Από την Κατερίνα Καπερναράκου
Στη χώρα αυτή, που ζούμε, όλοι έχουμε ένα χωριό, που το νιώθουμε δικό μας είτε είναι της μάνας, του πατέρα, του παππού ή της γιαγιάς, του ή της συντρόφου, της κολλητής και του κολλητού. Και πολλές φορές στα πέριξ αυτού του χωριού υπάρχουν μονοπάτια περπατημένα και απερπάτητα, που περνούν από γεφύρια θαμμένα και βρυσούλες, άλλοτε ξεχασμένες, άλλοτε ενεργές. Κι αν αυτά όλα μας φαίνονται ρομαντικά και ισχνής σημασίας, υπάρχουν στην Αρκαδία άνθρωποι οραματιστές, που τα έβαλαν στην καρδιά και στο μυαλό τους και έκτισαν πάνω σε αυτά ένα βιώσιμο μοντέλο ήπιας και εξωστρεφούς οικονομικής ανάπτυξης με διεθνή πιστοποίηση και προβολή και με την ενεργό συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και των επαγγελματιών. Και αυτό το μοντέλο λέγεται Μονοπάτι του Μαινάλου/ Menalon Trail, και έχει μετρήσιμη επιτυχία.
Αφορά την αξιοποίηση ενός εκτεταμένου δικτύου μονοπατιών για περιπατητές από την Ελλάδα και τον κόσμο στο αρκαδικό βουνό, οι οποίοι μπορούν εύκολα να τα διασχίσουν, χωρίς να χρειάζονται… τρίωρη καθημερινή προπόνηση στο γυμναστήριο.
Μιλάμε με τον Γιάννη Λαγό, πρόεδρο της κοινωνικής επιχείρησης/ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ΜΑΙΝΑΛΟΝ στη Στεμνίτσα Αρκαδίας και ιθύνοντα νου και συντονιστή του εγχειρήματος, το οποίο επεκτείνεται με ταχείς ρυθμούς σε όλη την Πελοπόννησο υπό την αιγίδα και τη στήριξη της Περιφέρειας και των δημοτικών αρχών.
«Έχουμε στα χέρια μας ένα μοντέλο βιώσιμης και ήπιας ανάπτυξης δομημένο γύρω από το πιστοποιημένο για δεύτερη φορά Μονοπάτι του Μαινάλου/ Μenalon Trail. Οι αφίξεις αλλοδαπών σε ξενοδοχειακά καταλύματα της περιοχής το 2017 έφθασαν τις 2.247 έναντι 1.305 το 2016, δηλαδή αύξηση 72% – αυτά είναι τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ενώ για το 2018 και 2019 αναμένουμε πολύ μεγαλύτερα νούμερα. Στα παραπάνω, πάντως, δεν υπολογίζονται οι διανυκτερεύσεις σε μη κύρια τουριστικά καταλύματα (ενοικιαζόμενα δωμάτια, διαμερίσματα και Airbnb).
Ταυτόχρονα, εδώ στην Αρκαδία γίνεται το μεγαλύτερο πείραμα κοινωνικής οικονομίας στη χώρα μας, στο οποίο συμμετέχουν 16 φορείς: 10 Κοινωνικές Επιχειρήσεις/ ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ., 2 Δασικοί Συνεταιρισμοί, 2 Ορειβατικοί Σύλλογοι και 2 Ενώσεις Συλλόγων, που ολοκληρώνουν δίκτυο 1.100 χιλιομέτρων εντός του 2019 με στόχο τα 1.500 χιλιόμετρα το 2020. Χωρίς εργολάβους, χωρίς μεσάζοντες, με χαμηλό κόστος, μαζί με τις τοπικές κοινωνίες και εθελοντές σε ένα πρωτοποριακά δομημένο πρόγραμμα, το οποίο ζηλεύουν οι υπόλοιπες περιφέρειες», λέει ο κ. Λαγός.
Η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει ήδη προϋπολογίσει συνολικά 1 εκατομμύριο ευρώ για να παραδοθούν 1.100 χιλιόμετρα μονοπατιών στην Πελοπόννησο. Για κάθε συμμετέχοντα φορέα προβλέπεται επιχορήγηση έως 20.000 ευρώ να ολοκληρώσει και να σηματοδοτήσει 80 χιλιόμετρα μονοπάτι.
