Από τη Μυρτώ Τριχείλη
«Ο απώτερος εκπαιδευτικός στόχος της σχολής στη Σύρο είναι να προσφέρω απλόχερα το συνδυασμό γνώσης και εμπειρίας»
Είναι ο πρωτοστάτης του εγχειρήματος «Ελληνικό Κινηματογραφικό Σχέδιο στη Σύρο», ένα πολυαναμενόμενο project που μας έχει απασχολήσει πολύ τον τελευταίο καιρό. Ο Steven Bernstein εκτός από πολυβραβευμένοςκινηματογραφιστής, είναι ένας άνθρωπος που πιστεύει στη χώρα μας και έχει χαράξει το δικό του επαναστατικό όραμα με έδρα την πολιτιστική καρδιά των Κυκλάδων.
Πρόκειται για την πιο σοβαρή επενδυτική πρόταση που έχει γίνει για τη Σύρο, η οποία συμπεριλαμβάνει την ίδρυση σχολής κινηματογράφου και τη δημιουργία μόνιμων εγκαταστάσεων για την παραγωγή ταινιών. Πέρα από μια σύγχρονη εξύμνηση της έβδομης τέχνης στα Ελληνικά νερά, η κίνηση αυτή θα αποτελέσει μια οικονομική και τουριστική επανάσταση για τη Σύρο, αλλά και τη χώρα μας γενικότερα.
Steven Bernstein
«Όταν πρωτοβρέθηκα στη Σύρο συνειδητοποίησα την ακατανίκητη ομορφιά της, σε πολλά επίπεδα. Ένα υβρίδιο γνήσιας φυσιολογίας που συνδυάζει την ιταλική Ακτή Αμάλφι με στοιχεία από τα ωραιότερα ελληνικά νησιά και κυρίως, δίνει την αίσθηση του “φυσικού στούντιο” για έναν κινηματογραφιστή. Όχι μόνο μπορεί να αποδώσει ιδανικά μια ζεστή καλοκαιρινή τοποθεσία, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να απεικονίσει ένα ψυχρό χειμωνιάτικο σκηνικό στο πλαίσιο των γυρισμάτων. Και αυτό είναι κάτι που μπορώ να αναγνωρίσω σε έναν τόπο, μετά από τα σαράντα χρόνια εμπειρίας μου στον κινηματογράφο.»
Η διαρκής έρευνα και η επιμονή είναι τα στοιχεία που έκαναν τον Steven Bernstein μαζί με μια δυναμική ομάδα ανθρώπων που αγκάλιασαν από την αρχή την ιδέα του, όπως ο Αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γ. Λεονταρίτης και ο επιχειρηματίας Pierre Economacos, να καταφέρουν μαζί με την άμεση στήριξη της Περιφέρειας, τη σταδιακή υλοποίηση του εγχειρήματος. Και αυτό συμπεριλαμβάνει το σχέδιο νόμου που ψηφίστηκε τον περασμένο Αύγουστο από την Βουλή, την καλλιέργεια εύφορου εδάφους για ένα ευνοϊκότερο φορολογικό σύστημα και την αρχιτεκτονική έρευνα για τις εγκαταστάσεις της σχολής και του στούντιο.
«Δεν είναι ο στόχος μας να κάνουμε την Ελλάδα την πρώτη χώρα στην παραγωγή ταινιών, αυτό που επιζητούμε είναι να την καταστήσουμε τουλάχιστον ανταγωνίσιμη με άλλες Ευρωπαϊκές και Βαλκανικές χώρες, που δεν προσφέρουν τίποτα περισσότερο από άποψη φυσικής ομορφιάς και κλίματος».
Μέσα στα άμεσα σχέδιά του είναι η ανεύρεση τοποθεσίας για τη δημιουργία των κτιριακών εγκαταστάσεων της σχολής και του στούντιο, την ανέγερση αμφιθεάτρου για ζωντανές παραστάσεις θεάτρου και χορού τα Σαββατοκύριακα, αλλά και μουσειακού χώρου, που θα φιλοξενούνται έργα του τοπικού πολιτισμού.
«Οραματίζομαι έναν πολυχώρο που θα τηρεί τις Καλιφορνέζικες ανησυχίες μου: θα είναι πράσινος, αυτοσυντηρούμενος, με χρήση ηλιακής ενέργειας και τηρώντας τα μέτρα μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος για το περιβάλλον. Δεν σκέφτομαι κάποιο βιομηχανικό και απόμακρο κτίριο, αλλά έναν ζεστό και φιλικό χώρο που θα είναι επισκέψιμος και θα μπορεί κανείς να έχει εύκολη πρόσβαση σε αυτό και -γιατί όχι;- να μπορεί να παρακολουθήσει τα γυρίσματακαι τις δραστηριότητες».
