Από τον Colin Crummy
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Amuse.
«Σκεφτόμουν ότι πίνεις καφέ, καπνίζεις τσιγάρα και ζωγραφίζεις. Κι αυτό ήταν. Ίσως παίζουν λίγο και τα κορίτσια σε όλο αυτό, αλλά βασικά είναι απίστευτη ευτυχία να δουλεύεις και να ζεις έτσι».
Το να ζεις ζωή καλλιτέχνη είναι κάτι που ο David Lynch το κάνει να ακούγεται απλό. Αν είσαι πειστικός, ζεις την τέχνη. Στην απίστευτη καριέρα του που εκτείνεται σε πάνω από πέντε δεκαετίες, ο καλλιτέχνης, ζωγράφος και κινηματογραφιστής έχει κάνει πολλά περισσότερα από το να φτιάχνει έναν καφέ (βασικά έχει πουλήσει το δικό του χαρμάνι), να ανάβει τσιγάρο και να ζωγραφίζει.
Ο Lynch ξεκίνησε ως ζωγράφος, αλλά βρήκε την κλίση του στο σινεμά. Οι ταινίες που έχτισαν τον μύθο του 71χρονου καλλιτέχνη είναι μοναδικές στην ποπ κουλτούρα: από τοΟδός Μαλχόλαντ ( Mulholland Drive) μέχρι το Eraserhead, κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τον Lynch ότι κάνει κάτι άλλο, εκτός από το να ακολουθεί το δικό του σουρεαλιστικό, φανταστικό, γριφώδες στιλ.
Του ζητήθηκε να αποκαλύψει μέρος αυτού του μυστηρίου, έτσι το καινούριο ντοκιμαντέρDavid Lynch The Art Life, στο οποίο την αφήγηση κάνει ο ίδιος ο καλλιτέχνης, εστιάζει στα χρόνια που τον διαμόρφωσαν. Τα αποσπάσματα από το ντοκιμαντέρ δεν θα σε κάνουν τον επόμενο David Lynch, αλλά μπορεί να σε βοηθήσουν να ζήσεις τη δική σου εκδοχή καλλιτεχνικής ζωής…
Μην περιορίζεις τη δημιουργικότητά σου
Σε νεαρή ηλικία, η μητέρα του Lynch, Edwina, είδε μια καλλιτεχνική φλέβα στον γιο της. Απαγόρευσε τα βιβλία ζωγραφικής, κάτι που αποδείχτηκε ωφέλιμο μάθημα για το μικρό αγόρι. «Επειδή συνέχεια ζωγράφιζα, η μητέρα μου… ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που έκανε… ήταν ότι αρνήθηκε να με αφήσει να χρωματίζω σε βιβλία ζωγραφικής», εξηγεί στο ντοκιμαντέρ. «Δεν το έκανε στην αδερφή και τον αδερφό μου. Για κάποιο λόγο σκέφτηκε κάτι καταπληκτικό, ότι αυτού του είδους τα βιβλία θα περιόριζαν και θα σκότωναν την όποια δημιουργικότητα».
Να επιμένεις στα όνειρά σου
Ο Lynch μπορεί να εκτιμούσε τον κανόνα για τη ζωγραφική, αλλά γενικά ήταν λιγότερο δεκτικός απέναντι στους κανονισμούς του σχολείου. «Δεν διάβαζα ποτέ. Δεν έκανα ποτέ τίποτα. Το μισούσα. Το μισούσα βαθιά», εξηγεί. «Σημαντικά ήταν μόνο όσα συνέβαιναν έξω από το σχολείο και αυτά τα πράγματα ήταν που είχαν τεράστια επίδραση πάνω μου. Άνθρωποι και σχέσεις και slow χοροί σε πάρτι. Μεγάλες αγάπες και όνειρα. Σκοτεινά, φανταστικά όνειρα».
Το μόνο που χρειαζόταν ο Lynch ήταν να διοχετεύσει κάπου τα σκοτεινά, φανταστικά του όνειρα. Όταν έμαθε ότι ο πατέρας του φίλου του από το Γυμνάσιο Bushnell Keeler ήταν ζωγράφος, επέμενε να επισκεφτεί το στούντιό του. Ήταν η στιγμή της επιφοίτησης. «Η συνειδητοποίηση ότι μπορούσες να γίνεις ζωγράφος σάρωσε τα πάντα», λέει. «Από εκείνη τη στιγμή ήξερα ότι αυτό ήθελα να κάνω».
Δέξου τα λάθη σου
Πολύ προτού ο Lynch ανακαλύψει τον υπερβατικό διαλογισμό, αποδεχόταν την ιδέα ότι μερικές φορές η δουλειά δεν είναι καλή. «Ήξερα ότι αυτά που έφτιαχνα ήταν χάλια. Αλλά έπρεπε να εξαντλήσω τα πάντα, να βρω τι ήταν δικό μου», λέει. «Και ο μόνος τρόπος να το ανακαλύψω ήταν να ζωγραφίζω συνεχώς, για να δω αν μπορούσα να βγάλω κάτι».
Επιπλέον, η κακή τέχνη είναι ουσιαστική, για να φτιάχνεις καλή. «Ατυχήματα ή καταστροφές μπορεί να οδηγήσουν σε καλό αποτέλεσμα. Τα πολύ ελεγχόμενα πράγματα, το να μην είσαι ανοιχτός, αυτά τα όρια σε γαμάνε», λέει ο Lynch. «Μερικές φορές, πρέπει να τα κάνεις όλα χάλια, να κάνεις μεγάλα λάθη, για να βρεις αυτό που ψάχνεις».
Δεν χρειάζεσαι γκλάμουρ
Αφού ο Lynch παράτησε τη Σχολή Καλών Τεχνών της Βοστόνης και αφού το πλάνο να ταξιδέψει στην Ευρώπη με τον φίλο του τον Peter Fisk πήγε κατά διαόλου, γράφτηκε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Πενσιλβάνια, στη Φιλαδέλφεια. Δεν του άρεσε η πόλη όπως ήταν στα τέλη του ’60, του φαινόταν σαν Νέα Υόρκη του φτωχού. Είχε τρελούς γείτονες (ανάμεσά τους μια κυρία που έκρωζε σαν κότα) και η πόλη ήταν φυτώριο ρατσιστικών εντάσεων.
Αλλά τελικά ήταν καθοριστική εμπειρία, κάτι που σου μένει, αν ζεις το δημιουργικό σου όνειρο σε ένα άθλιο σημείο της πόλης. «Η Φιλαδέλφεια μου έκανε πολύ καλό. Πάρα πολύ καλό», λέει. «Παρόλο που ζούσα μες στον φόβο… ήταν συναρπαστικό να ζεις καλλιτεχνική ζωή στη Φιλαδέλφεια, εκείνη την εποχή».
Ακολούθησε τον δικό σου δρόμο
Ο πατέρας του Lynch δεν συμφωνούσε πάντα με το όραμα του γιου του. Ο καλλιτέχνης αφηγείται ένα περιστατικό όπου ο μπαμπάς του –αφού επισκέφτηκε το υπόγειο στούντιο όπου δούλευε με σάπια φρούτα, ψόφια πουλιά και ένα ποντίκι τυλιγμένο σε νάιλον- είπε σοβαρά ότι ο γιος του ίσως δεν θα έπρεπε να κάνει παιδιά.
Αλλά ο Lynch έμαθε κάτι που τον βοήθησε. Ως έφηβος πίστευε ότι ο τρόπος με τον οποίο περπατούσε ο πατέρας του, ερευνητής στο υπουργείο Γεωργίας, για να πάει στη δουλειά (με τη στολή δασικής υπηρεσίας και ένα ψηλό καουμπόικο καπέλο), ήταν απίστευτα ξενέρωτος. Τώρα το βλέπει διαφορετικά. «Ήταν ο εαυτός του. Δεν έδινε δεκάρα για το τι συνέβαινε, αυτό ήταν». Μήπως ακούγεται σαν κάποιον γνωστό σκηνοθέτη;