Παράλληλα, έχουν προβλεφθεί όλα τα απαραίτητα υλικά, σήματα, ταμπέλες, πάσσαλοι, έξοδα διαφήμισης και προώθησης του όλου έργου, που όμοιό του δεν υπάρχει στην Ευρώπη.
Τελετή επαναπιστοποίησης του Μονοπατιού του Μαινάλου στη Στεμνίτσα. Αριστερά ο Μπόρις Μίτσιτς (Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπόρων), στο κέντρο ο Γιάννης Γιαννόπουλος (απελθών δήμαρχος Γορτυνίας) και δεξιά ο Γιάννης Λαγός (ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ΜΑΙΝΑΛΟΝ).
Και τώρα για να έλθουμε στην πιστοποίηση μονοπατιών και τη βαρύτητά της. Η Πανευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπόρων/European Ramblers’ Association – με περισσότερα από 3 εκατομμύρια μέλη και 63 οργανισμούς από 34 χώρες – έχει καταρτίσει κατάλογο 41 κριτηρίων για ασφαλή και ενδιαφέρουσα πεζοπορία στα ευρωπαϊκά μονοπάτια, βάσει των οποίων δίδεται και ανά τρία χρόνια η πιστοποίηση.
Το 2015 το Menalon Trail ήταν στην Ελλάδα το πρώτο, που έλαβε από τη Συνομοσπονδία την πιστοποίηση ως μονοπάτι κορυφαίας ποιότητας και ένα από τα καλύτερα στην Ευρώπη (Leading Quality Trails – Βest in Europe). Κατόπιν, αυτή ανανεώθηκε και τον Αύγουστο έγινε και η σχετική τελετή στη Στεμνίτσα – από εκεί ξεκινά και το Μονοπάτι του Μαινάλου.
Στην Ευρώπη, συνολικά, υπάρχουν 15 μονοπάτια αυτής της ποιότητας και των υψηλών προδιαγραφών, εκ των οποίων τα 4 στην Ελλάδα (Μαίναλο, Άνδρος, Νέστος/Ροδόπη και Ήπειρος), 4 στη Γερμανία και τα άλλα σε διαφορετικές χώρες.
«Τα μονοπάτια πρέπει να ξεπερνούν τα 50 χιλιόμετρα, να διατρέχουν περιοχές φυσικής ομορφιάς και σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος, να προσφέρουν ωραία θέα στους περιπατητές, να μη διασχίζουν ασφαλτοστρωμένο δρόμο, να υπάρχουν σταθμοί ανάπαυσης και υποδομή βοηθητική (π.χ. λαβές, σκαλοπατάκια), όταν το έδαφος είναι ολισθηρό, να υπάρχει πρόβλεψη για πρόσβαση από ασθενοφόρο σε περίπτωση ανάγκης, να διαθέτει η περιοχή καταλύματα και εστιατόρια κ.λπ. κλπ.», μας εξηγεί ο Μπόρις Μίτσιτς, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Πεζοπόρων. Οι περιπατητές έρχονται να γνωρίσουν τον τόπο και τους ανθρώπους και να περπατήσουν με ασφάλεια, οπότε μία ευρωπαϊκή πιστοποίηση τους προσφέρει αυτά τα εχέγγυα.
«Συν τοις άλλοις, βάζει το Μαίναλο στο διεθνή χάρτη του ήπιου περιπατητικού τουρισμού, όπως θα βάλει αύριο τον Πάρνωνα, τον Ταΰγετο, και όλα τα βουνά της Πελοποννήσου», παρατηρεί ο Γιάννης Λαγός. «Άλλωστε, η Πελοπόννησος πέραν των ακτών έχει και μία ενδοχώρα πλούσια σε περιοχές φυσικού κάλλους συνδεδεμένες με μύθους, καθώς και σε μνημεία και τόπους αρχαιολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος, που ενώνονται μέσω μονοπατιών με ονόματα παγκοσμίως γνωστά – το δίκτυο των μονοπατιών ως προϊόν προς προώθηση θα υπαχθεί στο επιτυχημένο εμπορικό σήμα της Περιφέρειας Πελοποννήσου «Μυθική Πελοπόννησος/Μythical Peloponnese». Και αναφέρουμε χαρακτηριστικά α) το μονοπάτι, που μπορεί να φέρει τους επισκέπτες μέσω διαδοχικών πεζοποριών 15 ημερών από την Ολυμπία στην Επίδαυρο μέσω Μαινάλου και Μυκηνών, β) το Μονοπάτι του Ερμή/ Hermes Trail, που ξεκινά από το Δερβένι Κορινθίας και μέσω Στυμφαλίας, περνά από την Σπηλιά, όπου γεννήθηκε ο Ερμής στη Ζήρεια, φθάνει στη Σικυώνα και με άλλη διακλάδωση στο Ξυλόκαστρο, γ) το Μονοπάτι του Απόλλωνα/ Apollo Trail, που περνά από τον ποταμό της Νέδας και τον ναό του Επικούρειου Απόλλωνα, αλλά και δ) το μονοπάτι του Πάρνωνα/ Parnon Trail, που συνδέεται με εκείνο του Ταϋγέτου/Taygetos Trail, μέσω του μονοπατιού της Σπάρτης/Sparta Trail και του ποταμού Ευρώτα.
«Ένα ακόμα μονοπάτι μοναδικό για τους ξένους επισκέπτες είναι το Μονοπάτι του Ηρακλή/ Hercules Trail, το οποίο διασυνδέει ως τοπόσημα πέντε σημεία, όπου έγιναν αντίστοιχοι άθλοι του μυθικού ήρωα. Θα ξεκινάει από το Ναύπλιο και μέσω Τίρυνθας – Νεμέας – Στυμφαλίας – Φενεού – λίμνης Λάδωνα- Τροπαίων- Σπάθαρη – Βιδιάκι – βόρειου Ερύμανθου – νότιου Ερύμανθου – Τριποταμιάς – θα οδηγεί στην Αρχαία Oλυμπία, απ’ όπου πέρασε ο Ηρακλής να πάει στην Ήλιδα να καθαρίσει την κόπρο του Αυγεία, ενώνοντας τον Αλφειό με τον Ηλειακό Πηνειό και ολοκληρώνοντας έτσι τον πέμπτο του άθλο στην Πελοπόννησο από τους δώδεκα συνολικά», προσθέτει ο κ. Λαγός.
Τμήμα του Μονοπατιού του Ηρακλή από Περδικονέρι μέχρι το χωριό Φτεριά δια μέσου της Λίμνης Λάδωνα στην Αρκαδία. Μια πανέμορφη διαδρομή με εκκλησιές, βρύσες πέτρινες και εκπληκτικές βίγλες και μετά ως κατακλείδα τη θέα στη λίμνη.
Λίμνη Λάδωνα, Αρκαδία.
Τουριστικό Προϊόν
Η πιστοποίηση ενός υψηλών προδιαγραφών μονοπατιού συνιστά ένα τουριστικό προϊόν. «Η Πελοπόννησος διεθνώς ήταν γνωστή για την Ολυμπία, τις Μυκήνες και τη Νεμέα, αλλά όχι για το Μαίναλο, που βρίσκεται στην καρδιά της», μας εξηγεί ο Μπόρις Μίτσιτς. «Η πιστοποίηση, λοιπόν, από τη Συνομοσπονδία λειτουργεί ως ένα κίνητρο σε περιοχές τουριστικά άνυδρες της Ευρώπης να αναπτυχθούν και να αποκαλύψουν στοιχεία της ταυτότητάς τους, που ενδιαφέρουν τους επισκέπτες των μονοπατιών».
Ο καθαρισμός και η σήμανση των πρώτων 75 χιλιομέτρων μονοπατιών του Μαινάλου, τα οποία και έλαβαν την αρχική πιστοποίηση από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπόρων, διεκπεραιώθηκε με χαμηλό κόστος από τα μέλη της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ΜΑΙΝΑΛΟΝ και τον Σύλλογο Αρκάδων Ορειβατών Οικολόγων, καθώς και πολύ εθελοντική δουλειά ανθρώπων της περιοχής.
Επίσης, σημαντική ήταν η συνεργασία της Ελληνικής Εταιρίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) με τη χορηγία του Ιδρύματος Λεβέντη. «Βάσει πυραμιδωτού σχήματος, σε κάθε χωριό υπήρχε ένας συντονιστής, συνολικά δουλέψανε 100 εθελοντές και μέσα σε δέκα μήνες, χρόνος ρεκόρ πραγματικά για τέτοιο έργο, παραδόθηκαν 75 χιλιόμετρα μονοπατιών», επισημαίνει ο Γιάννης Λαγός.
«Όταν ξεκινήσαμε τη δουλειά το 2014 και ενημερώσαμε τους πάντες, πολλοί μας είπαν πως είμαστε τρελοί και ορισμένα χωριά αρνήθηκαν να περάσει από εκεί το μονοπάτι. Σήμερα, βέβαια, συμβαίνει το ανάποδο και υπάρχει λόγος. Η επισκεψιμότητα αυξήθηκε κατακόρυφα στα χωριά του Μenalon Trail, έρχονται πεζοπόροι από τη Γερμανία, την Αυστρία, τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία, (που πριν από τα μονοπάτια δεν ήξεραν καν ότι υπάρχει Μαίναλο), δημιουργήθηκε υποδομή Airbnb, άνοιξαν πιο πολλές ταβέρνες και ξενώνες σε χωριά, που δέχονταν περιορισμένο ή μικρό αριθμό τουριστών (Ζυγοβίστι, Ελάτη, Μαγούλιανα), προωθήθηκαν ντόπια προϊόντα και έγινε παραγωγή νέας μπύρας Menalon, διαθέσιμης στα χωριά του Menalon Trail».
Επίσης, το Menalon Trail διοργάνωσε το 2017 την πρώτη Πανελλήνια Συνάντηση Μονοπατιών στη Βυτίνα, η δεύτερη έγινε πέρυσι στην Άνδρο και η φετινή έπεται τον Νοέμβρη στο Μέτσοβο.
Ξαποσταίνοντας στο Μονοπάτι του Μαινάλου στο τμήμα Στεμνίτσα – Δημητσάνα – Ζυγοβίστι – Ελάτη.
Και να που έγκειται η βιωσιμότητα και η δυναμική του μοντέλου του Μονοπατιού του Μαινάλου. Στηρίζεται πλήρως στις τοπικές δυνάμεις για τη φροντίδα του δικτύου των μονοπατιών και τη δημιουργία υποστηρικτικής υποδομής. Επιστρατεύτηκαν παππούδες, γιαγιάδες και βοσκοί, ντόπιοι, που χρησιμοποιούσαν τα μονοπάτια έως και τη δεκαετία του 1950 ή του 1970 σε ορισμένες περιπτώσεις, πριν αυτά περιπέσουν σε αχρηστία, λόγω των ασφάλτινων δρόμων. Τους πήραν οι νεώτεροι από το χέρι κι εκείνοι τους έδειξαν τους παλιούς μουλαρόδρομους, οι οποίοι είχαν ακριβώς τις προδιαγραφές, που απαιτεί η ευρωπαϊκή πιστοποίηση γέφυρες, πηγούλες, σκιερά μέρη και γωνιές να ξαποστάσεις και ωραία θέα – άρα τα μονοπάτια δεν συνδέουν μόνον τόπους, αλλά και γενιές.
«Μέχρι τη δεκαετία του 1950 το δίκτυο μονοπατιών ήταν ενεργό και εξυπηρετούσε οικονομικούς και κοινωνικούς σκοπούς, εφόσον μέσω αυτών επικοινωνούσαν τα χωριά και μεταφέρονταν προϊόντα. Ανακαλύψαμε γεφύρια, που εμείς οι νεώτεροι αγνοούσαμε και οι μεγαλύτεροι γνώριζαν, αλλά δεν ήξεραν ποια είναι η τωρινή τους σημασία – όπως στο Κρυονέρι Κορινθίας», μας λέει, ο Χρήστος Τσολάκος, δημιουργός της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. «Λογής Καλούδια» στο Κιάτο και ο Ανδρέας Παπαγεωργόπουλος της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. «Φωνή της Υπαίθρου» στα Λιβάδια Φενεού Σικυώνας. Η ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. «Λογής Καλούδια» ασχολείται με τη συμβουλευτική επιχειρήσεων, το αλληλέγγυο εμπόριο και τον εναλλακτικό τουρισμό.
Η δε, «Φωνή της Υπαίθρου» δραστηριοποιείται, πέραν του τουρισμού, και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων, αρωματικών φυτών, τις περιηγήσεις και τον καθαρισμό μονοπατιών.
«Αναβιώνουμε κλεισμένα μονοπάτια, τα ξεθάβουμε μαζί με τους παλιούς, συνδέουμε το φυσικό κάλλος με αρχαία μνημεία και σημεία ιστορικού ενδιαφέροντος, την ήπια αθλητική δραστηριότητα της πεζοπορίας με τον πολιτισμό – λόγου χάριν, οι σημερινοί επισκέπτες διαβαίνουν τον αρχαίο δρόμο σύνδεσης της Σικυώνας με την Τιτάνη. Η Σικυώνα ήταν σημαντική πόλη και διέθετε στάδιο και θέατρο».
Οι εμπλεκόμενες ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. στο μεγάλο έργο των πελοποννησιακών μονοπατιών πέραν του εντοπισμού, της διάνοιξης, του καθαρισμού και της σήμανσής τους, έχουν αναλάβει και τη συντήρησή τους, αλλά και τη δημιουργία υποδομών για την κάλυψη των αναγκών των επισκεπτών σε βάθος χρόνου, καθώς και την εκπαίδευση των ντόπιων επαγγελματιών και κατοίκων επάνω στο μοντέλο του ήπιου περιπατητικού τουρισμού ως πηγή εσόδων και βιώσιμης ανάπτυξης.
«Σε περιοχές όπου δεν ήμασταν συνηθισμένοι στον τουρισμό πρέπει να μάθουμε να είμαστε, να προσαρμοστούμε», λέει ο κ. Τσολάκος. «Να αντιληφθούμε πως θα έχουμε και Airbnb στο χωριό. Κι ανθρώπους, που έρχονται να δουν το πέτρινο γεφύρι και τα γύρω βράχια, όσα εμείς βλέπουμε κάθε μέρα και πιθανώς δεν τα αξιολογούμε επαρκώς, αλλά έχουν τουριστικό ενδιαφέρον και ιστορική σημασία».
Λίμνη Δόξα. Βρίσκεται πάνω στο Μονοπάτι του Ερμή μήκους 160 χιλιομέτρων και περνά από Δερβένι, Φενεό, Στυμφαλία, Τρίκαλα, Ξυλόκαστρο και Κιάτο, διασχίζοντας την ορεινή Κορινθία.
Ένα μεγάλο στοίχημα
Για τον πολιτιστικό και αναπτυξιακό σύλλογο «Ο Λάδωνας», με έδρα τα Τρόπαια, η ενασχόληση με τα μονοπάτια είναι επιλογή ζωής και μέλλοντος. Τον δημιούργησαν νέοι άνθρωποι, που ζουν μόνιμα στην περιοχή του Λάδωνα, ο οποίος διατρέχει 40 χωριά με 5.000 – 6.000 κατοίκους.
Ενδιαφέρονται να παραμείνουν εκεί και να συμβάλουν στην αναζωογόνησή της. «Η ερημοποίηση έχει αυξητικές τάσεις και εμείς θέλουμε να συγκρατήσουμε το φαινόμενο αυτό, να δώσουμε κίνητρα για ήπιο περιπατητικό τουρισμό, ώστε κι εμείς να ζήσουμε αξιοπρεπώς και όσοι θέλουν να επανέλθουν στα χωριά μας να έχουν διέξοδο. Κι έτσι ασχοληθήκαμε εντατικά με τα μονοπάτια και βρήκαμε τις ομορφότερες διαδρομές, που περνούν από Μονές, πηγές και ποτάμια στη Γορτυνία, που δεν είναι προσβάσιμα με άλλο τρόπο», επισημαίνουν ο πρόεδρος του «Λάδωνα», Χρήστος Κάββουρας, ο αντιπρόεδρος Γιάννης Γεωργακόπουλος και η γραμματέας Μαρία Νικητοπούλου. Αρκετοί άνθρωποι, κυρίως μεγαλύτερης ηλικίας, δεν μπορούσαν να αντιληφθούν πώς θα προβληθεί διεθνώς ένα μονοπάτι μέσω ιστοσελίδας και θα προσελκύσει επισκέπτες. Ωστόσο, στήριξαν τους ανθρώπους του συλλόγου.
«Κι εμείς με τη σειρά μας θέλουμε να παρακινήσουμε τους συντοπίτες μας να σκεφθούν τον εναλλακτικό ήπιο τουρισμό, πώς θα δημιουργήσουμε καταλύματα και εστιατόρια και θέσεις εργασίας, πώς θα αναβαθμίσουμε την πρωτογενή παραγωγή μας – π.χ. το εξαιρετικής ποιότητας μέλι και το λάδι μας-, συνδέοντάς την με τα μονοπάτια», τονίζει η κ. Νικητοπούλου.
Άλλωστε, όσοι άνθρωποι φθάνουν στην Πελοπόννησο να πεζοπορήσουν, θέλουν ένα συγκεκριμένο βίωμα, το να ζήσουν όπως οι ντόπιοι, να καταλύσουν σε ένα σπίτι και να δοκιμάσουν το φαγητό της περιοχής.
«Οι υποδομές φιλοξενίας θέλουμε να ακολουθούν την παράδοση των μονοπατιών», μας λέει ο Γιάννης Λαγός, εμπνευστής της δημιουργίας του Μenalon Trail. «Στην Τριποταμιά Γορτυνίας, όπου συναντάται Αλφειός, Λάδωνας και Ερύμανθος και υπάρχει αυτό το υδάτινο περιβάλλον, δεν μπορείς να σερβίρεις στους επισκέπτες μόνον κρεατικά, όπως σε ένα ορεινό χωριό χωρίς νερά. Θα προσφέρεις ένα τοπικό πιάτο με καβούρια, όπως έκαναν παλιά. Θα φτιάξεις τη γορτυνιακή χορτόπιτα με ζοχούς, καυκαλήθρες και μυρώνια. Όπου έχει γκρεμισμένα κτίσματα με πλίνθους, με πλίνθους θα φτιάξεις τους νέους ξενώνες».
Μονοπάτι στο ρέμα του Αη Γιάννη, Ανω Δολιανά, Αρκαδία.
Για τον Γιώργο Καραγιάννη και τη Βίκυ Παπούλια στα Άνω Δολιανά, το Μονοπάτι του Πάρνωνα/ Parnon Trail ήρθε ως επιστέγασμα των δικών τους επιχειρηματικών δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού. Είναι δύο από τα πέντε μέλη της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. 5ΕΝΤΕ, η οποία έχει αναλάβει το έργο για το μονοπάτι Άνω Δολιανά – Μονή Λουκούς, μέρος του Parnon Trail, που διασχίζει τους δήμους Βόρειας και Νότιας Κυνουρίας.
Τo ζευγάρι διατηρεί το καφενείο ΟΝΕΙΡΟΛΟΓΙΟ στο χωριό. Και αυτό είναι το όχημα των ποικίλων δραστηριοτήτων τους, οι οποίες έχουν χαρακτήρα οικολογικό, περιπατητικό, αθλητικό, φυσιολατρικό και έντονα πολιτιστικό με φεστιβάλ ταινιών και καλλιτεχνικά δρώμενα όλο τον χρόνο.
«Επιλέξαμε προ 15 χρόνων να αφήσουμε την Αθήνα και να επιστρέψουμε. Με βάση μας την Τρίπολη, όπου ζούμε με τους γιους μας, βρισκόμαστε στα Δολιανά κάθε Σαββατοκύριακο, επιδιώκοντας να τα ξανακάνουμε πόλο έλξης για ήπιο τουρισμό, να έρθουν οι άνθρωποι να μας γνωρίσουν, να αναζωογονήσουμε τις υποδομές τους», λέει ο κ. Καραγιάννης. Και συμπληρώνει η κ. Παπούλια: «Θέλουμε οι επισκέπτες μας να αισθάνονται και να ζουν απλά, αυθεντικά και ωραία πράγματα, να περπατήσουν, να γευτούν ντόπια προϊόντα, να μαζέψουν κάστανα. Εμείς ήδη οργανώναμε πεζοπορίες πέριξ των Άνω Δολιανών και η υλοποίηση τώρα του Μονοπατιού του Πάρνωνα/ Parnon Trail, μας χαροποιεί ιδιαίτερα, διότι τους δίνει ακόμα πιο στιβαρή διάσταση και τις προβάλλει περισσότερο».
Το Μονοπάτι του Πάρνωνα στην περιοχή Κούβλι Άνω Δολιανών ενώνεται μέσω του διεθνούς μονοπατιού Ε4 με το Μονοπάτι του Μαινάλου/ Menalon Trail και κατευθύνεται προς τον Αγιο Πέτρο, τη Μονή Mαλεβή, το μνημείο της Φύσης με το Δάσος των Κέδρων και κατεβαίνει στο παράλιο Άστρος και το Λεωνίδιο, ανεβαίνει ξανά στον Πάρνωνα, στον Κοσμά, κλείνοντας προς βορράν τον κύκλο στους καταρράκτες της Λεπίδας. Εκεί στον Κοσμά θα συναντιέται το Μονοπάτι του Πάρνωνα με το Μονοπάτι της Σπάρτης/Sparta Trail.
Στη συνέχεια μέσω Ζαραφώνας, Τζίντζινων, Χρύσαφας και Πλατάνας, φθάνει στη Σπάρτη, στον Μυστρά και εκεί αυτό το Μονοπάτι της Σπάρτης συναντάει το Μονοπάτι του Ταϋγέτoυ/Τaygetos Trail. To Taygetos Trail προς βορράν μέσω Καστορείου και Γεωργιτσίου φτάνει στο Λεοντάριο Μεγαλόπολης και συναντάει ένα άλλο μονοπάτι, το Αρκαδικό, ενώ προς νότο υπάρχει σχεδιασμός να φθάσει έως τη Μάνη και το Ακροταίναρο. Ένα κομμάτι του Μονοπατιού του Ταϋγέτου εκτείνεται στο κεντρικό τμήμα του βουνού, του οποίου την ανάδειξη ανέλαβε ο προοδευτικός σύλλογος «Ταϋγέτη» σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς και τον Ορειβατικό Σύλλογο Σπάρτης.
«Πρόκειται για δίκτυο μονοπατιών μήκους 84 χιλιομέτρων, το οποίο χρησιμοποιούσαν παλιά οι κάτοικοι δεκατεσσάρων χωριών της περιοχής μεταξύ των οποίων η Βάρσοβα, η Λογγάστρα, η Τρύπη, η Ταϋγέτη, η Αναβρυτή, το Παρόρι και ο Μυστράς», μας εξηγεί ο Θεόδωρος Καρούνος, πρόεδρος της «Ταϋγέτης».
«Σήμερα με την ανάπλασή τους δίνουμε κίνητρα να αναπτυχθεί ο φυσιολατρικός, περιπατητικός και αθλητικός τουρισμός και ταυτόχρονα όσα από τα χωριά του δικτύου δεν έχουν μέχρι σήμερα τέτοιο προσανατολισμό». Ηδη τα μονοπάτια αποτελούν μιας πρώτης τάξεως δραστηριότητα για αναψυχή και ήπια άσκηση για όσους διαμένουν στα υπάρχοντα καταλύματα της περιοχής, παλαιότερα και εντελώς νέα.
Σήμανση μονοπατιών: Πάρνωνα, Αρκαδικό, Σπάρτης, Ηρακλή, Ερμή και Ταϋγέτου
Κάντο όπως η Γορτυνία
«Έχουμε ολοκληρώσει τα στάδια κατασκευής, διάνοιξης, καθαρισμού, χαρτογράφησης και ένταξης στους χάρτες της Google του δικτύου των υφιστάμενων μονοπατιών του Sparta Trail μήκους 80 χιλιομέτρων και τώρα βρισκόμαστε στη σηματοδότηση και την προετοιμασία τους για την ευρωπαϊκή πιστοποίηση» μας λέει ο Τάκης Σουκαράς από την ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Πελοποννησιακή και υπεύθυνος συντονιστής για το Sparta Trail.
«Η πιστοποίηση είναι σημαντικότατη για να αναδείξουμε τα μονοπάτια και να προσελκύσουμε επισκέπτες. Θέλουμε να ακολουθήσουμε το επιτυχημένο μοντέλο του Μαινάλου στη Γορτυνία και, γιατί όχι, να το ξεπεράσουμε. Έχουμε ένα πανίσχυρο εμπορικό σήμα διεθνώς γνωστό, τη Σπάρτη, μνημεία μοναδικής σημασίας και φυσικές ομορφιές. Το Μονοπάτι της Σπάρτης διατρέχει πυκνά δάση ελάτων, πεύκων και κέδρων, φαράγγια και παλιές κοίτες ποταμών, περνά δίπλα από μυκηναϊκούς τάφους και ανάκτορα, βυζαντινά και φράγκικα κάστρα, Ασκληπιεία και μοναστήρια, καταρράκτες και παμπάλαια καλντερίμια, το Θερινό Ανάκτορο του Μενελάου και της Ωραίας Ελένης, νεολιθικούς οικισμούς και τούρκικα κονάκια, τους τάφους του Κάστορα και του Πολυδεύκη, ενώ διασχίζει ορεινά χωριά που μοιάζουν ξεχασμένα από τον χρόνο. Στα χωριά, επίσης, οργανώνουμε ποικίλες δραστηριότητες, από εναλλακτική άσκηση όπως Τάι – τσι και Τσι-κονγκ έως συλλογή τσαγιού και αρωματικών βοτάνων. Ο δήμος Σπάρτης μας στηρίζει πολύ, καθώς και ο δήμος Ευρώτα.
Στο ίδιος μήκος κύματος κινείται, και η αντιδήμαρχος Σπάρτης, Γεωργία Ζαχαράκη, υπεύθυνη τουριστικής ανάπτυξης και κοινωνικής πολιτικής: «Προσδοκώ να έχουμε τέτοια ανάπτυξη όπως και τα χωριά της Αρκαδίας – η δουλειά που έγινε εκεί είναι αξιέπαινη. Έχουμε έναν προικισμένο τόπο. Είμαστε απόγονοι των Αρχαίων Σπαρτιατών, μπορούμε να εκμεταλλευθούμε το προϊόν που λέγεται «Σπάρτη», να προβάλουμε τα μονοπάτια και να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας».
Κάστρο Ζαραφώνας, Λακωνία.
Από το Γεωργίτσι στο Καστόρι, Ταΰγετος, Λακωνία.
Οπότε, με όλα αυτά κατά νου, δεν τίθεται καν το μείζον ερώτημα ανάπτυξη ή προστασία του οικοσυστήματος. «Στο μοντέλο του Μονοπατιού του Μαινάλου δεν χρειάστηκε να γίνει κάποια επέμβαση και να πληγεί το περιβάλλον, αντιθέτως, αναδείχθηκε ο χαρακτήρας, η Ιστορία και ο πλούτος της περιοχής, χρησιμοποιώντας τα ήδη υπάρχοντα μονοπάτια, τις γέφυρες και τους δρόμους και λειτουργώντας με γνώμονα την αειφορία. Λόγου χάριν, δεδομένου πως η Γορτυνία ήταν θέατρο της Ελληνικής Επανάστασης με πολύ σημαντικές μάχες, μπορεί αυτό να συνδυαστεί με τα μονοπάτια της εν όψει της επετείου των 200 ετών το 2021», επισημαίνει ο Γιάννης Γιαννόπουλος, απελθών δήμαρχος Γορτυνίας.
Καλλιεργείται, λοιπόν, γύρω από την ιδέα του μονοπατιού και των περιπατητών, μία άλλη νοοτροπία στους ανθρώπους για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής και της ταυτότητας του τόπου τους και την προστασία του περιβάλλοντος, μιας και αυτά ακριβώς τα αυθεντικά και πρωτότυπα χαρακτηριστικά ελκύουν τους περιπατητές.
Επίσης, όλη η ανάδειξη των μονοπατιών γίνεται με έναν καινοτομικό τρόπο, κινητοποιώντας εθελοντές, ενώ προσφέρει και σοβαρό ερέθισμα επιχειρηματικής δραστηριότητας.
«Η δε, πιστοποίηση του Μονοπατιού ανά τακτά διαστήματα προϋποθέτει ότι αυτό συντηρείται επαρκώς, ειδάλλως θα τη χάσει και θα έχει συνέπειες στην επισκεψιμότητά του και τη διαφήμιση, που του γίνεται. Άρα, λειτουργεί η πιστοποίηση πολλαπλασιαστικά. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ανάπτυξης του περιπατητικού τουρισμού είναι και η Άνδρος. Είχε δώσει έμφαση στην παράλια ζώνη και όχι στην ενδοχώρα. Αναδεικνύοντας τα μονοπάτια της, έδωσε ζωή στα εγκαταλελειμμένα ορεινά της χωριά, προβάλλοντας στοιχεία ξεχασμένα και ενδιαφέροντα για τους επισκέπτες», επισημαίνει, εν κατακλείδι, ο κ. Γιαννόπουλος.
Καθαρισμός μονοπατιού.
