Για τον Σπύρο Ασδραχά

lefkadazin 14 Δεκεμβρίου 2017 Απόψεις

1933 – 2017

Ο λόγος του και η συμβολή του στη σειρά ντοκιμαντέρ Ημερολόγια εργασίας του Πάνου Θωμαϊδη (ΕΡΤ)

«Η εργασία. Η ίδια πως λέγεται; Λέγεται δουλειά. Υποδηλώνει, επιβιώνει η αρχαία ελληνική λέξη, αλλά η αρχαία ελληνική λέξη σημαίνει δουλεία, και όχι εργασία, γιατί η εργασία θεωρείται ως δουλεία. Οι εργαζόμενοι είναι στη βάση της πυραμίδας και όχι στην κορυφή της πυραμίδας. ‘Οταν φτάνουμε όμως στην έννοια του εργαζόμενου σήμερα, ας υποθέσουμε του κυρίου Ντομινίκ Στρος-Καν, ε, για τ’ όνομα του Θεού, αυτός μπορεί να υπηρετεί, αλλά δεν είναι δούλος, είναι εργαζόμενος και είναι διανοούμενος, είναι τεχνικός.»
Σπύρος Ασδραχάς

Οι ηθοποιοί Γιώργος Κέντρος και Μάρη Λιώκη, σε μια από τις αναπαράστασεις εργασιακών δράσεων. Σκηνή από το λίχνισμα των σιτηρών. Φωτ. Πάνος Θωμαίδης/Ζαφείρης Επαμεινώνδας.

Τα Ημερολόγια Εργασίας είναι μια σειρά τηλεοπτικών δημιουργικών ντοκυμανταίρ 13 επεισοδίων με θέμα την ιστορία της εργασίας στην νεώτερη Ελλάδα, που εξετάζει το φαινόμενο της εξέλιξης της εργασίας, του εργασιακού αντικειμένου και των εργασιακών σχέσεων στο διάστημα των τελευταίων 180 ετών, δηλαδή από τη σύσταση του ελληνικού κράτους ως τις μέρες μας. Η σειρά, σε σκηνοθεσία Πάνου Α. Θωμαΐδη, υλοποιήθηκε από την εταιρεία παραγωγής Path ΕΠΕ, για λογαριασμό της ΕΡΤ Α.Ε. Στα 13 45 λεπτα επεισόδια επιχειρείται η παρουσίαση της εργασίας ως δυναμικού φαινομένου, άρρηκτα δεμένου με σχέσεις αιτίου – αιτιατού με τις οικονομικές συνθήκες, τις κοινωνικές σχέσεις, τον πολιτισμό, τις τεχνολογικές καινοτομίες και τις επιστημομικές κατακτήσεις.

Ο εργαζόμενος, το αντικείμενο της δουλειάς του, οι εργασιακές σχέσεις και εν τέλει ο ίδιος ο ορισμός της εργασίας αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς – όπως ήδη έχουμε όλοι καταλάβει – και οι μεταβολές αυτές συχνά σχεδιάζονται, ενορχιστρώνονται και συντελούνται όλο και πιο μακριά από την τοπική κοινωνία. Έτσι, η εργασία αντιμετωπίζεται σαν κοινωνικό φαινόμενο, με την συναισθηματική φόρτιση που της αξίζει, σαν οικονομικό φαινόμενο, με τους κανόνες που την καθορίζουν, σαν ιστορικό φαινόμενο, με την νομοτέλεια που την διέπει. Καθώς ο ιστορικός χρόνος παρουσιάζεται συμπυκνωμένος και σε επιταχυνόμενη κίνηση, οι μεταβολές στο εργασιακό τοπίο αποκτούν μια κατανοητή δυναμική, που δύσκολα θα μπορούσε κανείς να αναγνωρίσει και να αποδεχθεί στην καθημερινότητά του. Μέσα από τοποθετήσεις, ιστορικά οπτικά αρχεία, μαρτυρίες αλλά και αναβιώσεις εργασιακών δραστηριοτήτων, με μια κατ ́ εξοχήν ανθρωποκεντρική θεώρηση, παρουσιάζεται η εξέλιξη της εργασίας στον ελλαδικό χώρο και εξετάζονται τα φαινόμενα που την διαμορφώνουν.

