Ερμής Παν: Η ξεχωριστή περίπτωση του σπουδαίου χορογράφου και πρώτου Έλληνα που σήκωσε το Όσκαρ

Ο επί δεκαετίες αχώριστος συνεργάτης του Φρεντ Αστέρ κέρδισε το βραβείο της Ακαδημίας στην τελετή του 1937

Από τον Δημήτρη Πολιτάκη

Το αμερικάνικο μιούζικαλ στις δόξες του ήταν γεμάτο από μεγάλα ταλέντα χορευτών και χορογράφων που χάρισαν πνοή και ζωντάνια και ενδιαφέρον σε πολλές ταινίες του είδους, διασώζοντας τις συχνά από τα τυποποιημένο σενάριο και τη μηχανική σκηνοθεσία.

Μια τέτοια εξαίρετική περίπτωση ήταν και ο Ερμής Παν (Hermes Pan – και το ελληνικό και το ‘αμερικάνικο’ όνομα είναι απλά τέλεια, σαν high end εκλεκτική φίρμα), σπουδαίος μάστορας του χορού και επί δεκαετίες φίλος, συνεργάτης, «σωσίας» και alter ego του Φρεντ Αστέρ. Σεμνή και διακριτική προσωπικότητα, ο ελληνικής καταγωγής καλλιτέχνης, υπήρξε συχνά η «ψυχή του πάρτι» στις μεγάλες νύχτες της Χρυσής Εποχής του Χόλιγουντ, αλλά ποτέ δεν διεκδίκησε το μεγαλύτερο μερίδιο της φήμης που ίσως του αναλογούσε.

Ο Παν γεννήθηκε με το όνομα Ερμής Παναγιωτόπουλος (Hermes Panagiotopoulos) στο Μέμφις του Τενεσί το 1909. Ο πατέρας του, Παντελής Παναγιωτόπουλος ήταν ευκατάστατος σχετικά ζαχαροπλάστης από το Αίγιο και στα 27 του είχε βρεθεί προσωρινά στον Αμερικανικό Νότο ως Έλληνας εκπρόσωπος / πρόξενος σε μεγάλη τοπική Διεθνή Έκθεση Εμπορίου, παρέμεινε όμως μόνιμα αφότου γνώρισε την Αμερικανίδα μέλλουσα μητέρα του Ερμή Μαίρη Χιούστον. Λίγα χρόνια μετά τη γέννηση του μικρού, η οικογένεια μετακόμισε στη Νέα Υόρκη όπου ο Ερμής έκανε τα πρώτα του βήματα στον χορό.

Πορτρέτο του Hermes Pan από τον Ντιέγκο Ριβέρα (1943)

Σεμνή και διακριτική προσωπικότητα, ο ελληνικής καταγωγής καλλιτέχνης, υπήρξε συχνά η «ψυχή του πάρτι» στις μεγάλες νύχτες της Χρυσής Εποχής του Χόλιγουντ, αλλά ποτέ δεν διεκδίκησε το μεγαλύτερο μερίδιο της φήμης που ίσως του αναλογούσε.

Σταδιακά, το αναμφισβήτητο ταλέντο του, οι πρωτοποριακές εμπνεύσεις του στη χορογραφία και το μοναδικό του χάρισμα να μετατρέπει καθημερινές καταστάσεις σε χορευτικό ιδίωμα τον οδήγησαν στο χώρο του κινηματογραφικού μιούζικαλ όπου μοιραία γνωρίστηκε και με τον Φρεντ Αστέρ, με τον οποίο έμοιαζε και φυσιογνωμικά, στο σετ της ταινίας Flying Down to Rio (1933), όπου δούλεψε ως βοηθός του χορογράφου της ταινίας Ντέιβιντ Γκουλντ.

Από τότε ξεκίνησε η μακρά συνεργασία τους στο σινεμά αλλά και μια πολύ στενή φιλία. Ο Παν προτάθηκε για Όσκαρ χορογραφίας για το Top Hat του 1935 και για το Swing Time του 1936 και τελικά κέρδισε το χρυσό αγαλματίδιο την επόμενη χρονιά στην κατηγορία Καλύτερη Διεύθυνση Χορού για την ταινία A Damsel in Distress, όπου πρωταγωνιστούσαν ο Αστέρ με την Τζόαν Φοντέιν.

Ο Φρεντ Αστέρ τον αποκαλούσε «ο άνθρωπος πίσω από όλες τις ιδέες μου» και η συνεργασία του Παν με τον διάσημο χορευτή που διήρκεσε μια ζωή σχεδόν, περιλαμβάνει 17 ταινίες μεγάλου μήκους και θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές στην ιστορία της χορογραφίας του 20ου αιώνα. Συχνά δε, λόγω της ομοιότητάς τους, ο Παν, εκτός από τους δικούς του ρόλους, ντούμπλαρε τον Αστέρ σε κάποιες εντυπωσιακές φιγούρες επί της οθόνης.

Στις δέκα από αυτές της ταινίες, παρτενέρ του Αστέρ ήταν η Τζίντζερ Ρότζερς, η οποία περνούσε ατέλειωτες ώρες προετοιμασίας με τον Hermes Pan πριν ξεκινήσει τη πρόβα με τον τελειομανή συμπρωταγωνιστή της. Όπως είχε πει κάποτε ο ίδιος: «Με τον Φρεντ ήμουν η Τζίντζερ και με την Τζίντζερ ήμουν ο Φρεντ».

Με την Τζίντζερ Ρότζερς στο Swing Time του 1943

Εκτός από τη συνεργασία του με το διάσημο ντουέτο, ο Παν συμμετείχε δημιουργικά υπό ποικίλες ιδιότητες σε πλήθος άλλων ταινιών, κυρίως μιούζικαλ, ενώ ήταν αυτός που είχε αναλάβει να στήσει τις εντυπωσιακές εισόδους της Ελίζαμπεθ Τέιλορ ως Κλεοπάτρα στην ομώνυμη υπερπαραγωγή του 1963.

Όπως και πολλοί άλλοι άντρες (και γυναίκες) της κλασικής εποχής του Χόλιγουντ, ο Παν κρατούσε μυστικό τον σεξουαλικό του προσανατολισμό ως γκέι. Είχε μακροχρόνια σχέση με τον χορευτή Τζίνο Μαλέρμπα με τον οποίο σπανίως έκανε κοινές δημόσιες εμφανίσεις.

Τον Σεπτέμβριο του 1990, λίγο πριν κλείσει τα 81 του χρόνια, ξύπνησε στο σπίτι του στο Μπέβερλι Χιλς, πήρε πρωινό, και μετά βούλιαξε στην αγαπημένη του πολυθρόνα με τη θέα στον κήπο. Εκεί τον βρήκαν αργότερα το ίδιο απόγευμα, να μοιάζει σα να κοιμάται ενώ είχε ήδη αναχωρήσει για τη μεγάλη πίστα στον ουρανό, όπως λένε στο Χόλιγουντ για τους χορευτές όταν εγκαταλείπουν τα εγκόσμια.

Κεντρική εικόνα: Η συνεργασία του Παν (πίσω) με τον “σωσία” του Φρεντ Αστέρ (σε πρώτο πλάνο) που διήρκεσε μια ολόκληρη ζωή, περιλαμβάνει 17 ταινίες και θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές στην ιστορία της χορογραφίας του 20ου αιώνα.

Πηγή