Μετρώντας περισσότερα από τριάντα χρόνια διδασκαλίας σε ακαδημίες παγκοσμίως και μετά το σχεδιασμό σχολής στο Λονδίνο, ο Steven Bernstein μας εξηγεί ότι η ουσιαστική κινηματογραφική εκπαίδευση είναι κάτι που εκλείπει στις μέρες μας. Οι έμπειροι σκηνοθέτες και οι επαγγελματίες του κινηματογράφου απομακρύνονται από τα ιδρύματα μετά την επιτυχία τους, ενώ παράλληλα οι ακαδημαϊκοί του σινεμά διατηρούν μεγάλη απόσταση από την πρακτική γνώση του αντικειμένου. Και εδώ μας μιλά για πρώτη φορά για το κλειδί της φιλοσοφίας του, που είναι ένα: Η ισορροπία.
«Ο απώτερος εκπαιδευτικός στόχος της σχολής στη Σύρο είναι να προσφέρωαπλόχερα το συνδυασμό γνώσης και εμπειρίας. Έτσι, ο φοιτητής θα έχει την ευκαιρία να διδαχθεί από έναν καθηγητή που έχει περάσει και ο ίδιος από τη θεωρία στην πράξη, ενώ κατά τη διάρκεια των μαθημάτων θα μπορέσει να μεταβεί από τις διαλέξεις της αίθουσας σε ένα πραγματικό στούντιο και να καθίσει δίπλα σε επαγγελματίες της παραγωγής. Με διδακτικό προσωπικό όπως ο Clarles Lee, καλλιτεχνικός διευθυντής του Titanic, o πρωτοπόρος του animation Martin Meunier, o διάσημος κινηματογραφιστής και καλός μου φίλος Gabriel Beristain και πολλοί ακόμα Έλληνες και διεθνείς επαγγελματίες, θα προσφέρουμε στο φοιτητή διαφορετικές οπτικές γωνίες πάνω σε θεμελιώδη θέματα, έτσι ώστε να μπορέσει να καταλάβει πραγματικά και ο ίδιος τι λειτουργεί και τι όχι».
Διανύοντας μια χολιγουντιανή καριέρα με πολλές απαιτήσεις ως σκηνοθέτης και παραγωγός, η κινητήρια δύναμη πίσω από το όραμα του Steven Bernstein είναι πάνω από όλα, η αγάπη του για την ίδια τη διδασκαλία. Με αφορμή το εξαήμεροσεμινάριο που διοργανώνει στα τέλη Οκτωβρίου στο νησί της Σύρου και το οποίο θα αποτελέσει τον πιλότο του οδηγού σπουδών της σχολής, ο ίδιος αναφέρει πως «η διδασκαλία είναι ζωντανό θέατρο.
«Αυτό που λείπει στην Αμερική σήμερα είναι το παράθυρο στον πειραματισμό»
Μία μορφή τέχνης κατά την οποία μου προσφέρεται αυτό που λέμε άμεση ανταμοιβή. Ενώ διδάσκω λέω ιστορίες, ψυχαγωγώ, παράγω εικόνες, ρωτάω, απαντάω, ξαναρωτάω… μέχρι να πάρω τελικά αυτό που θέλω. Το να καθοδηγώ τους μαθητές μου να κατανοήσουν δύσκολες αρχές και θεωρίες είναι μια στιγμιαία ανταλλαγή που με γεμίζει ενθουσιασμό! Άλλωστε το νόημα αυτού του σεμιναρίου –αλλά και ο λόγος που προσφέρεται δωρεάν– είναι να γίνω καλύτερος μέσα από τα σχόλια μαθητών για την έναρξη της ακαδημαϊκής χρονιάς. Θα σταματάω τους μαθητές στους διαδρόμους ή μετά τη λήξη του μαθήματος και θα τους ρωτάω: πείτε μου πού απέτυχα, πού υστερώ, πείτε μου τι δεν καταλάβατε και εγώ θα κρατάω σημειώσεις. Αυτό πιστεύω ότι είναι το κλειδί της επιτυχίας».
Πέρα από τα σεμινάρια λίγων εβδομάδων, ανοιχτά σε μια μεγαλύτερη μερίδα ανθρώπων του χώρου, η σχολή κινηματογράφου απευθύνεται σε δύο τύπους φοιτητών. Σε επαγγελματίες που στοχεύουν στην πρακτική και την εξειδίκευση με διάρκεια ενός χρόνου και σε νέους που προσεγγίζουν για πρώτη φορά τον κινηματογράφο με διάρκεια δύο χρόνων. Παρόλο που ο αριθμός των θέσεων είναι περιορισμένος, προτεραιότητα θα δοθεί στους Έλληνες υπηκόους για τους οποίους η φοίτηση θα είναι δωρεάν, ενώ οι διεθνείς φοιτητές θα έχουν μεγαλύτερη αναλογία διδάκτρων.
«Σχετικά με το στούντιο παραγωγής, με ρωτούν συχνά αν οι ταινίες που θα γυρίζουμε θα είναι στα ελληνικά ή στα αγγλικά. Όσο τετριμμένο λοιπόν κι αν ακούγεται, θα πω και στα δύο. Είναι βασικό ζητούμενο για μένα να γίνουν ταινίες που θα πλησιάζουν και θα εμπνέουν τον ελληνικό πολιτισμό μέσα από τη γλώσσα, αλλά παράλληλα να γίνουν ταινίες όπως το πολυβραβευμένο “Amerika Square” του Γ. Σακαρίδη ή το “The Lobster” του Γ. Λάνθιμου που μπορούν να προσεγγίζουν πολύ πιο άμεσα τη διεθνή σκηνή. Και για άλλη μια φορά ανατρέχω στον όρο ισορροπία».
«Η κινηματογράφηση δεν έχει να κάνει πάντα με το τι είναι όμορφο, αλλά με το τι λειτουργεί καλύτερα»
Με ένα καλλιτεχνικό ένστικτο που διαρκώς διψά για περισσότερα, ο Steven Bernstein, παρά την ενασχόληση του με τη διδασκαλία, δεν σταμάτησε ποτέ να κάνει ταινίες. Η ισορροπία που επικαλείται είναι το σημείο αναφοράς μεταξύ των εμπορικών ταινιών του Χόλιγουντ και τη διατήρηση της ακεραιότητάς του ως δημιουργού. «Γυρίζω ταινίες για να παραμένω πιστός στην πηγαία ανάγκη μου, ως καλλιτέχνης, να εκφράζομαι. Από εκεί και πέρα, προσπαθώ να αντισταθμίζω την επιθυμία μου να κάνω ταινίες για πράγματα που θεωρώ σημαντικά και την παραγωγή ταινιών που φέρνουν κέρδος. Για παράδειγμα, η καινούρια μου ταινία “Dominion” με τον John Malkovich είναι πολύ μακριά από μια «ορθόδοξη» αφήγηση και λειτουργεί με έναν πολύ ριζοσπαστικό τρόπο που ξεφεύγει από τις γραμμές ενός τυπικού σεναρίου ή μιας χολιγουντιανής δομής. Αυτό που λείπει στην Αμερική σήμερα είναι το παράθυρο στον πειραματισμό».
Το στοιχείο που κάνει μια δουλειά να ξεχωρίζει και έναν κινηματογραφιστή να βραβεύεται, έχει έναν απόλυτο χαρακτήρα και μια διαχρονικότητα που συγκινεί. Σύμφωνα με τον Steven Bernstein, «η σταδιακή απόκλιση των χιλιάδων φωνών που ακούμε καθημερινά και η αγνή πρόθεση να πούμε όλη την αλήθεια είναι ο γνώμονας της επιτυχίας. Όταν πρωτοξεκίνησα ως κινηματογραφιστής και δούλευα με το φωτισμό, προσπαθούσα να αποσπάσω επιφωνήματα εντυπωσιασμού από το κοινό, να τους προσφέρω ένα θέαμα που είναι όμορφο. Αργότερα κατάλαβα πως η κινηματογράφηση δεν έχει να κάνει πάντα με το τι είναι όμορφο, αλλά με το τι λειτουργεί καλύτερα. Και αυτό σε κάνει να βγάζειςαπό τη μέση τον εαυτό σου και να γίνεσαι πραγματικός υπηρέτης της τέχνης, αλλά και της αλήθειας που θέλεις να πεις».
Δείτε περισσότερες πληροφορίες για το κινηματογραφικό σεμινάριο με τον Steven Bernstein, που πραγματοποιείται από τις 22 έως τις 27 Οκτωβρίου στη Σύρο.