Ο Γιώργος Κέντρος και η Μάρη Λιώκη ενσαρκώνουν τον ιδεατό διαχρονικό εργαζόμενο και εναλλάσσουν, αναλλοίωτοι στο χρόνο, τις εργασιακές τους ταυτότητες ακολουθόντας τη διαμόρφωση του εργασιακού τοπίου. Άλλοτε κολίγας κι άλλοτε εργάτης, βοσκός ή θαλασσινός, πότε χειρώνακτας και πότε εργάτης του πνεύματος, μετανάστης στις γαλαρίες του Βελγίου, δημόσιος υπάλληλος στο γρανάζι της γραφειοκρατίας που τον τρέφει και τρώει τις σάρκες του, ιδιωτικός υπάλληλος ή εργάτης της οικοδομής, του ναυπηγείου και της βαριάς βιομηχανίας, πρωτομάστορας, τεχνίτης, ή ανειδίκευτος, ο διαχρονικός εργαζόμενος βλέπει την τέχνη του να απαξιώνεται και κοιτάει με αγωνία το μέλλον. Αυτός ο ανώνυμος ήρωας μέσα στον χρόνο βρίσκεται στο επίκεντρο της αφήγησης και οδηγεί τον θεατή. Θα αφυπνίσει συμπάθειες ή αντιπάθειες; Μπορεί η κοινωνική του μετεξέλιξη να παρακολουθήσει την εξέλιξη των οικονομικά ευρωστότερων τάξεων; Μικραίνει ή μεγαλώνει η ψαλίδα της κοινωνικής διαφοράς; Καθώς αλλάζει ολοένα το σκηνικό, πόσο βαθειά μπορούμε να δούμε στο μέλλον; Ημερολόγια, μαρτυρίες, επιστολές, μηνύματα από την ξενιτειά, οικογενειακά άλμπουμ, ερασιτεχνικά φιλμ και βίντεο, σύμβολα καταξίωσης ή όπλα επιβίωσης, βγαίνουν στο φως, από την σοφίτα, το σεντούκι, ή τις συλλογές των μουσείων. Η κάμερα καταγράφει την εργασιακή δραστηριότητα από κοντά, σε όλο τον εύρος του μόχθου και της δημιουργικότητας της. Βλέπει τις κοινωνικές διαστάσεις της εργασίας στην μουσική και τις λατρευτικές παραδόσεις. Και εντάσσει τις προσωπικές εμπειρίες στην ιστορική τους διάσταση μέσα από μια ομάδα έγκυρων επιστημονικών συνεργατών – ιστορικών, κοινωνιολόγων, οικονομολόγων κ.α. – της οποίας ηγείται ο καθηγητής Σπύρος Ασδραχάς.

Τα 13 επεισόδια της σειράς:
1. Μικρός Κλήρος
2. Η εποχή της Γεωργίας
3. Ζώσα Γεωργία (κτηνοτροφία)
4. Ελληνική Ναυτιλία
5. Εμπόριο
6. Το λιανικό εμπόριο στην πόλη
7. Βιοτεχνία , Τεχνίτες
8. Βιομηχανία Μέρος 1ο
9. Βιομηχανία (Βαριά) Μέρος 2ο
10. Ορυκτός Πλούτος
11. Υπηρεσίες
12. Συνδικαλισμός
13. Αγορά Εργασίας

Ο καθηγητής Σπύρος Ασδραχάς συνεργάστηκε με τα Ημερολόγια Εργασίας του Πάνου Θωμαϊδη ως επιστημονικός σύμβουλος. ‘Εχει διατελέσει, μεταξύ άλλων, chargé de conférences στην ανώτατη σχολή EHESS στο Παρίσι, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΚΝΕ/ΕΙΕ) από το 1988 ως το 2003, πρόεδρος των ”Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας” από το 2004 μέχρι σήμερα. Φωτ. Πάνος Θωμαίδης/Ζαφείρης Επαμεινώνδας.