Με φόντο το εστιατόριο Γρα-Γρου, σημείο αναφοράς για τη Βόρεια Ελλάδα επί μια ολόκληρη εποχή, ξετυλίγεται μια γοητευτική πινακοθήκη χαρακτήρων
Στην ιστορία των δημιουργών του «Γρα-Γρου», εκεί, φτάνουν άνθρωποι που δε θα μπορούσαν να συναντηθούν πουθενά αλλού και το μικρό εστιατόριο γίνεται το κέντρο μεγάλων αποφάσεων. Όπως αφηγούνται οι δημιουργοί: «πολλοί περνούν από κει, λίγοι όμως προσέχουν, χαμένο στην ομίχλη, ένα τοξωτό γεφύρι στην άκρη του δρόμου. Κανένας δεν ξέρει πού οδηγεί. Όσοι το βλέπουν, έχουν τον λόγο τους». Με φόντο το ομώνυμο εστιατόριο, σημείο αναφοράς για τη Βόρεια Ελλάδα επί μια ολόκληρη εποχή, το «Γρα-Γρου» φιλοτεχνεί μια γοητευτική πινακοθήκη χαρακτήρων λίγο πριν ο καθένας τους διαλέξει το«μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι». Για την ιστορία, τις αναμνήσεις και τους συμβολισμούς, μας μίλησαν οι δημιουργοί.
Ας μιλήσουμε πρώτα για το μικρό εστιατόριο που έδωσε και τον τίτλο στο κόμικ σας. Μια στάση σε ένα μέρος ερημικό, που αδειάζει και γεμίζει περαστικούς. Τι συμβολίζει για σας αυτό το σημείο και ποιες μνήμες από αυτό θέλετε να κρατήσετε ζωντανές;
Γιάννης Παλαβός: Το μικρό εστιατόριο «Γρα-Γρου» βρισκόταν ακριβώς στο πέρασμα που οδηγούσε από την Ημαθία στην Κοζάνη. Βυθισμένο στην ομίχλη επί μήνες, το σημείο έδινε –και δίνει– την εντύπωση ότι κρύβει κάποιο μυστικό, ότι κάτι καραδοκεί πίσω από την ομίχλη. Με αφετηρία αυτή την αίσθηση, στην ιστορία μας το εστιατόριο μετατράπηκε σε φυλάκιο, σε μια τελευταία στάση πριν διασχίσει κανείς ένα νοητό όριο. Πρόθεσή μας ήταν η ατμόσφαιρα του κόμικ να απηχεί τη γνωστή φράση από το Μετέωρο βήμα του πελαργού: «Αν κάνω ένα βήμα, είμαι αλλού».
Τάσος Ζαφειριάδης: Για μένα ως παιδί ήταν ένα γοητευτικό κτίσμα στον αργό φιδογυριστό δρόμο του Βερμίου κατά τις οικογενειακές μας εξορμήσεις προς τα δυτικά. Ένα χαμηλό κτίσμα, άλλων καιρών, απροσποίητο και ζεστό. Δεν περνούσα συχνά, αλλά η εικόνα είχε αποτυπωθεί έντονα στο μυαλό μου. Ήταν ένα χαρακτηριστικό τοπόσημο που μάρκαρε τη διαδρομή, που σηματοδοτούσε ένα ακόμη βήμα πιο κοντά στο σπίτι.
Στο κόμικ σας, φτάνουν στο μικρό εστιατόριο άνθρωποι που μοιάζουν αποσυνάγωγοι και μοναχικοί. Γιατί σας ενδιαφέρουν αυτοί περισσότερο;
Γ.Π.: Όταν ο Άμος Οζ ρωτήθηκε σε μια συνέντευξή του γιατί οι ήρωες των έργων του είναι δυστυχείς, απάντησε: «Σχεδόν όλη η λογοτεχνία σχετίζεται με την έννοια της δυστυχίας. Μια καλοσχεδιασμένη και καλοφτιαγμένη γέφυρα που καθημερινά βαστάει 20.000 αυτοκίνητα και 20.000 πεζούς δεν μπορεί να αποτελέσει υλικό μιας αφήγησης∙ μια γέφυρα που καταρρέει, μπορεί». Νομίζω ότι είναι μια ωραία απάντηση.
Τ.Ζ.: Πιστεύω ότι τέτοιοι τύποι μπορούν να αποδώσουν καλύτερα το «μετέωρο» του συγκεκριμένου κόμικ. Τα διλήμματα, οι δύσκολες εσωτερικές αποφάσεις απεικονίζονται πιο πειστικά με τέτοιους χαρακτήρες παρά με κάποιον ευτυχισμένο ή πετυχημένο ήρωα. Για μένα ήταν «αυτόματη» η επιλογή τέτοιων χαρακτήρων, δεν υπήρχε κατά το γράψιμο ιδιαίτερος στοχασμός σχετικά.
Ποιο κομμάτι της κοινωνίας θέλετε να σχολιάσετε και πώς, μέσα απ’ αυτούς τους χαρακτήρες;
Γ.Π.: Δεν αντιλαμβάνομαι το «Γρα-Γρου» ως κοινωνικό σχόλιο. Ήθελα να αφηγηθώ μια ιστορία που θα γεννά μια ορισμένη ανησυχία στον αναγνώστη. Μια ιστορία που θα αντλεί από τα διλήμματα που με απασχολούν, φτιαγμένη από τα βιώματά μου και τη μνήμη του τόπου μου.
Τ.Ζ.: Ομοίως, νομίζω ότι αφορά πιο πολύ τις «μονάδες» της κοινωνίας, άρα και σε αυτό το βαθμό την αφορά, παρά την κοινωνία ως σύνολο. Ή έχει σχέση σε δεύτερο επίπεδο, με την έννοια ότι πολλές δύσκολες προσωπικές/ατομικές αποφάσεις που μπορεί να πρέπει να πάρει κάποιος αφορούν τη θέση του στην κοινωνία ή τη στάση του ή σε σχέση μ’ αυτή. Π.χ. η αποδοχή του εαυτού σου συνήθως έχει να κάνει πιο πολύ με τον φόβο τού τι θα πουν οι άλλοι, παρά με το αν γνωρίζεις εσύ τι θέλεις.
Υπάρχει η γέφυρα, το πέρασμα και οι συμβολισμοί του. Τι σημαίνει για σας η αντίπερα όχθη, τι σημαίνει επιχειρώ να περάσω στην άλλη πλευρά;
Γ.Π.: Το περιεχόμενο της «αντίπερα όχθης» είναι διαφορετικό για τον καθένα. Ας τη δούμε σαν μια λευκή σελίδα όπου γράφουμε τους φόβους ή τις επιθυμίες μας. Έτσι και για μένα έχει ποικίλες σημασίες. Σε κάθε περίπτωση, σημασία έχει να κατονομάζουμε φόβους και επιθυμίες και να κάνουμε το βήμα.
Θανάσης Πέτρου: Το άγνωστο γεννά άγχος και φόβο, ένα βασικό συναίσθημα του ανθρώπου που, εν πολλοίς, λειτουργεί ως προστατευτικός και ελεγκτικός μηχανισμός ώστε να αποφύγει έναν κίνδυνο. Σε κάθε άνθρωπο η ανησυχία και ο φόβος έχουν διαφορετική πηγή. Οπότε το «περνάω στην άλλη πλευρά» σημαίνει ότι η επιθυμία κάποιου να διαπιστώσει τελικά τη μορφή της «άλλης πλευράς» υπερνικά αυτό το αρχικό στάδιο του κινδύνου.
Διαλέξατε ένα μέρος υπαρκτό -που δεν υπάρχει πια- για να συνδέσετε τη φαντασία με την πραγματικότητα. Αν σας ρωτήσει κάποιος αναγνώστης για ποιο πράγμα θέλετε να μιλήσετε στο κόμικ σας εκτός από το ίδιο το μέρος, τι θα του απαντούσατε;
Τ.Ζ.: Το πέτρινο γεφύρι είναι πολλαπλό σύμβολο προόδου και μετάβασης. Ο παραδοσιακός θρύλος της θυσίας για να στεριώσει το γεφύρι μεταλλάσσεται στην ιστορία μας στη θυσία της τοπικής κοινωνίας που ζούσε από τον παλιό δρόμο για να φτιαχτεί ο σύγχρονος δρόμος με τις κοιλαδογέφυρές του που εκμηδενίζει τις αποστάσεις και φέρνει την πολυπόθητη πρόοδο στην περιοχή.
Γ.Π.: Το μέρος, δηλαδή το εστιατόριο «Γρα-Γρου» και το γεωγραφικό πέρασμα από την Ημαθία στην Κοζάνη, είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας μας, ωστόσο δεν είναι παρά η αφετηρία προκειμένου να μιλήσουμε για κοινά ανθρώπινα συναισθήματα: για την αμφιβολία, την αίσθηση της εκκρεμότητας, τον φόβο για το άγνωστο.
Θ.Π.: Ουσιαστικά, η ιστορία είναι ένα γενικό σχόλιο πάνω στην ανθρώπινη φύση. Στις έννοιες της απώλειας, του πένθους, του χρέους και της ευθύνης που νιώθουμε, των επιλογών που κάνουμε ως άνθρωποι. Ένας από τους ήρωες της ιστορίας καταντά εμμονικός. Αναζητά τη χαμένη του έμπνευση, αναρωτιέται πού να πήγε, πώς θα την ξαναβρεί, αν έγινε τελικά μια χίμαιρα.
—
Info:
Το βιβλίο «Γρα-Γρου» του: Τάσου Ζαφειριάδη, Γιάννη Παλαβού, Θανάση Πέτρου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος
