κι όλα αυτά από τον καναπέ με ένα κλικ στον υπολογιστή. Η πανδημία του κορωνοϊού κατέστησε σχεδόν τα πάντα δυνατά. Όταν η πολιτιστική ζωή σταμάτησε με την έλευση της πανδημίας και των αυστηρών περιοριστικών μέτρων στην πλειοψηφία των χωρών, οι τέχνες δεν πέθαναν, όπως πολλοί έσπευσαν να προβλέψουν. Θέατρα, όπερες, εκθεσιακοί και συναυλιακοί χώροι, μουσεία αναγκάστηκαν να καταφύγουν στις νέες τεχνολογικές δυνατότητες που προσφέρει σήμερα το διαδίκτυο.
«Πολλοί πολιτιστικοί οργανισμοί εξαιτίας του lockdown και διάφορων νομικών περιορισμών που επιβλήθηκαν αναγκάστηκαν να πειραματιστούν επιτυχώς με νέα ψηφιακά μέσα» αναφέρει στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων dpa η Γιούλια Μάι από το Πρόγραμμα Ψηφιακός Πολιτισμός του Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Πολιτισμού στο Χάλε αν ντερ Ζάαλε.
H πανδημία ανέδειξε νέες μορφές καλλιτεχνικής παραγωγής
Tην περίοδο της πανδημίας οι φιλότεχνοι μπορούσαν να απολαύσουν διαδικτυακά ακόμη και με ζωντανή μετάδοση αγαπημένες παραστάσεις ή εκθέσεις. Έτσι για παράδειγμα οι «Συναυλίες της Δευτέρας» της Κρατικής Όπερας της Βαυαρίας με διάσημους καλλιτέχνες, όπως ο Γιόνας Κάουφμαν ή ο Κίριλ Πετρένκο, μεταδόθηκαν αποκλειστικά και μόνο διαδικτυακά, χωρίς βέβαια κοινό. Αντίστοιχα και το Κρατικό Θέατρο της Νυρεμβέργης προσέφερε μέσω ίντερνετ κάποιες από τις παραστάσεις του. «Όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος έχει στραφεί τελευταία σε πρότζεκτ που έχουν διαδικτυακή μορφή» αναφέρει ο διευθυντής του θεάτρου της Νυρεμβέργης Χανς-Nτάνιελ Χέρτσογκ.
Ωστόσο καλλιτέχνες, διευθυντές και κοινό συμφωνούν σε ένα πράγμα: ότι η ζωντανή επαφή με τις τέχνες δεν μπορεί να αντικατασταθεί ολοκληρωτικά από έναν υπολογιστή. Βέβαια σε καιρούς πανδημίας, οι λύσεις αυτές ήταν σίγουρα καλύτερες από την παντελή απουσία καλλιτεχνικής κίνησης. Σε αυτή τη λογική κινήθηκαν επίσης μουσεία και πινακοθήκες, προσφέροντας εικονικές περιηγήσεις και διαδικτυακές συζητήσεις, όπου οι επισκέπτες μπορούσαν να συνομιλήσουν απευθείας με τους επιμελητές εκθέσεων. «Η πανδημία έδειξε ότι είναι σημαντικό και τα μουσεία να εμπλουτίσουν τα προγράμματά τους με ψηφιακές δυνατότητες» παρατηρεί εκπρόσωπος της Πινακοθήκης του Μονάχου.
Η τέχνη ήταν ανέκαθεν χώρος πειραματισμού
Για τους ειδικούς της πολιτιστικής διαχείρισης πάντως το μέλλον του πολιτισμού είναι ψηφιακό, δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές τεχνολογικές δυνατότητες προς εκμετάλλευση, όπως το live streaming ή τα διαδικτυακά φόρουμ συζήτησης για θέματα που αφορούν την τέχνη. Το Ομοσπονδιακό Ίδρυμα Πολιτισμού με το Πρόγραμμα Ψηφιακός Πολιτισμός στηρίζει ήδη προσπάθειες γερμανικών πολιτιστικών φορέων να αναπτύξουν νέες ψηφιακές δομές και στρατηγικές. Ένα τέτοιο παράδειγμα, το οποίο αναφέρει η Γιούλια Μάι, είναι το «Έξυπνο Μουσείο», που έχει ξεκινήσει από το Γερμανικό Μουσείο του Μονάχου σε συνεργασία με το Κέντρο Τέχνης και Πολυμέσων της Καρλσρούης. Στόχος του πρότζεκτ αυτού είναι η εισαγωγή στοιχείων τεχνητής νοημοσύνης και εικονικής πραγματικότητας, ώστε οι περιηγήσεις μέσω υπολογιστή να γίνουν ακόμη πιο αληθοφανείς και διαδραστικές.
Για την Βίμπκε Μίλερ από το Ομοσπονδιακό Κέντρο για τον Πολιτισμό και τη Δημιουργική Οικονομία του Βερολίνου, ο πολιτιστικός τομέας είναι σημαντικός για το μέλλον της ψηφιοποίησης. Όπως σημειώνει, «υπάρχουν ήδη πολλοί εργαζόμενοι στον χώρο του πολιτισμού καθώς και δημιουργικοί επιχειρηματίες που έχουν αναπτύξει ψηφιακές μεθόδους με στόχο να τις ενσωματώσουν μελλοντικά περισσότερο στη δουλειά τους. Ο πολιτισμός και η δημιουργία ήταν ανέκαθεν χώροι πειραματισμού με νέες τεχνολογίες και ψηφιακές μεθόδους. Ειδικά πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες στον τομέα του πολιτισμού είναι αφοσιωμένοι σε αυτό και συμβάλουν στη διαμόρφωση του μέλλοντος». Η ίδια επισημαίνει, τελος, ότι θα πρέπει να γίνει κατανοητό και στο ευρύτερο κοινό, ότι όλες αυτές οι προσπάθειες για περισσότερη ψηφιοποίηση στον τομέα του πολιτισμού απαιτούν κόπο και αποτελούν μέρος της καλλιτεχνικής παραγωγής. Ως εκ τούτου θα πρέπει να αμείβονται και αντίστοιχα.
Κόρντουλα Ντίκμαν, dpa
Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη
