Από την Αγγελική Κώττη
Το 31 π.Χ. στη Μεσόγειο δύο ήταν οι μεγάλες δυνάμεις: η Ρώμη και το Πτολεμαϊκό Βασίλειο της Αιγύπτου. Στη ναυμαχία του Ακτίου, ο Οκταβιανός Αύγουστος – ο Ρωμαίος αυτοκράτορας που κατήγαγε την περήφανη νίκη κατά του Μάρκου Αντωνίου και της Κλεοπάτρας – ίδρυσε μία ολόκληρη πόλη σε ανάμνηση του γεγονότος· τη Νικόπολη.
Η πόλη-σύνορο του τέλους της ελληνιστικής εποχής και της αρχής της ρωμαϊκής κυριαρχίας έζησε 10 αιώνες ακμής. Στο στενό λαιμό του Αμβρακικού Κόλπου αναμετρήθηκαν πολλοί και πολλά· η Ρώμη και το Βυζάντιο, ο παγανισμός με το χριστιανισμό, οι Γότθοι με τους Ρωμαίους, οι Φράγκοι με τους Βούλγαρους. Σήμερα, αποτελεί έναν αναπεπταμένο αρχαιολογικό χώρο.
Ταραγμένη αρχαιότητα
Ο Κωνσταντίνος Ζάχος, επίτιμος έφορος αρχαιοτήτων που έχει ασχοληθεί με την αρχαία πόλη επί δεκαετίες, είναι μέλος της επιτροπής η οποία συγκροτεί φάκελο για την ένταξή της στον κατάλογο μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Μιλά στα Νέα της Τέχνης για αυτό «το σπουδαίο κέντρο, θέατρο μιας πολύ ταραγμένης αρχαιότητας». Ο κ. Ζάχος έχει τιμηθεί για το έργο του στη Νικόπολη από την Ακαδημία Αθηνών, ενώ η ίδια η Νικόπολη έχει λάβει βραβείο της Europa Nostra το 2009.
Με την ίδρυση της Νικόπολης, ο Οκταβιανός Αύγουστος τίμησε τον Άκτιο Απόλλωνα και ίσως και τον Ποσειδώνα για τη νίκη που του χάρισαν, σύμφωνα με όσα σημειώνει. Αλλά, παράλληλα με την υποχρέωση προς τους θεούς, απέκτησε το στρατιωτικό έλεγχο της Δυτικής Ελλάδας από τους Ρωμαίους. Ο ίδιος, Καίσαρας από το 27 π.Χ., φρόντισε για την ακμή της· την εποίκησε γρήγορα, της παραχώρησε προνόμια, την έκανε αστικό κέντρο με μεγάλα δημόσια έργα και υποδομές, της έδωσε όλα τα εφόδια για να εξελιχθεί σε πλούσια και πολυάνθρωπη πρωτεύουσα της Ηπείρου – η μεγαλύτερη, ίσως, πόλη της Χερσονήσου του Αίμου. Ο Στράβων λέει πως ήταν «πόλις ευανδρούσα, λαμβάνουσα καθ’ ημέραν επίδοσιν».
Ολυμπιακό χωριό
Στη μέση, ως δήλωση της κυριαρχίας του, ο Οκταβιανός Αύγουστος ανήγειρε μέγα μνημείο του Καίσαρα με ενσωματωμένα 36 έμβολα πλοίων της Κλεοπάτρας, της τελευταίας των Πτολεμαίων. Το μνημείο κατασκευάστηκε ως μέρος των υποδομών για τα Άκτια, τους αγώνες που ήταν αφιερωμένοι στον Απόλλωνα και οι οποίοι απέκτησαν παγκόσμιο χαρακτήρα (όπως τα Ολύμπια, τα Νέμεα, τα Ίσθμια και τα Πύθια). «Έχτισε ένα “ολυμπιακό χωριό” – ένα ιερό από την αρχή, όπως τα αρχαία πανελλήνια ιερά, με όλες τις υποδομές για να φιλοξενούν τους αγώνες που διήρκεσαν τουλάχιστον τρεις αιώνες» τονίζει ο κ. Ζάχος.
Η Νικόπολη θα παραμείνει μητροπολιτικό κέντρο και επί των διαδόχων του Οκταβιανού, ενώ ο Απόστολος Παύλος θα περάσει εκεί το χειμώνα του 65- 66 μ.Χ. σε ένα διάλειμμα της περιοδείας του ανά τον ελλαδικό χώρο και την Ανατολική Μεσόγειο. Στην πορεία, την επιβουλεύονται Γότθοι, Έρουλοι, Βησιγότθοι, Βάνδαλοι, Οστρογότθοι αλλά αποκρούονται. Οι Φράγκοι τη δίνουν στη Βενετία και οι Οθωμανοί την εξουσιάζουν μέχρι το 1912, οπότε και απελευθερώνεται όλη η περιοχή.
Το κείμενο αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο τεύχος 234 (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 2017) των Νέων της Τέχνης.
